Zarządzanie ryzykiem w gospodarstwie rolnym

Zarządzanie ryzykiem w gospodarstwie oraz wszelkiej działalności gospodarczej stanowi również podstawę podejmowania decyzji. Rolnik działając w wyniku niepewności związanej z możliwością wystąpienia określonego ryzyka, przyjmuje zawsze określoną postawę.

Zasadniczo zarządzanie ryzykiem obejmuje etapy: rozpoznania, analizy, odpowiedniej reakcji (czyli udzielenia sobie odpowiedzi na pytanie czy warto: zaryzykować, ograniczyć, czy omijać dane ryzyko), Rozpoznanie ryzyka, czyli innymi słowy zidentyfikowanie go polega na uświadomieniu wszystkich ryzyk zagrażających gospodarstwu rolnemu oraz zidentyfikowaniu źródeł ich pochodzenia. Analiza ryzyka z kolei pozwala na uszeregowanie ryzyk według źródeł pochodzenia oraz kierunków ich oddziaływania, jak i oszacowanie źródeł ryzyka występujących w danym gospodarstwie rolnym. Dokonując również analizy historii powstałych szkód, tj. częstotliwości ich powstawania i rozmiary strat finansowych, rolnik podejmuje decyzję o postawie wobec ryzyka. Kluczowym etapem jest zachowanie się rolnika w stosunku do występującego ryzyka. Tutaj rolnik powinien znaleźć najlepsze rozwiązanie danego zdarzenia, wykorzystując możliwe warianty zachowań, tj. omijanie, ograniczanie lub transfer ryzyka. Dzięki wymienionym narzędziom, rolnik może świadomie niwelować skutki negatywnych zdarzeń, na które narażony jest on sam, jak również prowadzone przez niego gospodarstwo rolne.

Rodzaje ryzyk

Ryzyka występujące w gospodarstwie można skatalogować w ramach podziału na zagrożenia produkcyjne, rynkowe, instytucjonalne, osobowe, przyrodnicze, finansowe i technologiczne.

Pierwsze z nich – ryzyko produkcyjne związane jest z prowadzeniem produkcji rolnej w oparciu o organizmy żywe, która zagrożona jest przez zjawiska przyrodnicze, choroby, epidemie. Ryzyko rynkowe związane jest ze zmianami kształtowania się cen na produkty rolne oraz środki do produkcji rolnej. Natomiast zagrożenia instytucjonalne dotyczą zmian legislacyjnych, funkcjonowania administracji publicznej oraz makrootoczenia, a także kierunku rozwoju polityki rolnej państwa. Następnym z grupy wymienionych ryzyk są zdarzenia związane z osobą rolnika, domowników czy pracowników najemnych. Dotyczą one głównie wypadków przy pracy oraz utraty zdrowia i życia, co przekłada się bezpośrednio na możliwości wytwórcze gospodarstwa, ponoszenia kosztów leczenia czy rehabilitacji. Kolejnym zagrożeniem są niekorzystne zjawiska atmosferyczne, które bezpośrednio wpływają na wielkość produkcji rolniczej (zwłaszcza produkcji roślinnej). To wszelkiego rodzaju pogodowe zdarzenia losowe jak huragany, nawałnice, przymrozki, susze itp. Poważnym zagrożeniem dla stabilności ekonomicznej gospodarstwa są też roszczenia osób trzecich, czyli tzw. ryzyko finansowe. Natomiast postępujące zmiany technologiczne mogą spowodować utratę konkurencyjności rolnika wobec innych podmiotów gospodarczych. 

Ubezpieczenia umożliwiają stabilizację dochodów rolniczych oraz ich ochronę przed niekorzystnymi zdarzeniami losowymi. Ważne jest to ze względu na konieczność zachowania płynności finansowej gospodarstw rolnych, a także możliwość pokrycia powstałych strat ze środków otrzymanych w ramach likwidacji szkody. 

Przez szereg lat udało się jednak wypracować wiele metod ograniczenia skutków ryzyka w rolnictwie. Jednak pomimo różnorodnych form przeciwdziałania ryzyku w rolnictwie nie da się wyeliminować. Każdy, kto decyduje się na tego rodzaju działalność powinien zdawać sobie z tego sprawę, że jest to jedna z bardziej ryzykownych działalności.

Źródło: IERiGŻ, „Instrumenty zarządzania ryzykiem w rolnictwie”. Praca zbiorowa pod redakcją dr inż. J. Pawłowskiej-Tyszko 

Redakcja KalendarzRolnikow.pl Zainteresował Cię ten artykuł? Masz pytanie do autora? Napisz do nas tutaj