Jak założyć stowarzyszenie?

Stowarzyszenie

Funkcjonowanie stowarzyszenia reguluje ustawa z 7 kwietnia 1989 r. Prawo o stowarzyszeniach. Zgodnie z przepisami zawartymi w tym akcie: Stowarzyszenie jest dobrowolnym, samorządnym, trwałym zrzeszeniem o celach niezarobkowych.

Definicja ta wskazuje na podstawowe cechy stowarzyszenia, którymi są:
• swoboda tworzenia, wstępowania i występowania z organizacji
• samodzielność w określaniu celów stowarzyszenia
• ciągłość istnienia niezależnie od składu
• działania nie są nastawione na osiąganie korzyści materialnych.

Kto może być członkiem stowarzyszenia?

Według przepisów, stowarzyszenie mogą utworzyć osoby, które mają obywatelstwo polskie i pełną zdolność do czynności prawnych oraz nie są pozbawione praw publicznych. Ponadto, mogą do niego należeć również:
• małoletni, w wieku od 16 do 18 lat, którzy mają ograniczoną zdolność do czynności prawnych, mogą przy tym korzystać z czynnego i biernego prawa wyborczego, z tym, że w składzie zarządu większość muszą stanowić osoby o pełnej zdolności do czynności prawnych
• małoletni poniżej 16 lat – za zgodą przedstawicieli ustawowych (np. rodziców, opiekunów prawnych) i na zasadach określonych w statucie, bez prawa udziału w głosowaniu na walnych zebraniach członków oraz bez korzystania z czynnego i biernego prawa wyborczego do władz stowarzyszenia; jeżeli jednostka organizacyjna stowarzyszenia zrzesza wyłącznie osoby małoletnie, mogą oni wybierać i być wybierani do władz tej jednostki
• cudzoziemcy mający miejsce zamieszkania w Polsce (zgodnie z przepisami obowiązującymi obywateli polskich) cudzoziemcy nieposiadający miejsca zamieszkania na terytorium Polski, w przypadku gdy statut stowarzyszenia przewiduje taką możliwość
• osoby prawne – wyłącznie jako członkowie wspierający.

Jak założyć stowarzyszenie?

Pierwszą decyzją, jaką należy podjąć przy zakładaniu stowarzyszenia, jest wybór jego rodzaju – zwykłe czy zarejestrowane w Krajowym Rejestrze Sądowym. Stowarzyszenie zwykłe jest zrzeszeniem, które nie ma osobowości prawnej. Forma ta wiąże się z mniejszą liczbą formalności zarówno przy zakładaniu, jak i jego prowadzeniu. Może zostać utworzone przez co najmniej 3 osoby, które na zebraniu uchwalają regulamin działalności i zdecydują o wyborze przedstawiciela albo zarządu. Dokument ten określa, m.in.: nazwę stowarzyszenia, siedzibę, cele, teren i środki działania, osobę reprezentującą organizację, a także sposób nabycia i utraty członkostwa oraz rozwiązania jednostki. Kolejnym krokiem jest zgłoszenie w starostwie/urzędzie miasta, właściwym ze względu na siedzibę (jest to jednocześnie organ nadzorujący). Wraz z wnioskiem o wpis do ewidencji stowarzyszeń zwykłych należy złożyć również:

• regulamin działalności
• listę założycieli, zawierającą imiona i nazwiska, datę i miejsce urodzenia, miejsce zamieszkania oraz własnoręczne ich podpisy
• imię i nazwisko, adres zamieszkania, numer PESEL przedstawiciela reprezentującego stowarzyszenie albo członków zarządu
• imię i nazwisko, adres zamieszkania oraz numer PESEL członków organu kontroli wewnętrznej (jeżeli regulamin działalności taki przewiduje)
•  adres siedziby.

Jeśli wniosek składa zarząd, wówczas podpisują go wszyscy jego członkowie. Złożenie wniosku oraz sam wpis do ewidencji stowarzyszeń są bezpłatne.

Stowarzyszenie zwykłe może rozpocząć działalność z chwilą wpisu do ewidencji. Urząd dokonuje rejestracji – wedługo zasady – w ciągu 7 dni od dnia wpływu wniosku. Następnie powinno zgłosić się do urzędu statystycznego o nadanie numeru REGON oraz do urzędu skarbowego po numer NIP.

Warto zaznaczyć, że stowarzyszenie zwykłe podlega zasadom rachunkowości i musi prowadzić bieżącą księgowość, chyba że wybierze i w terminie zgłosi prowadzenie uproszczonej ewidencji przychodów i kosztów. Zwykłe musi także składać każdego roku do urzędu skarbowego roczną deklarację CIT-8.

Założenie stowarzyszenia zwykłego nie nastręcza większych problemów, jednakże trzeba liczyć się z pewnymi ograniczeniami w jego funkcjonowaniu. Nie może powoływać terenowych jednostek organizacyjnych czy zrzeszać osób prawnych. Co ważne, nie może również prowadzić działalności gospodarczej ani odpłatnej działalności pożytku publicznego.

Środki na funkcjonowanie mogą pochodzić ze składek członkowskich, darowizn, spadków, zapisów, dochodów z majątku tej organizacji oraz ofiarności publicznej. Stowarzyszenie zwykłe może starać się również o otrzymanie dotacji na zasadach określonych w odrębnych przepisach.

Warto zaznaczyć, że stowarzyszenie zwykłe, które liczy co najmniej 7 członków może przekształcić się w stowarzyszenie rejestrowane z chwilą wpisu do Krajowego Rejestru Sądowego. Jak je założyć? Jakie dokumenty dołącza się wraz
z wnioskiem? Czy płaci się za rejestrację? Co to jest statut i od kiedy obowiązuje? O tym wszystkim napiszemy w kolejnej części artykułu.