KalendarzRolników.pl
PARTNERZY PORTALU
  • Partner serwisu Narodowy Instytut Kultury i Dziedzictwa Wsi w Warszawie
  • Narodowy Instytut Wolności
  • Partner serwisu Kujawsko-Pomorski Ośrodek Doradztwa Rolniczego
  • ODR Bratoszewice
  • Partner serwisu Krajowa Rada Izb Rolniczych

WYSZUKIWARKA

Rekultywacja łąk i pastwisk wiosną

Opublikowano 22.02.2019 r.
Wielu rolników zajmuje się chowem bydła. W tej produkcji duże znaczenie mają użytki zielone. Plony i jakość zielonki zależą przede wszystkim od składu botanicznego runi pastwiska czy łąki. Wiosną możemy spróbować ten skład poprawić.

Wg danych GUS niewykorzystany potencjał produkcyjny trwałych użytków zielonych (TUZ) wynosi w Polsce ponad 50%, a 30% stanowią użytki o wysokim stopniu degredacji. Zabiegi na wielu wykonywane są w minimalnym zakresie, często dużo pozostawiono odłogiem. Poprzez zaniedbania użytki ulegają postępującej degradacji. Można to łatwo rozpoznać obserwując skład runi łąkowej oraz rodzaj zachwaszczenia. Pojawienie się na łące takich chwastów jak: szczawie, mniszek czy ostrożeń (chwasty potasolubne) wiąże się zwykle z nieprawidłowym (zbyt wysokim) zastosowaniem płynnych nawozów, jak gnojowica i gnojówka. Pojawienie się sitów, turzyc śmiałka darniowego, zanikanie traw szlachetnychi roślin motylkowych jest najczęściej wynikiem złej gospodarki wodnej – zły stan i niedrożność urządzeń melioracyjnych. Zanikanie wartościowych gatunków może również oznaczać, że popełniono następujące błędy – zbyt niskie koszenie, niszczenie darni przez częste przejazdy ciężkich maszyn, późne koszenie pokosu, długie pozostawienie siana na powierzchni łąki, długotrwałe jednostronne kośne lub pastwiskowe użytkowanie łąk, zwiększenie powierzchni niedojadów.

Są to tylko najczęstsze błędy prowadzące do degradacji. Zdegradowane TUZ-y plonują na poziomie ok. 4,5 t s.m./ha o niezadowalającej pod względem żywieniowym paszy. Karmienie przeżuwaczy takimi paszami może skutkować zmniejszeniem efektów żywieniowych, pogorszeniem stanu ich zdrowia, a także zwiększeniem kosztów żywienia, spowodowanym wzrostem zużycia pasz treściwych. Warto przypomnieć, że odpowiednio utrzymane oraz pielęgnowane TUZ-y mogą dawać plony na poziomie około 8–10 t s.m./ha. Pozyskiwanie takich plonów możliwe jest jedynie na łąkach i pastwiskach o odpowiednim składzie botanicznym runi.

W zależności od stopnia degradacji oraz warunków siedliskowych rekultywację trwałych użytków zielonych można przeprowadzić jedną z trzech metod:
- nawożenia i racjonalnego użytkowania,
- podsiewu,
- ponownej uprawy.

Metoda nawożenia i racjonalnego użytkowania 

Stosuje się ją gdy stosunki wodne są właściwie uregulowane, w runi występuje co najmniej 20–30% wartościowych traw i roślin bobowatych, udział uciążliwych chwastów tworzących kępy i rozłogi oraz chwastów azoto- i potasolubnych nie przekracza 10%, użytek jest położony na terenie falistym i stosowanie innych metod jest utrudnione. Metodę tę stosuje się przy nieodpowiednim składzie runi. Jej niska wartość może być spowodowana niedoborem lub niewłaściwymi proporcjami składników pokarmowych. Należy zwrócić uwagę na ph gleby. W metodzie tej stosuje się dawkę ,,uderzeniową” nawożenia 300 kg NPK/ha. Na siedliskach posusznych należy ograniczyć dawkę azotu. Stosując odpowiednie nawożenie połączone z zabiegami pielęgnacyjnymi doprowadzimy do wzrostu plonowania i poprawy składu botanicznego runi. Szybszy efekt można uzyskać poprzez okresową zmianę sposobu użytkowania. Na wypasanych użytkach zwiększa się zadarnienie oraz eliminuje się chwasty w wyniku ich przygryzania i udeptywania.

Metoda podsiewu 

Stosuje się ją, gdy powierzchnia TUZ jest wyrównana, udział wartościowych gatunków traw oraz bobowatych w runi jest niewielki, występuje ponad 40%-owy udział chwastów, udział chwastów uciążliwych tworzących kępy i rozłogi nie przekracza 20% oraz darń uległa uszkodzeniu w czasie zimowania lub długotrwałej stagnacji wody. Podsiew jest metodą pośrednią między odnowieniem runi przez racjonalne nawożenie i użytkowanie a zagospodarowaniem przez zaoraniem i obsiew. W zależności od sposobu użytkowania przeciętny procentowy udział traw wysokich, niskich oraz bobowatych powinien być zróżnicowany:

Spsób użytkowania

Trawy wysokie

Trawy niskie i średnie

Rosliny bobowate

Łąkowy

40-60

30-40

15-25

Pastwiskowy

30-40

40-60

20-30

Zmienny(kośno-pastwiskowy)

30-50

30-50

Do ok .25

Źródło  Jankowska-Huflejt (2014) ,zmodyfikowane

Podsiew polega na wprowadzeniu nasion w darń pierwotną, bez jej całkowitego niszczenia. Dla nowych  gatunków przetrwanie jest utrudnione ze względu na dużą konkurencyjność  ze strony starej darni. Najlepszym terminem podsiewu w siedliskach posusznych jest – I dekada kwietnia, na glebach torfowo-murszowych – II połowa kwietnia, a na glebach podmokłych – I dekada maja. Najdogodniejszym terminem podsiewu letniego na glebach organicznych jest II połowa sierpnia, a na mineralnych – do połowy września. 

Zniszczenia starej darni można wykonać mechanicznie lub chemicznie. Tradycyjnie stosuje się ciężką bronę lub glebogryzarkę. Na glebach lekkich i średnich bronowanie stosuje się dwu -lub trzykrotnie – wzdłuż, na skos lub w poprzek. Na glebach średnich i ciężkich najskuteczniejsze jest dwukrotne zastosowanie brony talerzowej. Użytek przygotowany jest do podsiewu, gdy powierzchnia pozbawiona darni wynosi ok. 50%. Przy mało wyrównanych powierzchniach należy stosować włókę belkową oraz 2-krotne wałowanie. Na glebach organicznych wystarczy jednorazowe niszczenie darni ograniczając nadmierne spulchnianie. Zabiegi na ww. glebach wykonujemy jak najszybciej po sobie, aby nie dopuścić do przesuszenia. Udany podsiew gwarantuje zastosowanie ciężkiego wału przed siewem nasion oraz po nim.

W chemicznym niszczeniu darni stosujemy herbicydy selektywne lub totalne. Gdy w runi występują wartościowe trawy oraz 30–50% ziół i chwastów (brodawnik jesienny, gwiazdnica posp., jaskier ostry i rozłogowy, krwawnik posp., mniszek posp., szczaw zwyczajny, tępolistny i kędzierzawy) należy użyć herbicydu selektywnego nie niszczącego wartościowych traw. Po zaschnięciu chwastów  ruń należy skosić i usunąć oraz wykonać podsiew stosując 60–70% pełnego wysiewu mieszanki. Brak wartościowych traw oraz duży udział uporczywych chwastów uzasadnia użycie totalnego herbicydu. Niszczymy gatunki starej runi i tworzą się warunki dla rozwoju siewek, bez konieczności jej przeorywania. Usuwając zaschnięte rośliny stosuje się 100% normy wysiewu zalecanej przy pełnej uprawie. 

Siew nasion można wykonać ręcznie lub siewnikiem zbożowym po podwieszeniu redlic. Wysiewając bobowate należy stosować balast (trociny, piasek zmieszany z nasionami) w celu równomiernego wysiewu. Konieczne jest wałowanie wałem gładkim w celu dociśnięcia nasion do podłoża i lepszego podsiąku wody. 

Ponowna uprawa

Tę metodę stosuje się po radykalnej zmianie stosunków wodnych lub gruntownym porządkowaniu terenu użytku oraz, gdy licznie występują gatunki tworzące kępy. Rozpoczynamy od niszczenia starej runi mechanicznie lub chemicznie. Można te dwie metody połączyć. Wykonujemy uprawę pługiem o odkładnicy śrubowej. Na glebach mineralnych orkę wykonujemy jesienią, a na organicznych wiosną. Stosujemy następnie talerzowanie, nawożenie, bronowanie oraz wałowanie. Wysiewając 100% mieszanki można zastosować roślinę ochronną (życica wielokwiatowa lub westerwoldzka) oraz wałujemy. W nowej runi można zastosować koszenie pielęgnacyjne lub oprysk herbicydowy.

Wymagania glebowo-wodne niektórych gatunków traw

Gatunek

Wymagania

Kostrzewa łąkowa

Zwięzłe i średnio zwięzłe gleby mineralne dostatecznie wilgotne

Tymotka łąkowa

W mniejszy stopniu przydatne na gleby organiczne

Kupkówka pospolita,Stokłosa bezostna

Dość suche i uboższe gleby mineralne ,kupkówka w ograniczonym stopniu przydatna na gleby organiczne

Rajgras wyniosły,Życica trwała i wielokwiatowa

Gleby mineralne średnio wilgotne do suchych

Wyczyniec łąkowy

Gleby organiczne i zalewane łąki na glebach mineralnych

Kostrzewa czerwona

Gleby mniej żyzne,średnio wilgotne do suchych

Żródło: Domański(2003) - zmodyfikowane

 

Lista gatunków przydatnych do podsiewu użytków zielonych

Gatunki

Łąki

Pastwiska

gleba organiczna

gleba mineralna

gleba organiczna

gleba mineralna

Kostrzewa łąkowa

xx

xx

xx

xx

Tymotka łąkowa

xx

xx

xx

x

Kupkówka pospolita

xxx

xx

xxx

xx

Życica trwała

x

xx

-

xxx

Kostrzewa trzcinowata

xx

xx

-

-

Rajgras wyniosły

xxx

xxx

-

-

Stokłosa bezostna

x

(x)

-

(x)

Mozga trzcinowata

x

-

-

-

Wyczyniec łąkowy

(x)

-

-

-

Kostrzewa czerwona

-

-

-

-

Koniczyna biała

-

-

x

x

Koniczyna łąkowa

x

x

-

-

Koniczyna białoróżowa

x

x

-

-

x-stopień przydatności gatunku do podsiewu

Żródło: na podstawie Grzyb(1988)

 

 

Źródło: Renowacja Trwałych Użytków Zielonych, Jerzy Barszczewski, Halina Jankowska-Huflejt, Michał Mendra, Falenty 2015

kontakt1.jpg
Marian Nowakowski
Kujawsko-Pomorski Ośrodek Doradztwa Rolniczego w Minikowie

Jeden z 16 Ośrodków Doradztwa Rolniczego w kraju. Podstawowym zadaniem KPODR jest udzielanie wszechstronnej pomocy rolnikom, mieszkańcom obszarów wiejskich oraz przedsiębiorcom związanym z przetwórstwem rolno-spożywczym w celu zwiększania dochodów gospodarstw rolnych oraz poprawy warunków życia na wsi.Główna siedziba znajduje się w Minikowie (pow. Nakielski). Ośrodek posiada oddziały w Zarzeczewie (pow. Włocławski) oraz w Przysieku (pow. Toruński). Posiada własne wydawnictwo,które jest wydawcą miesięcznika Wieś Kujawsko-Pomorska oraz wielu poradników. Organizuje liczne wystawy i targi -m.in Międzynarodowe Targi Rolno-Spożywcze "Agrotech" w Minikowie, które na obszarze 12ha odwiedza corocznie ok. 350 wystawców i około 35 tys. zwiedzających.

 
Zainteresował Cię ten artykuł? Masz pytanie do autora? Napisz do nas tutaj

Komitet do spraw pożytku publicznego
NIW
Sfinansowano ze środków Narodowego Instytutu Wolności – Centrum Rozwoju Społeczeństwa Obywatelskiego w ramach Rządowego Programu Rozwoju Organizacji Obywatelskich na lata 2018-2030
PROO