KalendarzRolników.pl
PARTNERZY PORTALU
  • Partner serwisu Kujawsko-Pomorski Ośrodek Doradztwa Rolniczego
  • Narodowy Instytut Wolności
  • Partner serwisu Narodowy Instytut Kultury i Dziedzictwa Wsi w Warszawie
  • Partner serwisu Krajowa Rada Izb Rolniczych
  • ODR Bratoszewice

WYSZUKIWARKA

Warzywa cebulowe w uprawie ekologicznej

Opublikowano 25.02.2022 r.
Do warzyw cebulowych zaliczamy m.in. cebulę, por, czosnek, szczypiorek i cebulę siedmiolatkę. 

warzywa cebulowe

Uprawa tych gatunków w systemie ekologicznym, a zwłaszcza cebuli i pora, nie należy do najłatwiejszych. Jednak przestrzegając kilku zasad, możemy zminimalizować ryzyko niepowodzenia, a przy sprzyjających warunkach pogodowych, osiągnąć plon 
porównywalny do tego, osiąganego w rolnictwie konwencjonalnym.

Pierwszym warunkiem powodzenia jest stosowanie płodozmianu


Płodozmian to podstawa w gospodarce ekologicznej. Przyjmuje się, że minimalna liczba gatunków (pochodzących z różnych rodzin botanicznych) uprawianych w gospodarstwie to cztery lub pięć w przypadku gleb ciężkich. Oznacza to, że cebula, por czy czosnek 
nie powinny być wysiewane na tym samym polu częściej niż co 4 lata. Wzorcowy udział procentowy różnych grup roślin powinien wynosić:

  • 25-30% bobowatych (motylkowatych)
  • do 50% zbożowych
  • 25-30% warzyw i okopowych

Warzywa cebulowe sadzimy po roślinach wcześnie schodzących z pola. Dobrym przedplonem dla cebuli są kapustne, ogórki, fasola, groch i peluszka. Należy natomiast unikać uprawy cebuli po koniczynie, lucernie, bobie, pietruszce, selerze i ziemniakach. Por   z kolei dobrze rośnie po roślinach uprawianych na nawozach organicznych, tj. kapustnych, dyniowatych, a także po pomidorach, selerze oraz zbożach. Ze względu na dużą masę korzeni, por jest dobrym przedplonem dla innych warzyw, ponieważ znacząco wpływa na polepszenie struktury gleby.

Odmiany i metody uprawy warzyw cebulowych


Przed przystąpieniem do siewu czy sadzenia musimy podjąć kilka ważnych decyzji, dotyczących m.in. wyboru odmiany czy metody uprawy. W przypadku rolnictwa ekologicznego należy stosować materiał siewny lub nasadzeniowy, wytworzony metodami ekologicznymi. Wykaz dostępnego materiału siewnego, nasion i wegetatywnego materiału nasadzeniowego, wyprodukowanego metodami ekologicznymi, dostępny jest na stronie www.piorin.gov.pl. 

Na dzień 11.01.2022 r. w wykazie znajdowały się następujące gatunki warzyw cebulowych:

  • cebula (Bejo Zaden – 7 odmian, Grupa Producentów Rozsad Krasoń Sp. z o.o. – 4 odmiany, PlantiCo Zielonki – 2 odmiany, W. Legutko – 4 odmiany); cebula siedmiolatka (Bejo Zaden – 1 odmiana); por (Bejo Zaden – 1 odmiana, Enza Zaden Poland – 5 odmian, Grupa Producentów Rozsad Krasoń Sp. z o.o. – 2 odmiany, Vilmorin Garden – 1 odmiana, W. Legutko – 1 odmiana);
  • szczypiorek (Vilmorin Garden – 1 odmiana, W. Legutko – 1 odmiana). 

Jeśli w wykazie nie ma materiału siewnego dla gatunku, który rolnik chce uprawiać, to może on wystąpić z wnioskiem do Wojewódzkiego Inspektora Ochrony Roślin i Nasiennictwa o pozwolenie na zastosowanie materiału konwencjonalnego (nieekologicznego). 

Cebulę można uprawiać trzema metodami: z siewu, z dymki i z rozsady. Wysiew należy zaplanować w terminie 5-20 kwietnia, w systemie pasowo-rzędowym, planując 3 lub 4 rzędy w pasie. Zaleca się wysiew 3,5-4,5 jednostek siewnych (tj. od 875 do 1250 tys.  nasion lub 4-6 kg) na hektar. Ilość zastosowanego materiału siewnego uzależniona jest od jego jakości  oraz od ilości rzędów w pasie.

Uprawa cebuli z siewu w rolnictwie ekologicznym jest trudna, ze względu na ograniczone możliwości odchwaszczania w początkowej fazie wzrostu roślin, dlatego w wielu przypadkach producenci decydują się na uprawę z dymki lub z rozsady. Do obsadzenia 1 hektara dymką o średnicy 14-17mm potrzeba 400-600 kg, w zależności od rozstawu. Wysadzamy w terminie podobnym jak siew.

Przygotowanie rozsady wymaga natomiast użycia substratu ekologicznego, zakupionego lub przygotowanego we własnym gospodarstwie. Pory uprawia się głównie z rozsady. Czas jej przygotowania zajmuje od 8 do 12 tygodni. Do przygotowania rozsady na 1 ha należy wysiać około 20 000 nasion. Optymalne zagęszczenie to 1 000 do 2 000 szt./1 m2. Nie należy  zwiększać zagęszczenia, ponieważ rozsada będzie wiotka i nadmiernie wyrośnięta, a to może zmniejszyć plon. 

Nawożenie i ochrona

Warzywa cebulowe wymagają gleb próchnicznych i zasobnych. Wskazane jest, aby cebulę uprawiać w drugim roku po oborniku. Uprawę pora, ze względu na duże wymagania azotowe, zaleca się w pierwszym roku po nawożeniu obornikiem. Częściowo można się wspomagać poplonami, przyorywanymi na nawóz zielony. Aby poznać dokładną zasobność gleby w składniki pokarmowe, zalecane jest regularne wykonywanie badań glebowych, najlepiej co 2 – 4 lata. Taka analiza pozwoli na szczegółowe zaplanowanie pokrycia ewentualnych niedoborów specjalnie dobranymi nawozami i środkami, poprawiającymi właściwości gleby i dopuszczonymi do stosowania w rolnictwie ekologicznym. Ich wykaz prowadzi IUNG-PIB w Puławach.

Ochrona roślin w systemie ekologicznym powinna opierać się na profilaktyce i stosowaniu środków interwencyjnych. Do działań profilaktycznych zaliczamy przede wszystkim stosowanie prawidłowego płodozmianu, którym możemy ograniczyć występowanie  chorób odglebowych (zgnilizny, fuzariozy). Także odpowiednią agrotechnikę, wybór dobrego jakościowo materiału siewnego, optymalny termin siewu oraz dobór i częstotliwość zabiegów odchwaszczających. 

Działania interwencyjne powinny zaś opierać się na częstym monitorowaniu upraw. W celu wykrycia szkodników zaleca się stosowanie na plantacji tablic lepowych, pozwalających wychwycić pojawienie się wciornastka tytoniowca i muchówek śmietki cebulanki lub umieszczanie pułapek feromonowych, przeznaczonych do lustrowania plantacji pod kątem obecności gąsienic rolnic i wgryzki szczypiórki.

Występowanie niewielkiej liczby tych szkodników nie wpłynie znacząco na jakość czy ilość plonu. Jeśli jednak rolnik wykorzystał wszelkie dostępne środki biologiczne, fizyczne, uprawowe i hodowlane, a pojawienie się szkodników przekracza próg ekonomicznej szkodliwości, to można zastosować środki ochrony roślin dozwolone do użycia w rolnictwie ekologicznym. Liczba tych produktów jest ograniczona, a ich wykaz prowadzi Instytut Ochrony Roślin – PIB. 

Jednym z dotkliwszych problemów w uprawie warzyw cebulowych jest zachwaszczenie. Najbardziej wrażliwa na jego obecność jest cebula. W sytuacji, gdy w rolnictwie ekologicznym żaden herbicyd nie jest dopuszczony do powszechnego zastosowania, walka 
z chwastami ogranicza się do wybierania metod mechanicznych i ręcznego odchwaszczenia plantacji. Najczęściej zalecaną i bardzo efektywną metodą jest usuwanie nieprzydatnych roślin wypalaczem do chwastów. Skuteczne są też zabiegi wykonane opielaczem z gęsiostópkami lub nożami kątowymi oraz wykorzystanie brony chwastownik. Niezbędne jest również ręczne usuwanie chwastów 

Zbiór i przechowywanie


Zbioru cebuli dokonuje się dwuetapowo. Pierwszym etapem jest wykopanie, które wykonuje się, kiedy 70-80% roślin na plantacji ma złamany szczypior, ale 3-4 liście są jeszcze zielone. Opóźnienie tego etapu może skutkować ponownym ukorzenieniem się cebuli. 

Wykopaną cebulę, ułożoną w wały, suszy się 7-10 dni na polu, a następnie przeprowadza zbiór. Cebulę należy przechowywać w taki sposób, aby zapewnić jej warunki pozwalające na tzw. dosuszenie uzupełniające. Najczęściej rolnicy decydują się na zebranie tego warzywa do skrzyniopalet i przechowywanie ich pod zadaszeniem. Taki rodzaj składowania zapewnia cebuli odpowiedni przewiew.

Plon cebuli w gospodarstwach ekologicznych wynosi 25-35t/ha. Zbiór pora na małych plantacjach przeprowadza się najczęściej ręcznie, a na większych stosuje się wyorywacze. Plon porów ekologicznych osiąga od 20 a 30 t/ha.

Podsumowanie


Ekologiczna produkcja warzyw cebulowych jest bardziej wymagająca niż produkcja konwencjonalna, ale jest możliwa. Z uwagi na rosnące zapotrzebowanie na produkty ekologiczne, a także ze względu na prognozowane wejście w życie Strategii dla Bioróżnorodności (m.in. stawek uzupełniających płatności bezpośrednie), warto bliżej przyjrzeć się możliwości produkowania 
tych warzyw metodami ekologicznymi.

 
Katarzyna Rolewska
Artykuł opracowany we współpracy z Łódzkim Ośrodkiem Doradztwa Rolniczego w Bratoszewicach 
 
Zainteresował Cię ten artykuł? Masz pytanie do autora? Napisz do nas tutaj
POWIĄZANE TEMATY:cebulaczosnekpor
Komitet do spraw pożytku publicznego
NIW
Sfinansowano ze środków Narodowego Instytutu Wolności – Centrum Rozwoju Społeczeństwa Obywatelskiego w ramach Rządowego Programu Rozwoju Organizacji Obywatelskich na lata 2018-2030
PROO