Aplikacja IRZplus – nie taka straszna, jak nam się wydaje. Cz. III

W przypadku koniowatych należy rozróżnić pojęcie właściciela i posiadacza. Według art. 2 pkt 3 rozporządzenia 2021/963 „posiadacz” oznacza osobę fizyczną lub prawną, która odpowiada za koniowate, w tym w ograniczonym czasie, jednak z wyłączeniem lekarzy weterynarii. Natomiast „właściciel” oznacza osobę fizyczną lub prawną posiadającą prawo własności do zwierzęcia koniowatego. 

Krótko mówiąc, posiadaczem jest osoba, u której koniowate się znajduje i bardzo często posiadacz jest także właścicielem. 
Znajomość tych pojęć ma znaczenie w przypadku wszelkich zgłoszeń związanych z koniowatymi. Posiadacz od samego początku mógł dokonywać ich tylko i wyłącznie elektronicznie. Właściciel może swoje zgłoszenia składać na papierze w biurach powiatowych ARiMR, jednak tylko do końca tego roku. 

W niniejszym artykule skupimy się na wprowadzaniu dokumentów do systemu IRZ przez właścicieli koniowatych, którzy są także ich posiadaczami, gdyż taka jest główna grupa odbiorców. 

Polecam poruszać się po dokumentach od lewej do prawej, a nie góra – dół. 

1. Zgłoszenie koniowatego do rejestru (ZRKON).

Po otworzeniu dokumentu pierwszą rzeczą jaką musimy zrobić jest zaznaczenie jednej z dwóch opcji określających, czy zgłaszający jest właścicielem czy posiadaczem. Po zaznaczeniu wariantu „posiadacz” w polu „działalność, w której przebywa zwierzę” automatycznie pojawi się nasz numer gospodarstwa, gdzie z listy rozwijalnej musimy jeszcze wybrać numer siedziby stada (np. -001).
Następnie w sekcji „dane właściciela koniowatego” zaznaczamy opcję „posiadacz jest właścicielem” (fot. 1).

Fot. 1. Zgłoszenie koniowatego do rejestru przez posiadacza, który jest właścicielem

Przechodzimy do „podstawowych informacji o zwierzęciu”. Wybieramy „typ zdarzenia” spośród czterech opcji:
- przemieszczenie z państwa niebędącego członkiem UE,
- przemieszczenie z państwa UE,
- ujawnienie – daje możliwość zarejestrowania w systemie tych zwierząt, które nadal mimo nałożonego obowiązku, nie zostały przypisane do żadnej działalności,
- urodzenie.

Wypełnienie dokumentu omówimy na podstawie zgłoszenia urodzenia. Pozostałe typy zdarzeń różnią się tylko możliwością wpisania numeru UELN (Universal Equine Life Number) – niepowtarzalny dożywotni numer koniowatego.
Po wybraniu typu zdarzenia „urodzenie”, wpisujemy numer działalności, w której urodziło się zwierzę oraz imię jakie mu nadaliśmy. W kolejnym kroku określamy gatunek, wybierając z listy rozwijalnej odpowiedni wariant: konie, krzyżówki międzygatunkowe, kułany, osły bądź zebry. 
Kolejnym polem obowiązkowym jest „data urodzenia”. Obok znajduje się komórka „miejsce urodzenia”, której uzupełnienie nie jest wymagane. Sąsiadujące pole „kod kraju urodzenia” w przypadku urodzenia się koniowatego na terenie naszego kraju, zostawiamy puste. 
Następne obligatoryjne pola to: data przybycia do działalności, płeć, maść, rasa oraz niepowtarzalny dożywotni numer UELN matki. 
Takie dane, jak: rodzaj dawcy, niepowtarzalny dożywotni numer UELN ojca/dawcy nasienia, nazwa ojca/dawcy nasienia, nazwa matki – nie są polami obowiązkowymi, ale jeśli są nam znane, możemy je uzupełnić.

Przechodzimy do sekcji „dane związku hodowców koniowatych” (fot. 2). 

Fot. 2. Sekcja „Dane związku hodowców koniowatych”
Zaznaczamy pole wyboru „wniosek o wydanie dokumentu identyfikacyjnego”, aby nasz koniowaty miał wydany paszport. Następnie wybieramy z list rozwijalnych rodzaj związku oraz kod i opis związku. W przypadku wybrania Polskiego Związku Hodowców Koni (PZHK), w kolejnej komórce musimy wybrać „oddział regionalny związku”. 
Jeżeli chcemy zaznaczamy okienko „konieczność wpisania do księgi hodowlanej”.
Wybieramy również „sposób odbioru unikalnego dożywotniego dokumentu identyfikacyjnego koniowatego”. Możemy odebrać paszport osobiście w Oddziale Regionalnym Związku Hodowców Koni bądź wybrać odbiór listowny, co wymusza na nas wpisanie „adresu do wysyłki unikalnego dożywotniego dokumentu identyfikacyjnego koniowatego”. Wymagane jest także podanie numeru telefonu lub adresu e-mail.
Po wypełnieniu pól obowiązkowych klikamy „weryfikuj dokument”. Jeżeli nie pojawi się żadna informacja o błędach, można wprowadzić dokument. 
Zgłoszenie koniowatego do rejestru następuje w terminie 3 miesięcy od dnia urodzenia, a identyfikacja przez PZHK w terminie 12 miesięcy.
2. Zgłoszenie przemieszczenia koniowatego (ZPKON).
Najlepiej (tak jak w przypadku zgłoszenia koniowatego do rejestru) zacząć od określenia osoby zgłaszającej, tzn. zaznaczyć opcję „posiadacz” oraz „posiadacz jest właścicielem” (przykład na zdjęciu nr 1). Kolejnym krokiem jest wybór typu zdarzenia: 
- przemieszczenie do państwa niebędącego członkiem UE,
- przemieszczenie do państwa UE,
- przybycie,
- wybycie.
Pole „z działalności” lub „do działalności” uzupełni się automatycznie w zależności od określonego typu zdarzenia. Należy jednak wybrać z listy rozwijalnej numer siedziby stada. Koniecznym jest wpisanie numeru działalności, z którą zawieramy umowę oraz oczywiście daty zdarzenia. 
Przechodzimy do sekcji „podstawowe informacje o zwierzęciu” i wybieramy gatunek przemieszczanego koniowatego. Aby system zidentyfikował dane zwierzę możemy wpisać albo „niepowtarzalny dożywotni numer UELN” albo „ID koniowatego”. Uzupełnienie obydwóch komórek również nie jest błędem. Nieobowiązkowym polem jest „numer/kod transpondera”.
Ponadto zostaje nam zadane pytanie „czy przemieszczenie źrebiąt?”. Dotyczy ono tych źrebiąt, których urodzenia jeszcze nie zgłosiliśmy lub takich, których urodzenie zgłosiliśmy, ale nie mają jeszcze nadanego numeru UELN. Automatycznie po zgłoszeniu urodzenia system generuje numer ID koniowatego i ten numer ID należy wpisać w tym momencie wypełniania dokumentu przemieszczenia matki źrebaka. Oprócz tego musimy wybrać płeć i wpisać liczbę przemieszczanych źrebaków wraz z matką. Jeżeli urodziły się, np. bliźniaki i mamy już zgłoszone ich urodzenia, nie wpisujemy ich ogólnej liczby, lecz dodajemy kolejną pozycję poprzez kliknięcie „dodaj źrebię” (fot. 3).

,

Fot. 3. Czy przemieszczenie źrebiąt?

Jeżeli dany źrebak posiada już numer UELN, jego przemieszczenie zgłaszamy niezależnie od przemieszczenia matki (dwa przemieszczenia).
O ile dokument po weryfikacji nie zawiera błędów, wprowadzamy go do systemu.
3. Zgłoszenie padnięcia, zabicia lub uboju koniowatego (ZPZUKON).
Wypełnianie dokumentu zaczynamy analogicznie do wcześniej omawianych, tzn. zaznaczamy wariant „posiadacz” i „posiadacz jest właścicielem” oraz z listy rozwijalnej wybieramy numer siedziby stada. 
Następnie wpisujemy „numer zakładu przetwórczego lub spalarni/numer rzeźni” oraz datę zdarzenia. W „podstawowych informacjach o zwierzęciu” uzupełniamy pola: gatunek, niepowtarzalny dożywotni numer UELN lub ID koniowatego (komórka „numer/kod transpondera” nie jest obowiązkowa).
Wybieramy typ zdarzenia:
- inne (kradzież, utrata) – musi być poparte odpowiednimi dowodami,
- padnięcie,
- ubój w gospodarstwie,
- ubój z konieczności – gdy stan zdrowia zwierzęcia nie pozwala na jego przemieszczenie,
- zabicie – z nakazu Powiatowego Lekarza Weterynarii.
Poprawnie wypełniony dokument wprowadzamy do systemu. 
4. Informacja o wyłączeniu koniowatego z łańcucha żywnościowego (IWLZKON).
Jak podaje Główny Inspektorat Weterynarii: „W przypadku gdy koniowaty nie jest przeznaczony do uboju w celu spożycia przez ludzi (wyłączenie dożywotnie lub czasowe z łańcucha żywnościowego), posiadacz/właściciel koniowatego zobowiązany jest do zgłoszenia do komputerowej bazy danych tej informacji w terminie do 7 dni od daty dokonania wpisu, przez lekarza weterynarii wolnej praktyki, informacji o wyłączeniu koniowatego z łańcucha żywnościowego w dokumencie identyfikacyjnym koniowatego lub składa unikalny dożywotni dokument identyfikacyjny koniowatego w celu zgłoszenia informacji do komputerowej bazy danych do właściwego Związku Hodowców Koni, który przekazuje tę informację do bazy w terminie 2 dni od dnia jej pozyskania.”
Aby zgłosić tę informację przez aplikację IRZplus, należy w pierwszej kolejności, po otwarciu dokumentu, określić kto jest „wystawiającym oświadczenie”. W omawianych przez nas przypadkach zakładamy, że jesteśmy zarówno właścicielem, jak i posiadaczem. W tym dokumencie nie będzie miało znaczenia, którą opcję wybierzemy, ale proponuję, aby zaznaczyć, że wypełniamy to oświadczenie jako właściciel. Następnie musimy wpisać numer działalności, w której przebywa zwierzę, czyli nasz numer gospodarstwa. 
W części „podstawowe informacje o zwierzęciu” wpisujemy: niepowtarzalny dożywotni numer UELN, informację o podanych lekach/wyłączeniu koniowatego z łańcucha żywnościowego, datę podania leków/produktów leczniczych, miejsce podania leków/produktów leczniczych (miejscowość), numer lekarza weterynarii, imię i nazwisko lekarza weterynarii, nazwę organu, który dokonał wpisu oraz podajemy daty od kiedy do kiedy koniowate ma zostać wyłączone z łańcucha żywnościowego – takiej informacji powinien udzielić nam lekarz weterynarii. 
Bezbłędnie wypełnione oświadczenie wprowadzamy do systemu. 
5. Wniosek o wydanie duplikatu, zastępczego lub nowego unikalnego dożywotniego dokumentu identyfikacyjnego (WDDIKON).
Zacznijmy od wyjaśnienia pojęć (definicje na podstawie rozporządzenia 2021/963 oraz 2019/2035):
- Tymczasowy dokument identyfikacyjny – umożliwia przemieszczanie lub transport koniowatych w obrębie tego samego państwa członkowskiego przez okres nieprzekraczający 45 dni. Wydawany jest na wniosek podmiotu zajmującego się zwierzęciem koniowatym, gdy ten oczekuje na wydanie właściwego dokumentu identyfikacji. Dokument tymczasowy może nie być wymagany w przypadku zwierzęcia koniowatego, którego dane identyfikacyjne są dostępne w aplikacjach cyfrowych.
- Duplikat dokumentu identyfikacyjnego – wydaje się, w przypadku gdy oryginalny dokument identyfikacyjny zostanie utracony, a tożsamość zwierzęcia koniowatego można ustalić, w szczególności poprzez kod przekazywany przez transponder lub alternatywną metodę weryfikowania tożsamości.
- Zastępczy dokument identyfikacyjny – wydaje się dla zwierzęcia koniowatego, w przypadku gdy:
a) utracono oryginalny unikalny dożywotni dokument identyfikacyjny oraz:
– nie można ustalić tożsamości koniowatego;
– nie ma wskazówek ani dowodów świadczących o tym, że dla danego koniowatego uprzednio wydano unikalny dożywotni dokument identyfikacyjny;
b) usunięto, zmodyfikowano lub zastąpiono fizyczny identyfikator lub unikalny dożywotni dokument identyfikacyjny bez zezwolenia właściwego organu zakładu, w którym zwierzę koniowate jest zwykle utrzymywane.
n Nowy dokument identyfikacyjny – jeżeli zidentyfikowane zwierzę koniowate stanie się zarejestrowanym zwierzęciem koniowatym, a wystawiony unikalny dożywotni dokument identyfikacyjny dotyczący tego zwierzęcia zawiera informacje niezgodne ze stanem faktycznym lub prawnym, należy złożyć wniosek w celu wydania nowego unikalnego dokumentu identyfikacyjnego. 
Rozpoczynając uzupełnianie wniosku standardowo zaczynamy od określenia zgłaszającego jako posiadacza, a  następnie, że posiadacz jest właścicielem. Wybieramy numer siedziby stada i przechodzimy do podstawowych informacji o zwierzęciu. Pola obowiązkowe to: gatunek, niepowtarzalny dożywotni numer UELN lub ID koniowatego, rodzaj wnioskowanego dokumentu, przyczyna wnioskowania o dokument, sposób odbioru dokumentu, kod związku hodowców koniowatych, który dokonał/zweryfikował opis oraz w przypadku wybrania PZHK wybieramy odpowiedni oddział. Jeżeli zaznaczymy odbiór listowny, wyświetlą nam się pola do wpisania adresu do wysyłki. 
Weryfikujemy i wprowadzamy dokument.