Zboża przewódkowe

Przewódki

Gen ten odmiany nabyły, m.in., w efekcie krzyżowania zbóż form jarych i ozimych. W zależności od terminu siewu zachowują się albo jak zboża jare, albo jak ozime. Przewódki poza terminem wiosennym mogą być wysiewane w okresie późnojesiennym, tj. koniec października, początek listopada, a nawet w dogodnych warunkach zimą – pod koniec stycznia i w lutym. Wszystko zależy od warunków pogodowych, jakie będą panowały w późniejszym terminie oraz na jakie stadium rozwojowe rośliny przypadną największe mrozy. Najlepszym stadium rozwojowym przezimowania przewódek jest faza wczesnego szpilkowania, a maksymalnie faza dwóch lub trzech liści. Rośliny zbyt wyrośnięte są bardziej podatne na wymarzanie, zwłaszcza przy braku
okrywy śnieżnej i silnych mrozach.

W warunkach ocieplenia klimatu i coraz częściej występujących wiosennych suszach odmiany przewódkowe w naszym kraju stają się coraz bardziej popularne. Brak opadów oraz defi cyt wody w okresie wiosenno-letnim mają istotne znaczenie dla plonowania jarych form zbóż – może być nawet o 50% niższy w porównaniu z formami ozimymi. Siejąc jesienią odmiany typu przewódkowego rolnik ma zagwarantowany wyższy plon w stosunku do jarych sianych w wiosennym terminie. W wyniku wydłużonej wegetacji i dobrej mrozoodporności rośliny z siewów jesiennych plonują 20-30% wyżej niż jare siane w terminie optymalnym, przy jednoczesnym zachowaniu cech jakościowych. Przewódki mają możliwości wykorzystania wody zgromadzonej w glebie podczas zimy i tworzenia silniejszego systemu korzeniowego. Po wznowieniu wegetacji szybko się krzewią i wytwarzają większą liczbę pędów kłosonośnych.

Siew przewódek

Siew przewódek to dobre rozwiązanie na gleby ciężkie, podmokłe, które wiosną długo nie mogą być uprawiane. Dodatkowo odmiany tego typu ze względu na wczesne dojrzewanie ziarna mogą szybko schodzić z pola, co umożliwia przygotowanie stanowiska pod roślinę następczą, np. pod rzepak ozimy, co nie zawsze jest możliwe w przypadku zbóż jarych, szczególnie pszenicy czy pszenżyta.

Przewódki mogą stanowić również alternatywę dla późno schodzących przedplonów, m.in., po kukurydzy na ziarno, burakach cukrowych czy późnych odmianach ziemniaka. W takim przypadku siew ozimin nie przypada w optymalnym terminie i niesie ryzyko obniżki plonu. Ponadto wysiew przewódek pozwala na zróżnicowanie płodozmianu oraz na większe zagospodarowanie pól przed zimą.

Uprawa przewódek

Technologia uprawy przewódek jest podobna jak w przypadku zbóż ozimych. Najważniejsze jest odpowiednie przygotowanie stanowiska. Przede wszystkim należy dobrze rozdrobnić i wymieszać resztki pożniwne na taką głębokość, by nie szkodziły wschodom.

Zaleca się podwyższenie normy wysiewu o 10-15% w stosunku do wysiewu w terminach wiosennych. Ma to na celu zwiększenie przede wszystkim obsady, gdyż późny termin siewu może pogorszyć kiełkowanie nasion. Jest to spowodowane, m.in., przez niską temperaturę gleby lub jej nadmierne uwilgotnienie. Przewódki nie wymagają specjalnego nawożenia. Tak jak w przypadku wszystkich roślin uprawnych poziom nawożenia powinien być ustalany na podstawie zasobności gleby w składniki pokarmowe. Nasiona przed siewem należy zaprawić, by chronić rośliny przed podstawowymi chorobami grzybowymi, takimi jak: zgorzel siewek, fuzarioza, śnieć cuchnąca czy śnieć karłowa. Ważne są również zabiegi fungicydowe w trakcie wegetacji, szczególnie gdy przewódki wysiewane są po niekorzystnym przedplonie (zboża, kukurydza). Ochrona powinna być prowadzona tak samo, jak w przypadku zbóż sianych w terminie optymalnym.

W krajowym rejestrze nie ma wyodrębnionych odmian zarejestrowanych, jako przewódkowowe. Cechy przewódkowe wykazują, m.in., odmiany: żyto jare Bojko, pszenica jara Koksa, Monsun Tajfun oraz pszenżyto jare Kargo i Mieszko.