Choroby i szkodniki pomidorów - jak je skutecznie zwalczać?

Choroby pomidorów oraz szkodniki pomidorów rozwijają się w sprzyjających warunkach, jak: niedobory lub nadmiary składników pokarmowych, nieodpowiednia pielęgnacja, utrzymywanie niewłaściwej temperatury i wilgotności powietrza oraz gleby, brak higieny itp. W uprawie pomidora trzeba koniecznie stosować się do zaleceń i używać środki ochrony podane w aktualnym krajowym „Programie ochrony roślin warzywnych”. Trzeba też umieć rozpoznawać występujące w polskich uprawach choroby pomidorów i szkodniki pomidorów.

    1. CHOROBY GRZYBOWE:

    • w uprawie polowej występuje septorioza – zwykle pod koniec lata wywołuje ją grzyb Septoria lycopersici. Sprzyja temu słoneczna pogoda i wysoka temperatura. Objawami są duże, szare plamy z czarną obwódką, na owocach, młodych liściach i pędach, które później zasychając jaśnieją. W ich środku są czarne plamki z zarodnikami grzyba;

    • w uprawie pod osłonami występują – fuzaryjne więdnięcie pomidora wywoływane przez grzyby z rodzaju Fusarium, brunatna plamistość liści pomidora wywoływana przez grzyb Cladosporium fulvum, korkowatość korzeni pomidora wywoływana przez grzyb Pyrenochaeta lycopersici oraz mączniak prawdziwy pomidora. W efekcie porażeń pojawiaja się różnorodne typowe dla danej choroby plamy grzybni i zarodników grzybów, karlenie, więdniecie i obumieranie (zasychanie) różnych części roślin (liści, łodyg, korzeni), zmniejszenie lub brak plonu owoców, także ich przedwczesne gnicie. Rozwojowi tych chorób sprzyja zwykle wysoka temperatura i/lub duża wilgotność;

    • w uprawie polowej i pod osłonami występują – alternarioza wywoływana przez grzyb Alternaria solani, zgorzel siewek wywoływana przez wiele grzybów m.in. z rodzaju Fusarium i Pythium zimujących w glebie, szara pleśń wywoływana przez grzyb Botryotinia fuckeliana oraz zaraza ziemniaka wywoływana przez grzyb Phytophthora infestans. Grzyby te porażają pomidory zarówno uprawiane w polu, jak i pod tunelami, w cieplarniach. Atakują pędy, ogonki liściowe, kwiatostany, a w późniejszym okresie często też i owoce. Rośliny marnieją, obsychają, a nawet całkowicie obumierają. Porażeniom sprzyja wysoka wilgotność powietrza i podłoża, zbyt gęsty siew i duże zagęszczenie roślin, czy błędne hormonizowanie kwiatów. Nie należy zwilżać liści w czasie podlewania roślin.

    2. CHOROBY WIRUSOWE w uprawie pod osłonami – mozaika tytoniu (Tobacco mosaic virus TMV), zielona mozaika pomidora (Tomato mosaic virus ToMV), smugowatość pomidora (Tomato mosaic virus ToMV), brązowa plamistość pomidora (Tomato spotted wilt virus TSWV). Wirusy te porażają zwykle większość organów rośliny, a już zawsze liście, które zmieniają kolor, ulegaja deformacjom, więdną i obsychają. Również pędy i owoce często pokrywają się nekrotycznymi plamami różnych kolorów i gniją z czasem, a wzrost porażonych roślin często jest całkiem hamowany. Wirusy łatwo przenoszą się dzięki szkodnikom lub mechanicznie wraz z sokiem (np. w czasie niestarannie robionych prac pielęgnacyjnych, czy przy zrywaniu owoców). Niektóre patogeny mogą też przenosić się wraz z nasionami.

    3. CHOROBY BAKTERYJNE – w uprawie polowej i pod osłonami (w szklarniach) może wystapić: bakteryjna cętkowatość pomidora i rak bakteryjny pomidora (choroba ta w Polsce jest na liście kwarantannowej). Choroby te atakują liście, które pokrywają się plamami (nekrozy), zwijają, więdną i usychają. Odbarwienia i nekrozy i spękania mogą też pojawiać się na łodygach i owocach (szczególnie przy raku pomidora). Z ranek wycieka wtedy często śluz bakteryjny i zamierają w końcu także całe rośliny.

    4. CHOROBY NIEINFEKCYJNE – w uprawie polowej i pod osłonami mogą wystąpić: sucha zgnilizna wierzchołkowa owoców pomidora, pękanie owoców, opadanie kwiatów i zawiązków owoców, nierównomierne wybarwianie się owoców. Przyczyny tych chorób są różne np.: nieodpowiednia pielęgnacja, złe warunki uprawowe, niedobory wody i minerałów, złe pH i zasolenie podłoża, duże wahania temperatur, zbytnia wilgoć lub susza, uszkodzenie systemu korzeniowego. Objawami są zwykle: zmiana i pogorszenie wyglądu rośliny oraz jej owoców, usychanie i obumieranie. Zaleca się wybierać odmiany odporne i nawozić pomidory m.in. potasem, bo zmniejsza to podatność owoców na pękanie. Przenawożenie azotem może z kolei spowodować niezawiązywanie się owoców.

    5. SZKODNIKI:

    • w uprawie polowej występują – skoczogonki i stonka ziemniaczana (chrząszcze), małe owady żerujące głównie na pomidorach uprawianych z siewu, w początkowej fazie wzrostu i rozwoju. Skoczogonki żerują na liścieniach, które całkowicie niszczą. Stonki żerują z kolei na liściach, powodując gołożery i całkowicie je wyjadając. Najczęściej atakują pomidory w maju, zaraz po posadzeniu rozsady;

    • w uprawie pod osłonami występują – mączlik szklarniowy (pluskwiak), wciornastki (owad), przędziorki (pajęczak). Zarówno ich larwy, a niekiedy i osobniki dorosłe (mączlik) żerują na dolnej stronie liści, które zmieniają przez to kolor, mogą zamierać i opadać, atakują je też grzyby. Przy silnej inwazji szkodników może następować zamieranie całych roślin. Przędziorki dodatkowo wytwarzają na liściach pajęczynę, pokrywając nią całą roślinę, która dosyć szybko obumiera bez oprysku środkiem ochronnym;

    • w uprawie polowej i pod osłonami występują – mszyce (owady żyjące w koloniach), słonecznica orężówka (motyl nocny i szkodnik kwarantannowy, żerują jego larwy gąsienice), nicienie (pasożytnicze robaki obłe). Mszyce obejmują wiele gatunków, żerują na wszystkich częściach roślin i powodują duże straty w uprawie pomidorów. Porażone rośliny ulegają deformacjom, żółkną, skręcają się i zamierają. Mszyce wydzielają też pokrywającą wszystko, klejącą spadź, na której niej rozwijają się grzyby, pogłębiające tendencje do zamierania roślin. Mszyce często też ściągają choroby wirusowe. W przypadku nicieni, przy ich ataku pojawiają się zgrubienia (guzy) na korzeniach, a rośliny osłabiają się gorzej plonują. Większość odmian pomidorów jest jednak odporna na 3 gatunki guzaków. Zaleca się uprawę odmian odpornych, zmianowanie i odkażanie podłoża w uprawach cieplarnianych. Nicienie odstraszają też nasadzenia aksamitek rozpierzchłych (kwiaty te wytwarzają związki dla nich toksyczne).

Bibliografia:
    1. Dobrakowska-Kopecka Z., Doruchowski R.W., Gapiński M., Warzywnictwo, PWRiL, Warszawa 1999.
    2. Pomidory Choroby. Najczęstsze choroby pomidorów gruntowych – objawy i zwalczanie, Wymarzony Ogród, https://www.wymarzonyogrod.pl/pielegnacja-ogrodu/ochrona-roslin-szkodniki-i-choroby-roslin/pomidory-choroby-najczestsze-choroby-pomidorow-gruntowych-objawy-i-zwalczan,14_2084.html (16.07.2018 r.)
    3. Żołnierkiewicz J., Borykasz się z chorobami i szkodnikami pomidorów? Znamy na to sposób! Rynek-Rolny,pl, https://www.rynek-rolny.pl/artykul/borykasz-sie-z-chorobami-i-szkodnikami-pomidorow-znamy-na-to-sposob.html (16.07.2018 r.)

Redakcja KalendarzRolnikow.pl     Zainteresował Cię ten artykuł? Masz pytanie do autora? Napisz do nas tutaj