_llal.jpg)
Zakładamy przydomowy sad owocowy
Opublikowano 29.08.2018 r.
Wczesna jesień to termin sadzenia drzewek owocowych. A, że własne owoce to radość z uprawy, niskie koszty pozyskania plonów i możliwość dzielenia się nimi z rodziną i przyjaciółmi, przydomowe sady mają wielu amatorów. Sprawdź, jak zrobiź to krok po kroku.
Sadząc w ogrodzie własne drzewa i krzewy owocowe, kontrolujemy chemiczną ochronę plonów – możemy ją ograniczyć lub zrezygnować całkowicie na rzecz uprawy ekologicznej. Dzięki temu wiemy, że pozyskane w ten sposób owoce są rzeczywiście zdrowe.
Własny sad przydomowy ma wiele zalet i przy dobrym zaplanowaniu nasadzeń pozwala spożywać świeże owoce niemal przez cały rok. Poza tym możemy zbierać je w pełni dojrzałości – czyli wtedy, gdy są najsmaczniejsze.
Wyznaczenie terenu
Prace zaczynamy od wyznaczenia terenu pod sad i jego ogrodzenie. Kora z młodych drzew owocowych jest przysmakiem zajęcy i saren. Jeżeli sad założymy w marcu – dla zwierząt na kilka tygodni jest to jedno z nielicznych źródeł pożywienia. Warto więc od razu pomyśleć o osłonkach przeciwko podgryzaniu młodych drzewek oraz preparacie odstraszającym dzikie zwierzęta.
Rok przed posadzeniem
Rok przed planowanym posadzeniem drzew owocowych glebę należy odchwaścić, szczególnie z tych najbardziej uciążliwych i wieloletnich (perz, osty). Najlepszy efekt da zabieg chemiczny wykonany już jesienią przy użyciu preparatu zawierającego glifosat, który niszczy też korzenie. W marcu, po wyschnięciu naziemnych części roślin i ich zebraniu, warto przyjrzeć się podłożu. Jeżeli widzimy otwory w podłożu o średnicy od 2 do 4 cm może to wskazywać na obecność nornic i karczowników. Wyrządzają one szkody w sadach, dlatego przed posadzeniem drzew warto ich się pozbyć. Jeśli jest ich niewiele, używamy pułapek. Przy dużym nasileniu występowania szkodników wskazane jest wyłożenie trutek.
Użyźnić glebę
Glebę należy użyźnić nawozami mineralnymi, organicznymi lub zielonymi. Niektóre przedplony zastosowane przed założeniem sadu pozwalają skutecznie ograniczyć występowanie szkodników. Przedplon z gorczycy białej i rzepaku ogranicza występowanie nicieni. Stanowisk obsianych gorczycą unikają nornice, myszy oraz ślimaki.
Kolejną ważną czynnością jest przygotowanie gleby. Nawożenie najlepiej zaplanować w oparciu o analizę chemiczną. Wbrew pozorom nie jest to skomplikowane, ani zbyt kosztowne.
Zakup drzewek
Po tych przygotowaniach przystępujemy do wyboru odmian drzew owocowych. Przy zakupie drzew zwróćmy uwagę na zdrowotność roślin.
Drzewka owocowe do przydomowego sadu kupujemy w certyfikowanych szkółkach i w zaufanych centrach ogrodniczych.
Daje to pewność, że drzewka są zdrowe. Uzyskamy także fachową poradę dotyczącą sadzenia i pielęgnacji naszego przyszłego sadu.
Kupujemy drzewko jednoroczne ‒ okulant, bez pędów bocznych lub dwuletnie z pędami bocznymi, które wiosną możemy zacząć formować w koronę. Często można spotkać drzewka owocowe z korzeniami w siatce z ziemią. Siatka ta jest biodegradowalna – rozłoży się po około 3 latach.
Odporność na szkodniki i choroby
Przy doborze odmian powinniśmy zwrócić uwagę na takie czynniki, jak odporność na mrozy, odporność na choroby, dobór odmian pozwalający na wzajemne zapylanie się, mieć już w przypadku jabłoni i gruszy zaplanowane przeznaczenie owoców (spożycie lub przechowanie).
Wybór drzew i krzewów do sadu musimy dostosować do powierzchni uprawowej, jaką dysponujemy.
Ustalając liczbę roślin, jaką chcemy posadzić, zwróćmy uwagę na możliwość wyboru odmian szczepionych na podkładkach o różnej sile wzrostu. Na przykład jabłonie na najbardziej karłowych podkładkach (odmiany kolumnowe) możemy uprawiać w dużych donicach na tarasie. Natomiast odmiany okulizowane na podkładkach najsilniej rosnących to ogromne drzewa, jakie spotykamy w starych przydomowych sadach.
Inną metodą dopasowania drzew sadowniczych do wielkości ogrodu jest sposób ich prowadzenia, czyli kształtowania w czasie wzrostu. Umiejętnie przycinane gałęzie jabłoni i grusz świetnie wyglądają rozpięte na południowych i zachodnich ścianach budynków. Z drzew sadowniczych możemy utworzyć również żywopłoty i inne naturalne ogrodowe formy, które zajmują mniej miejsca niż swobodnie rosnące drzewa.
Termin dojrzewania
Znając pojemność ogrodu, należy zastanowić się nad doborem gatunków i odmian. Kierując się indywidualnymi preferencjami smakowymi, zwróćmy także uwagę na termin dojrzewania owoców. W przypadku jabłoni, śliw i grusz najwcześniej owocujące odmiany dojrzewają już w lipcu. Te najpóźniejsze zbieramy w październiku i zwykle możemy je dość długo przechowywać.
Znacznie krótszym okresem zbiorczym cechują się brzoskwinie, morele, wiśnie i czereśnie – jednak tu też istnieje zróżnicowanie.
W większych ogrodach warto sadzić takie odmiany, które zapewnią ciągłość owocowania przez cały okres zbioru każdego uprawianego gatunku.
Hobby bez chemii
Do uprawy hobbystycznej polecamy szczególnie starsze oraz bardziej odporne odmiany, które gwarantują smaczne owoce bez intensywnej ochrony chemicznej:
- jabłonie: Idared, Szampion, Antonówka Zwykła, Jonagold, Złota Reneta
- grusze: Konferencja, Lukasówka, Bonkreta Williamsa, Bera Hardego,
- śliwy: Węgierka Dąbrowicka, Ulena, Stanley
- czereśnie: Techlovan, Van, Burlat, Kordia,
- wiśnie: Northstar, Groniasta z Ujfehertoi, Łutówka, Nefris, Keleris,
- brzoskwinie: Redhaven, Soczysta, Reliance, Harnaś, Revita
- morele: Harcot, Early Orange, Somo, Wczesna z Morden.
Rozbudowana korona, zabezpieczone korzenie
Warto kupować drzewka z dobrze rozbudowaną koroną. Korzenie powinny być zabezpieczone przynajmniej balotem ziemi, dzięki czemu niwelujemy ryzyko ich przeschnięcia. Najlepiej, jeśli młode drzewko jest sprzedawane w doniczce, z dobrze przerośniętą bryłą korzeniową.
Wydatek na zakup takiego drzewka opłaci się, gdyż szybciej wyda owoce. Zdrowe i dorodne sadzonki muszą zostać prawidłowo posadzone w dobrze przygotowanej glebie.
Przy zakupie zwróćmy uwagę na zdrowotność roślin.
O ile niewielkie uszkodzenia mechaniczne nie mają wpływu na jakość roślin, to już ślady chorób grzybowych (np. wycieki gumowe) eliminują drzewo z naszego sadu.
Termin sadzenia
Jesienne sadzenie jest korzystniejsze od wiosennego.
Jesienią punkty sprzedaży mają zwykle bogatszą ofertę gatunków i odmian roślin sadowniczych.
W tym czasie są także korzystne warunki wilgotnościowe gleby, sprzyjające lepszemu przyjmowaniu się roślin. Wiosną bardzo często występuje niedobór opadów i wysokie temperatury, które nie sprzyjają szybkiemu przyjęciu się drzewek. Jesień to także najlepszy okres dla regenerowania się systemu korzeniowego roślin, który może rosnąć, dopóki temperatura gleby nie spadnie poniżej 4 °C.
Największą wadą jesiennego terminu sadzenia drzew i krzewów owocowych jest ryzyko przemarznięcia najbardziej wrażliwych gatunków.
Z tego względu jesienią należy sadzić głównie gatunki wytrzymałe na mróz
np. jabłonie, aronię, agrest, czy porzeczki.
Wiosenne brzoskwinie
Wiosenny termin sadzenia najlepiej wybrać dla drzew, które są wrażliwe na niskie temperatury zimą. Posadzone wiosną, będą miały dłuższy czas na przyjęcie się. Młode, osłabione, nieukorzenione drzewko nie będzie narażone na przemarznięcie zimą. Do gatunków, które lepiej posadzić wiosną należą między innymi: brzoskwinie, nektaryny, morele, czereśnie i grusze.
Sadzenie
Prawidłowe obsadzenie sadu przydomowego drzewkami i krzewami owocowymi wbrew pozorom nie jest łatwe. Drzewa i krzewy owocowe możemy uprawiać w każdym ogrodzie, niezależnie od jego wielkości.
Jedynym ograniczeniem przy zakładaniu sadu jest tylko zacienienie – rośliny sadownicze wymagają dużej ilości słońca – nie będą owocowały w cieniu lub półcieniu.
Przy nasadzeniach roślin sadowniczych należy wystrzegać się miejsc, w których mogą tworzyć się zastoiska mrozowe (zamknięte obniżenia terenu) oraz miejsc o zbyt wysokim poziomie wody gruntowej. Przy uprawie drzew karłowych, woda gruntowa jest dopuszczalna na głębokości około 1 m, a krzewów owocowych około 70 cm. Do zakładania sadu przydomowego najlepsze są lekkie gleby gliniaste i gliniasto-piaszczyste. Muszą one być wystarczająco luźne, aby korzenie mogły swobodnie się rozrastać. Powinny być żyzne i zasobne w wodę. Do uprawy drzewek owocowych nie nadają się gleby podmokłe, kamieniste i żwirowe.
Gleby zasobne w wodę
Najlepiej rosną i owocują na glebach gliniasto-piaszczystych, średnio zwięzłych, próchniczych i zasobnych w wodę. Gleby zbyt lekkie można wzbogacić w próchnicę dodając do nich kompost czy obornik. Najodpowiedniejszy odczyn gleby to pH 5,5-6,5, za wyjątkiem borówki wysokiej, która wymaga gleby kwaśnej (pH 3,5-4,5). Zdrowe i dorodne sadzonki muszą zostać prawidłowo posadzone w dobrze przygotowanej glebie.
Korzeniowe manewry
Po zakupie przystępujemy do sadzenia. Wykopujemy dołek (najczęściej na 30-40 cm głębokości i 40-50 cm szerokości) tak, aby można było swobodnie włożyć korzeń drzewa i nim manewrować. Drzewka należy sadzić głębiej niż rosły w szkółce (na glebie lekkiej nawet do 10 cm). Miejsce okulizacji powinno znaleźć się ponad powierzchnią gleby. Przysypujemy korzenie ziemią i obficie podlewamy (5-10 litrów wody). Po wsiąknięciu wody, należy dosypać odpowiednią ilość ziemi, a następnie dokładnie udeptać. Drzewka owocowe wysadzone jesienią zabezpieczamy przed przymrozkami – usypujemy wokół pnia kopczyk z ziemi, a pozostałą część pnia obwiązujemy osłonką lub zabezpieczamy słomą. Wiosną kopczyk rozgarniamy, tworząc wokół drzewka misę ułatwiającą podlewanie rośliny.
Odległość sadzenia drzew i krzewów w jednym rzędzie zależy przede wszystkim od ich odmian.
I tak:
- jabłonie, grusze, śliwy i morele sadzimy co 4 metry,
- wiśnie i brzoskwinie, a także drzewka karłowe, co 3 metry.
- porzeczki czerwone i białe sadzimy co 1,5 metra.
- porzeczki czarne również można sadzić co 1,5 metra, ale odstęp między rzędami powinien mieć już ok. 2,5 metra.
- maliny sadzimy co 0,5 metra (odległość między rzędami – 1,2 metra),
- agrest co 1,5 metra (rzędy co 1,5 metra).
Kolejne drzewa sadzimy, pamiętając o zalecanych rozstawach (jabłonie i grusze – w zależności od podkładki średnio 2×3,5; morele, śliwy, wiśnie, brzoskwinie 2×4; czereśnie 3×4,5). Sadzenie drzew najlepiej wykonuje się w dwuosobowych zespołach.
Przycinanie po posadzeniu
Drzewek owocowych jednorocznych lub dwuletnich przed sadzeniem nie przycinamy. Wiosną, w pierwszym roku po posadzeniu, należy wykonać cięcie formujące. Większość drzew wymaga przycięcia po posadzeniu.
Cięcie wykonujemy zawsze wiosną, najlepiej w kwietniu, gdy pąki zaczynają się budzić do życia. Najlepiej jest przycinać pędy ostrym sekatorem.
Drzewka nie posiadające rozgałęzień należy przycinać na wysokości 70 cm, aby mogły się rozgałęzić i wytworzyć koronę. Drzewkom posiadającym rozgałęzioną koronę (składającą się z pędu głównego – przewodnika i kilku pędów bocznych) należy przyciąć przewodnik, a pędy położone zbyt nisko usunąć.
Najtrudniejszy pierwszy rok
Pierwszy rok dla drzew jest zawsze najtrudniejszy. W tym czasie zwróćmy szczególną uwagę na nawożenie i nawadnianie. Reagujmy też jak najszybciej na choroby grzybowe i szkodniki, powinniśmy też zmniejszyć lub wyeliminować konkurencję chwastów.
Zyczymy powodzenia i owocnych plonów!
 |
Teresa Polesiak
Dolnośląski Ośrodek Doradztwa Rolniczego we Wrocławiu
Jeden z 16 Ośrodków Doradztwa Rolniczego w kraju. Dolnośląski Ośrodek Doradztwa Rolniczego we Wrocławiu realizuje na obszarach wiejskich województwa dolnośląskiego zadania z zakresu doradztwa rolniczego. Podstawowym zadaniem Ośrodka jest doradztwo rolnicze, obejmujące działania w zakresie rolnictwa, rozwoju wsi, rynków rolnych oraz wiejskiego gospodarstwa domowego, mającego na celu poprawę poziomu dochodów rolniczych oraz podnoszenie konkurencyjności rynkowej gospodarstw rolnych, wspieranie zrównoważonego rozwoju obszarów wiejskich, a także podnoszenie poziomu kwalifikacji zawodowych rolników i innych mieszkańców obszarów wiejskich. Zainteresował Cię ten artykuł? Masz pytanie do autora? Napisz do nas tutaj
|
