KalendarzRolników.pl
PARTNERZY PORTALU
  • Narodowy Instytut Wolności
  • ODR Bratoszewice
  • Partner serwisu Kujawsko-Pomorski Ośrodek Doradztwa Rolniczego
  • Partner serwisu Krajowa Rada Izb Rolniczych
  • Partner serwisu Narodowy Instytut Kultury i Dziedzictwa Wsi w Warszawie

WYSZUKIWARKA

Błędy żywieniowe a kulawizny w stadach bydła mlecznego

Opublikowano 21.12.2017 r.
Kulawizny występujące u krów, w większości przypadków obok zaniedbania, profilaktyki korekcyjnej racic, to błędy w żywieniu, spowodowane nieprawidłowym bilansowaniem (w oparciu o normy żywieniowe), dobowych dawek pokarmowych, pod względem stosunku białkowo energetycznego oraz niewłaściwy dobrostan w stadach krów wysokomlecznych. 

Na podstawie naszych wnikliwych zootechnicznych obserwacji oborowych, jest to główna przyczyna występowania w 65-82% przypadków, ochwatu. Zootechnicy, praktycy, jedną z najważniejszych (chociaż nie jedyną) przyczyną powstawania ochwatu wymieniają, że odpowiedzialna jest za to kwasica. Niestety, błędy żywieniowe są dość często spotykane w praktyce i skutkują bardzo poważnymi, a nieraz nieodwracalnymi konsekwencjami zdrowotnymi. Dlatego, z punktu widzenia poprawy wyników ekonomicznych gospodarstw wyspecjalizowanych w produkcji mleka, niezmiernie istotne jest dążenie hodowców do poprawy dobrostanu krów oraz ich zdrowotności. Ochwat na skutek złego odżywienia tkanek prowadzi do powstawania słabej jakości rogu racicowego, a w konsekwencji do kulawizn. 

Przyczyny

Przyczyny powstawania ochwatu nie są do końca znane i obok chorób metabolicznych, głównie kwasicy, wymienia się również zmiany hormonalne na początku laktacji, schorzenia infekcyjne, np. mastitis oraz niekorzystne środowisko utrzymania (zbyt mało ruchu, nie odpowiednia nawierzchnia, zbyt mało ściółki). Bardzo często przyczyną występowania ochwatu jest zahamowanie lub zmniejszenie syntezy keratyny lub zniszczenie jej wiązań chemicznych, co niszczy makrostrukturę rogu. Gorsza jakość rogu racicowego prowadząca do kulawizn spowodowana jest także niedoborem aminokwasów egzogennych, czyli takich, które nie są syntetyzowane (nie powstają w organizmie krowy) i które hodowca musi podać krowie w paszy lub w postaci oferowanych przez firmy paszowe dodatków paszowych (cystyny, metioniny i histydyny), składników mineralnych oraz witamin, głównie A,D,E oraz biotyny.  

Czyżby więc ochwat był przyczyną błędów hodowcy? Z zootechnicznego punktu widzenia nie jest to takie proste, bowiem ochwatem określa się schorzenie, w którym wrażliwe struktury skórne i naczynia krwionośne pomiędzy kośćmi stopy i warstwą skóry oraz rogiem kopytowym są uszkodzone. 

Ochwat może przebiegać w postaci subklinicznej niewidocznej podostrej oraz klinicznej widocznej ostrej lub przewlekłej. Choroba obejmuje równocześnie racice obu tylnych kończyn (rzadko wszystkich kończyn lub tylko przednich). Krowy w zaawansowanym przebiegu i stopniu choroby mają podwyższoną temperaturę i leżą na boku z wyprostowanymi kończynami. Przy próbie przepędzania, z trudnością, powoli i charakterystycznymi oznakami bólowymi, bardzo niechętnie wstają. W badaniu palpacyjnym puszki racic są ciepłe, a przy próbie opukiwania i ucisku występują typowe objawy bólu. 

Przy próbie uniesienia kończyny po delikatnym zestruganiu (jeśli to jest możliwe, ponieważ, przy zmianach wtórnych następuje wysoka nadwrażliwość na ból i występują u krów bezwarunkowe odruchy kopnięć na boki, niebezpieczne dla osób wykonujących taką diagnostykę), na podeszwie widoczne są czerwonawe przebarwienia. Do charakterystycznych i często występujących objawów ochwatu zaliczyć można również żółte przebarwienie rogu racicowego, oddzielenie linii białej, podwójna podeszwa oraz pęknięcia piętki, w której tworzą się szczeliny. 

Jak już wcześniej wspomnieliśmy choroba może występować także w postaci przewlekłej, która powoduje nieodwracalne zniekształcenia racic i oczywiście kulawizny, ale to w naszych obserwacjach oborowych zauważamy bardzo rzadko, a jeżeli już takie przypadki mają miejsce, to dotyczą niedoświadczonych rolników i „pseudo hodowców”. 

Jeżeli najważniejszą przyczyną powstawania ochwatu jest subkliniczna kwasica, to najskuteczniejszym sposobem ograniczenia pojawienia się ochwatu w stadzie będzie oczywiście eliminacja przyczyn jej powstawania. 

Należą do nich: nadmierne pobranie przez krowy łatwo fermentujących węglowodanów, niedostateczne buforowanie płynu żwacza oraz niedostateczne wchłanianie lotnych kwasów tłuszczowych w żwaczu. Najważniejszą witaminą wpływającą na powstawanie i odkładanie się keratyny jest biotyna. Bakterie żwaczowe produkują wystarczającą ilość biotyny dla pokrycia zapotrzebowania bytowego krowy. Jednak, gdy zapotrzebowanie to wzrasta u krów wysokowydajnych na skutek zwiększonej wydajności mleka, przy jednoczesnym braku apetytu, w organizmie następuje niedobór biotyny. Ponadto, gdy w żwaczu jest obniżone pH (a tak niestety dzieje się w przypadku kwasicy), to nawet 3-4 krotnie zmniejsza się ilość biotyny syntetyzowanej przez bakterie żwaczowe, co może prowadzić do niedoboru tej witaminy. 

Leczenie - rola biotyny

Aby uzyskać poprawę stanu zdrowotności i odbudowę rogu racicowego konieczne jest stosowanie dodatku biotyny w ilości 20 mg na dzień. Trzeba jednak uzbroić się w cierpliwość, gdyż na efekty jej stosowania w poprawie struktury rogu racicowego trzeba czekać minimum pół roku, od momentu regularnego stosowania. Dlatego też w myśl złotej maksymy, że lepiej zapobiegać niż leczyć, należy dawki pokarmowe dla bydła uzupełniać biotyną przede wszystkim, w postaci dodatków paszowych tak powszechnie oferowanych przez specjalistyczne firmy paszowe w postaci premiksów, bądź mieszanek mineralno-witaminowych. 

Biotyna nie należy do tanich witamin, ale jej stosowanie jest na pewno tańsze niż leczenie chorób racic czy straty związane z obniżeniem wydajności na skutek kulawizn, a w konsekwencji eliminacji ze stada wysokowydajnych krów. 
 

 

 

kontakt1.jpg
Rafał Przybyła
Śląski Ośrodek Doradztwa Rolniczego w Częstochowie 

Jeden z 16 Ośrodków Doradztwa Rolniczego w kraju. Śląski Ośrodek Doradztwa Rolniczego w Częstochowie realizuje na obszarach wiejskich województwa śląskiego zadania z zakresu doradztwa rolniczego. Podstawowym zadaniem Ośrodka jest doradztwo rolnicze, obejmujące działania w zakresie rolnictwa, rozwoju wsi, rynków rolnych oraz wiejskiego gospodarstwa domowego, mającego na celu poprawę poziomu dochodów rolniczych oraz podnoszenie konkurencyjności rynkowej gospodarstw rolnych, wspieranie zrównoważonego rozwoju obszarów wiejskich, a także podnoszenie poziomu kwalifikacji zawodowych rolników i innych mieszkańców obszarów wiejskich.

Komitet do spraw pożytku publicznego
NIW
Sfinansowano ze środków Narodowego Instytutu Wolności – Centrum Rozwoju Społeczeństwa Obywatelskiego w ramach Rządowego Programu Rozwoju Organizacji Obywatelskich na lata 2018-2030
PROO