Co wpływa na opłacalność produkcji mleka?

Polska, po Niemczech i Francji, zajmuje trzecie miejsce wśród krajów Unii Europejskiej pod względem pogłowia krów mlecznych. W Polsce postępuje obniżanie się pogłowia krów mlecznych, które według danych GUS w czerwcu 2021 r. liczyło 2 113 tys. szt. i było o 4,8% (o ponad 105 tys. szt.) mniejsze niż w czerwcu 2020 r. Niezaprzeczalnym faktem jest to, iż w grupie rezygnujących z chowu znajdują się w przeważającej liczbie gospodarstwa najmniejsze, które wykazywały niską efektywność gospodarowania. 

Warto zauważyć, iż zmniejszenie pogłowia rekompensowane jest rosnącą wydajnością mleczną w wyspecjalizowanych, rozwijających się gospodarstwach średnich i dużych. Według Komisji Europejskiej zgodnie z prognozą, średnia wydajność mleczna na krowę powinna wzrosnąć z 7 411 kg w 2020 roku o 1,6% do poziomu 7 529 kg w 2021 roku. W Polsce eksperci prognozują, że w 2021 roku średnia wydajność krów mlecznych wzrośnie do 6 540 l/szt. z 6 410 l/szt. w 2020 r. 

W UE-27 przeciętna cena mleka w 2021 r. kształtuje się na poziomie 35,69 EUR/100 kg. W Polsce w okresie pierwszych pięciu miesięcy 2021 r. ceny skupu mleka kształtowały się na poziomie wyższym niż przed rokiem, osiągając według ZSRIR w sierpniu średnią cenę 152,65 zł/100 kg.

Jakie wyzwania stoją przed hodowcami krów mlecznych i producentami mleka i co wpływa na rentowność produkcji?

Według Krajowego Związku Spółdzielni Mleczarskich hodowcom coraz trudniej jest utrzymać opłacalność produkcji mleka. W ostatnich latach obserwuje się bowiem wiele narastających, negatywnych czynników i koniunktur, które zwiększają ryzyko prowadzenia produkcji mleka i obniżają jego dochodowość.  

Na opłacalność produkcji mleka w ponad połowie składają się koszty żywienia zwierząt. Jakość paszy ma wpływ na zdrowie krów mlecznych, czyli odpowiednio zbilansowana dawka wpływać będzie na lepszą wydajność mleczną i na lepszą płodność. Obecnie obserwujemy wzrost kosztów bazy paszowej czy to wyprodukowanej w gospodarstwie czy z zakupu. Na cenę paszy wpływa wiele czynników, a jednym z nich jest pogoda. Występujące ostatnio niekorzystne uwarunkowania pogodowe, takie jak wiosenne przymrozki, gwałtowne ulewy, coraz bardziej rozległe czasowo i terytorialnie susze, przekładają się na wzrost kosztów pasz. Dodatkowo od końca 2020 roku ceny zbóż czy rzepaku ulegają ciągłemu wzrostowi i biją nadal kolejne rekordy.
Kolejnym czynnikiem, który wpływa na opłacalność produkcji, są ceny środków do produkcji, takich jak nawozy, środki ochrony roślin i paliwo. Uległy one w 2021 roku gwałtownemu wzrostowi i tak naprawdę na chwilę obecną nie wiadomo, kiedy sytuacja ulegnie stabilizacji. 

Podrożały również energia elektryczna, opieka weterynaryjna, usługi, materiały budowlane, maszyny i urządzenia.  
Nie powinno zapominać się także o czynnikach rynkowych, które znacząco wywarły wpływ na opłacalność. Należą do nich popyt na produkty mleczne w skali kraju i świata, kooperacja z sieciami handlowymi czy epidemia koronawirusa COVID-19.
Dodatkowo, zgodnie z założeniami Europejskiego Zielonego Ładu, ma nastąpić ograniczenie emisji gazów cieplarnianych netto do 2030 roku o co najmniej 55%, w porównaniu z poziomem z 1990 roku, aby Europa stała się pierwszym na świecie kontynentem neutralnym dla klimatu do 2050 roku. 

Jest to ambitny cel, który wymagać będzie od hodowców zwierząt wielu ograniczeń w produkcji roślinnej i zwierzęcej.
Podsumowując, koszty poniesione na produkcję powinny być zawsze porównywane z uzyskanym efektem, bo tylko racjonalne gospodarowanie pozwoli nam osiągnąć jak najwyższą opłacalność. 

1

Opracowano na podstawie:  
MRiRW, ARiMR, ZSRiR, GUS, 
https://pfhb.pl/aktualnosci/prognozy-na-2021-r, https://ec.europa.eu/info/strategy/priorities-2019-2024/european-green-deal_pl, https://www.kowr.gov.pl, Krajowy Związek Spółdzielni Mleczarskich,