UE powinna pozostawić możliwość stosowania zapraw nasiennych zawierających neonikotynoidy

Wprowadzone Rozporządzeniem UE nr 485/2013 o czasowym ograniczeniu stosowania zapraw nasiennych zawierających neonikotynoidy: chlotianidyna, imidachlopryd i tiametoksam, dotyczy w Polsce następujących upraw: kukurydza, rzepak ozimy i jary oraz zboża jare.

Brak zapraw nasiennych spowodował wzrost liczby zabiegów insektycydami nalistnymi, co zwiększyło chemizację środowiska. Wg COBORU w 50 Stacjach Doświadczalnych Oceny Odmian, w okresie poprzedzającym wprowadzenie czasowego wstrzymania stosowania zapraw nasiennych zawierających neonikotynoidy, istniała potrzeba dodatkowego opryskiwania roślin rzepaku w okresie jesiennej wegetacji tylko na połowie plantacji. Po wprowadzeniu czasowego zakazu, gdy nie stosowano już zapraw nasiennych, trzeba było przeprowadzić 3-4 zabiegi insektycydami nalistnymi. Natomiast wg badań przeprowadzonych na terenie całej Polski przez firmę Kleffmann, wstrzymanie stosowania zapraw neonikotynoidowych w rzepaku ozimym spowodowało wzrost o 350% zużycia insektycydów nalistnych.

Planowane jest całkowite wycofanie w UE trzech neonikotynoidów stosowanych w formie zapraw nasiennych oraz jako insektycydy nalistne w uprawach polowych, natomiast można będzie ich używać do opryskiwania roślin w szklarniach, gdzie nie ma kontaktu z pszczołami. Od wielu lat wykorzystuje się w szklarniach trzmiele, które służą do zapylania głównie pomidorów. Obecność trzmieli w szklarniach spowoduje, że będzie wykluczone stosowanie neonikotynoidów.

Aktualnie w Polsce zarejestrowanych jest 7 insektycydów, które zawierają chlotianidynę, w tym pięć to zaprawy nasienne. Imidachlopryd znajduje się w 17 insektycydach, w tym dziewięć to zaprawy nasienne. Tiametoksam zarejestrowany jest w 3 preparatach, w tym dwa to zaprawy nasienne. Łącznie może zostać wycofanych aż 16 zapraw nasiennych, co uniemożliwi prawidłową realizację integrowanej ochrony roślin uprawnych.

Do ochrony buraka cukrowego pozostanie tylko jedna zaprawa nasienna, która zawiera pyretroid doglebowy - teflutryna. Podobnie będzie w rzepaku ozimym, gdzie będzie również jedna substancja czynna - cyjanotraniliprol, która wykazuje bardzo krótkie działanie, czyli do 3 liści, co powoduje potrzebę dodatkowego stosowania zabiegów nalistnych. Również w kukurydzy zostanie tylko jedna substancja czynna - metiokarb, która częściowo odstrasza ptaki i ogranicza ploniarkę zbożówkę. W zbożach ozimych i jarych oraz ziemniakach nie będzie żadnych zapraw nasiennych, co spowoduje wzrost szczególnie chorób wirusowych, które przenoszone są przez mszyce.

Wycofanie 16 zapraw nasiennych uniemożliwi prawidłową realizację integrowanej ochrony roślin, co wynika z Rozporządzenia UE nr 128/2009. Zwiększy się chemizacja środowiska, gdyż wzrośnie liczba zabiegów insektycydami nalistnymi, co jest sprzeczne z głównym założeniem tego Rozporządzenia.

Zamiast wycofania 16 zapraw nasiennych UE powinna wprowadzić obowiązkowy system jakości zaprawiania nasion (ESTA - European Seed Treatment Assurance). W Polsce aktualnie 7 podmiotów posiada certyfikat ESTA, który jest nadzorowany przez PIN oraz kontrolowany przez upoważnione i certyfikowane przez PCA.

Polskie podmioty, które posiadają certyfikat ESTA, uzyskują bardzo dobre parametry np. dotyczące wartości progowych dla pyłu, który wynosi tylko około 10% maksymalnej normy.

Reasumując, UE powinna pozostawić możliwość stosowania zapraw nasiennych zawierających neonikotynoidy, ale jednocześnie powinien zostać wprowadzony obowiązek stosowania systemu ESTA, podczas zaprawiania nasion oraz obrotu zaprawionym materiałem siewnym.

Prof. dr hab. Marek Mrówczyński
Instytut Ochrony Roślin - PIB w Poznaniu Przewodniczący Komisji ds. Środków Ochrony Roślin przy MRiRW