KalendarzRolników.pl
PARTNERZY PORTALU
  • ODR Bratoszewice
  • Partner serwisu Narodowy Instytut Kultury i Dziedzictwa Wsi w Warszawie
  • Partner serwisu Krajowa Rada Izb Rolniczych
  • Narodowy Instytut Wolności
  • Partner serwisu Kujawsko-Pomorski Ośrodek Doradztwa Rolniczego

WYSZUKIWARKA

Jak ocenić wartość ziemi uprawnej? – Klasy bonitacyjne gleb

Opublikowano 19.08.2018 r.
Ocenę wartości rolniczej gleb oraz ich przydatność uprawną określa się na podstawie tzw. klas bonitacyjnych gleb i grupowania ich w kompleksy. Bonitacja jest z kolei oparta o badania terenowe dotyczące oceny położenia, profilu, struktury, składu granulometrycznego i właściwości gleb oraz wynikających z tego warunków ich uprawy. Jak dokładnie ustala się klasy bonitacyjne gleb?

Klasy bonitacyjne gleb w Polsce

W naszym systemie bonitacji funkcjonuje 9 klas dla gleb ornych oraz 6 klas dla gleb pod trwałe użytki zielone (z uwzględnieniem składu botanicznego i średniego plonu siana). Z kolei kompleksów rolniczej przydatności gleb ornych wyróżniono 15.

Klasy bonitacyjne gleb ornych:

    1. klasa I gleby orne najlepsze – gleby najbardziej zasobne w składniki pokarmowe, na równinach i łagodnych pochyłach. Ich cechy to: duża zasobność w składniki pokarmowe, właściwa strukturalność, umiarkowana wilgotność i uregulowane stosunki wodno-powietrzne, nie wymagają melioracji, łatwość w uprawie (np. najlepsze: czarnoziemy, rędziny kredowe, mady pyłowe i próchniczne, gleby brunatne bogate w próchnicę);
    2. klasa II gleby orne bardzo dobre – skład i właściwości podobne jak w kl. I, jednak są tu już w nieco gorsze warunki terenowe i trochę słabsze właściwości fizyczne, co może obniżać plony uprawianych tu roślin. Mają dobrze uregulowane stosunki wodno-powietrzne i rzadko wymagają melioracji. Są dobre dla wszystkich roślin uprawnych i pod sady (np. bardzo dobre: czarnoziemy, mady pyłowe i próchniczne, gleby brunatne);
    3. klasa III a gleby orne dobre – gorsze właściwości fizyczne i chemiczne od gleb kl. I i II, poziom wód gruntowych często ulega tu dużym wahaniom, zależnie od opadów atmosferycznych. Na glebach lżejszych z powodzeniem wysokiego plonu można uprawiać żyto, jęczmień, owies i ziemniaki, a na glebach cięższych i w dobrej kulturze rolnej: pszenicę, kukurydzę, buraki cukrowe, koniczyny i warzywa. Są też dobre pod sady;
    4. klasa III b gleby orne średnio dobre – gleby o nieco gorszych właściwościach fizycznych i chemicznych od gleb kl. III a, często o gorszych warunkach fizjograficznych. Ponadto narażone są na erozje, okresowo za suche lub za mokre z powodu wysokich wahań wód gruntowych. W wysokiej kulturze rolnej i przy dobrej pogodzie z dobrymi plonami udaje się tu pszenica, buraki cukrowe i koniczyna czerwona. Gleby te są również dobre pod sady (np. średniej jakości gleby brunatne i płowe, gorsze czarnoziemy, średnio dobre czarnoziemy niecałkowite, średnio dobre mady, rędziny węglanowo-wapniowe i gipsowe);
    5. klasa IV a gleby orne lepsze, średniej jakości – zwykle w gorszych warunkach fizjograficznych, podatne na erozje wodne, uprawiane nawet w dobrej kulturze rolnej nie dają wysokich plonów (np. gleby brunatne, płowe i bielicowe całkowite i niecałkowite, niektóre gatunki podmokłych czarnoziemów, średnie mady pyłowe). Gleby ciężkie są dobrze zasobne pokarmowo i potencjalnie bardzo żyzne, jednak są mało przewiewne, zimne i ciężkie do uprawy, co obniża plon, jest tu też okresowo wysoki poziom wód gruntowych. W dobrej kulturze rolnej i sprzyjającej pogodzie dobrze udaje się tu pszenica, buraki cukrowe i koniczyna czerwona, a słabiej żyto, nie zaleca się niektórych drzew i krzewów owocowych. Gleby lekkie dobre pod sady, żyto i ziemniaki, a przy dobrej kulturze rolnej też pod jęczmień, owies, pszenicę i buraki pastewne;
    6. klasa IV b gleby orne gorsze, średniej jakości – podobne właściwości do gleb kl. IV a, lecz bardziej wadliwe o gorszych właściwościach, bez uregulowanych stosunków wodno-powietrznych, za suche lub za mokre. Gleby ciężkie najlepsze pod mieszanki pastewne, koniczynę, owies, kapusty i brukiew, natomiast gleby lekkie pod żyto i ziemniaki. Wszystkie nadają się też pod mniej wymagające drzewa i krzewy owocowe;
    7. klasa V gleby orne słabe – ubogie w substancje organiczne, mało urodzajne i mało żyzne gleby kamieniste lub piaszczyste o niskim poziomie próchnicy, płytkie, bardzo lekkie i za suche oraz zbyt mokre, nienadające się do melioracji. Na niektórych można jedynie uprawiać wybrane gatunki drzew owocowych. Płytkie rędziny kl. V nadają się pod pszenicę, esparcetę i koniczynę białą o niższych plonach, a gleby ciężkie i podmokłe pod kapustę, brukiew, niektóre rośliny pastewne i mieszanki traw;
    8. klasa VI gleby orne najsłabsze – gleby mocno wadliwe, zbyt suche i luźne, płytkie, silnie kamieniste, trudne i zawodne w uprawie, o wysokim poziomie wód gruntowych, zbyt mokre i trudne do melioracji, dające wyłącznie niskie plony. Gleby te są lepsze pod zalesienie niż do uprawy (np. gleby rdzawe i bielicowe, bardzo płytkie rędziny, najgorsze mady bardzo lekkie i bardzo ciężkie);
    9. klasa VI Rz gleby pod zalesienia – bardzo ubogie, mocno suche i nienadające się do uprawy rolniczej gleby, możliwe tylko pod zalesienie. Są tu: bardzo płytkie rędziny, gleby rdzawe wytworzone ze żwirów piaszczystych i piasków luźnych, gleby rumoszowa te i bardzo podmokłe piaski.

Klasy bonitacyjne gleb pod trwałe użytki zielone:

    1. klasa I – w runi są głównie: koniczyna biała, białoróżowa i łąkowa, konietlica łąkowa, kostrzewa łąkowa, wiechlina łąkowa, wyczyniec łąkowy i życica trwała, zbiera się 5 t dobrego siana z 1 ha;
    2. klasa II – w runi są: bekmania robaczkowata, groszek łąkowy, komonica błotna i zwyczajna, koniczyna biała, białoróżowa i łąkowa, konietlica i kostrzewa łąkowa, kupkówka pospolita, mozga trzcinowata, rajgras wyniosły, stokłosa bezostna, tymotka łąkowa, wiechlina błotna i łąkowa, wyczyniec łąkowy, wyka ptasia i życica trwała, zbiera się minimum 4 t dobrego siana z 1 ha, ponadto, na 1 ha pastwiska w sezonie wyżywią się 3 krowy;
    3. klasa III – w runi są: trawy wymieniowe w klasie I i II oraz grzebienica pospolita, kostrzewa czerwona i trzcinowa, manna jadalna, mietlica biaława i pospolita, mozga trzcinowata i wiechlina zwyczajna, zbiera się ok. 3 t dobrego siana z 1 ha;
    4. klasa IV – w runi są: drżączka średnia, izgrzyca przyziemna, kłosówka wełnista, kostrzewa czerwona i trzcinowa, manna jadalna i mielec, mietlica pospolita i rozłogowa, owsica omszona, śmiałek darniowy, tomka wonna, trzęślica modra i wiechlina zwyczajna, zbiera się 2 t dobrego i średniego siana z 1 ha;
    5. klasa V – w runi są głównie trawy bezwartościowe: bliźniczka wyprostowana, drżączka średnia, izgrzyca przyziemna, kłosówka wełnista, kostrzewa owcza, owsica omszona, śmiałek darniowy i trzęślica modra, zbiera się ok. 1,5 t słabego siana z 1 ha;
    6. klasa VI – w runi są sity i sitowia, turzyce, wełnianki, bezwartościowe trawy (bliźniczka psia trawka, kłosówka wełnista, owsica omszona, stokłosa miękka i śmiałek darniowy) oraz chwasty, zbiera się ok. 1,5 t siana najgorszej jakości z 1 ha.

Kompleksy rolniczej przydatności gleb ornych i klasy bonitacyjne gleb:

    1. kompleks pszenny bardzo dobry – w klasie bonitacyjnej I i II;
    2. kompleks pszenny dobry – w kl. bonit. III a i III b;
    3. kompleks pszenny wadliwy – w kl. III b, IV a i IV b;
    4. kompleks żytni bardzo dobry (pszenno-żytni) – w kl. bonit. III b, III a i czasem IV a;
    5. kompleks żytni dobry – w kl. IV a i IV b;
    6. kompleks żytni słaby – w kl. IV b lub V;
    7. kompleks żytni bardzo słaby (żytnio-łubinowy lub żytni najsłabszy) – w kl. VI;
    8. kompleks zbożowo-pastewny mocny – w kl. bonit. IV a, IV b oraz wyjątkowo III b i V;
    9. kompleks zbożowo-pastewny słaby – w kl. V i VI;
    10. kompleks pszenny górski – w wysokościowej strefie 300-450 m n.p.m.;
    11. kompleks zbożowy górski – w wysokościowej strefie 350-500 m n.p.m. w Karpatach Wschodnich oraz 400-550 m n.p.m. w Karpatach Zachodnich i Sudetach;
    12. kompleks owsiano-ziemniaczany górski – w wysokościowej strefie 500-600, czasem 700 m n.p.m.;
    13. kompleks owsiano-pastewny górski – w wysokościowej strefie 650-900 m n.p.m.;
    14. gleby orne pod użytki zielone;
    15. gleby rolniczo nieprzydatne RN – tylko pod zalesienie i absolutne nieużytki rolne.

 

W Polsce ogólnie mamy: 3,7% powierzchni gleb ornych bardzo dobrych i dobrych klasy I-II, 18% gleb kl. III a i b, 35,2% gleb średniej jakości kl. IV a i b, 37,3% gleb słabych i bardzo słabych kl. V i VI, 5% gleb górskich. W ogólnej powierzchni użytków zielonych najsłabsze klasy V i VI obejmują przy tym aż 42,6%.

 

 

kontakt1.jpg Redakcja KalendarzRolnikow.pl
 
 
Zainteresował Cię ten artykuł? Masz pytanie do autora? Napisz do nas tutaj

Komitet do spraw pożytku publicznego
NIW
Sfinansowano ze środków Narodowego Instytutu Wolności – Centrum Rozwoju Społeczeństwa Obywatelskiego w ramach Rządowego Programu Rozwoju Organizacji Obywatelskich na lata 2018-2030
PROO