Lawenda "niezłe ziółko" - poznaj jej właściwości

Te cenne właściwości jak smak zapach czy działanie lecznicze nie zawsze posiadają całe rośliny, a tylko  mogą przejawiać określone ich części, jak liście, łodygi, kwiaty, owoce nasiona, korzenie lub kora. Do ziół zaliczamy tysiące najróżniejszych roślin od małych roślinek do wielkich krzewów i ogromnych drzew rosnących w lasach tropikalnych. Tradycje zielarskie przekazywane z pokolenia na pokolenie przetrwały w niektórych domach do dzisiaj. Zioła zbierano na św. Jana, ale zaczynano już wiosną w kwietniu. Wpierw używano świeżych ziół, potem gdy więdły związywano je sznurkiem w pęczek i suszono. Niezależnie od współczesnych osiągnięć medycyny nadal z ogromną pokorą podchodzi się do skarbnicy przyrody, jaką są zioła. W skali całej Polski 50% ziół ze stanu naturalnego pochodzi z Podlasia, gdzie szczególnie zachowały się tradycje zbieractwa.
Jednym z takich ziół popularnym na całym świecie jest wonna lawenda, która to ma wyjątkowo liczne zastosowanie, także do celów medycznych.

W naturze występuje 30 gatunków lawendy. Źródła podają, że nazwa lawendy pochodzi od łacińskiego słowa lavare (myć). Wszystkie gatunki mają bardzo wonne liście.

Lawenda wąskolistna i lawenda szerokolistna 

Rodzaj Lavandula dzieli się na sześć grup lecz tylko cztery z nich mają zastosowanie w zielarstwie. Jedną z nich jest lawenda wąskolistna, zwana także lawendą prawdziwą czy lekarską. Rośnie ona w naturze na wapiennych glebach. Podobnie jak wszystkie lawendy jest półkrzewem, a jej wysokość rzadko przekracza 70 cm. Posiada nierozgałęzione pędy kwiatowe. Olejek eteryczny pozyskiwany z tych roślin jest niezwykle ceniony, szczególnie do celów terapeutycznych. Bardzo wonny nie zawierający kamfory olejek eteryczny jest także wysoko ceniony w przemyśle perfumeryjnym, medycynie naturalnej i aromaterapii. Odmiany uprawiane dla pozyskania olejku eterycznego to m.in. Fring, No9 oraz Norfolk J2.
Na skalę przemysłowa lawenda uprawiana jest we Francji od XVII wieku. Zarówno świeże, jak i suszone kwiaty mają zastosowanie kulinarne, także w mieszankach ziół np. w ziołach prowansalskich oraz w wyrobach rękodzielniczych, do których najlepiej nadaje się odmiana Super Blue.

Lawenda szerokolistna w naturze rośnie na znacznie niższej wysokości od wąskolistnej. Pachnie lawendą i kamforą, a jej pędy kwiatowe mają parzyste rozgałęzienia. Pozyskiwany z niej jest specyficzny olejek. 

Naturalne mieszańce obu gatunków to Lavandula, które są bardziej tolerancyjne pod względem wilgoci, a także wytwarzają dwa razy więcej olejku eterycznego używanego powszechnie w kosmetykach i środkach czystości. Najpopularniejszą odmianą uprawianą dla olejku eterycznego jest Grosso. Ich kwiaty nadają się także do suszenia. Mieszańce można rozpoznać po parzystych rozgałęzieniach na pędach kwiatowych Wiele spośród nich ma walory ozdobne o bardzo wielu zastosowaniach. Wszystkie lawendy wymagają bardzo przepuszczalnej gleby i słonecznego stanowiska. Zbiór lawendy powinien nastąpić, wówczas kiedy 1/3 do 2/3 kwiatów w kłosie jest otwarte.

Zastosowanie lawendy

W medycynie używana od wieków lawenda uspakajała i koiła nerwy, poprawiała nastrój i pomagała rozluźniać mięśnie. Pięknie pachnące kwiaty i wytwarzany z nich olejek były często stosowane dla sprowadzenia relaksującego snu, zmniejszenia depresji i napięcia nerwowego oraz w problemach żołądkowych. Gdyby trzeba było wybrać jedno zioło do stosowania w domu na szczycie listy znalazłaby się zapewne lawenda, która oprócz pięknych kwiatów i przyjemnego zapachu ma właściwości bakteryjne, antybiotyczne, antywirusowe, antyseptyczne, dezodorujące i odstraszające owady, dzięki czemu jest przydatna w salonie, kuchni, łazience, pralni, pokoju dziecięcym i na tarasie, a także w garderobie i szufladach. 

W kuchni lawenda ma ograniczone zastosowanie, chociaż jej kwiaty są jadalne. Lawenda pasuje do słodkich potraw zawierających śmietanę, takich jak lody czy naleśniki.

Można dodawać ją do herbatników i do lukru, kremów, a także do dżemów i galaretek. Można używać jej przy produkcji win, które smakują podobnie jak wermut. Lawenda chętnie oblatywana jest przez pszczoły, stąd możemy pozyskać lawendowy miód, a także wytwarzać lawendowy ocet. Kandyzowane kwiaty stanowią jadalną dekorację do ciasta. 

Zatem powrót do stosowania ziół, które mają na przykładzie lawendy tak szerokie zastosowanie, mogą poprawić zdrowie, pozwolą zaoszczędzić pieniądze i sprawią, że mniej będzie w domu szkodliwych środków chemicznych, które są wszechobecne w naszym codziennym funkcjonowania w obecnych czasach. Namawiam do stosowania ziół i zakładania ogrodów ziołowych, które mogą stanowić dobre miejsce wypoczynku. Jeśli nie mamy takiej możliwości, to wybierzmy ogród ziołowy w doniczkach czy skrzynkach pozwalający wyhodować ulubione przyprawy i stanowić niepowtarzalną dekorację.

Zobacz również: