Jak zostać rolnikiem ekologicznym?

Ale rolnictwo ekologiczne to nie tylko metody uprawy, to przede wszystkim styl życia w zgodzie z naturą i środowiskiem. Wymaga od rolników dużej wiedzy, zaangażowania i na pewno nie jest to system dla każdego.

Od czego zacząć?

Celem produkcji ekologicznej jest stworzenie systemu gospodarowania o zrównoważonej produkcji roślinnej i zwierzęcej w obrębie gospodarstwa, tak aby był to cykl zamknięty: gleba-roślina-zwierzę. Rolnik, który chce prowadzić tego typu gospodarstwo, musi przede wszystkim dobrze poznać zasady produkcji ekologicznej oraz przeanalizować możliwości zarówno swoje, jak i swojego gospodarstwa. Trzeba mieć na uwadze, że tu nie ma dróg na skróty. Produkcja roślinna jest prowadzona bez użycia nawozów sztucznych i chemicznych środków ochrony roślin, w oparciu o prawidłowo sporządzony płodozmian; zwierzęca natomiast w oparciu o pasze wyprodukowane we własnym gospodarstwie bez syntetycznych dodatków i z troską o dobrostan zwierząt. Żeby osiągać zadowalające plony, trzeba posiąść szczegółową wiedzę o uprawie roślin i hodowli zwierząt zgodnie z wymaganiami poszczególnych gatunków. Jeżeli po przeanalizowaniu wszystkich za i przeciw rolnik zdecyduje się na przestawienie swojego gospodarstwa na metody ekologiczne, w pierwszym kroku musi wybrać jednostkę certyfikującą i zgłosić się do niej na odpowiednim formularzu. Formularze wniosku zgłoszeniowego oraz umowy znajdują się na stronach internetowych poszczególnych jednostek certyfikujących. Wykaz tych upoważnionych w Polsce ogłoszony jest na na stronie MRiRW (www.gov.pl/web/rolnictwo/jednostki-certyfikujace).

Po wybraniu jednostki certyfikującej należy dokonać zgłoszenia przejścia na produkcję ekologiczną do Wojewódzkiego Inspektora Jakości Handlowej Artykułów Rolno-Spożywczych (WIJHARS) oraz do wybranej jednostki certyfikującej na formularzu „Zgłoszenie działalności w rolnictwie ekologicznym”.

Wraz ze zgłoszeniem należy złożyć następujące dokumenty:

• mapki gospodarstwa z naniesionymi działkami
• kopię wniosku o przyznanie płatności bezpo- średniej
• kopię wypisów z ewidencji gruntów
• umowy dzierżawy na dzierżawione grunty, jeżeli
• dotyczy
• plan gospodarstwa z zaznaczonymi działkami
• kopię dokumentu potwierdzającego dokonanie wpłaty opłaty wstępnej określonej w cenniku jednostki certyfikującej.

Kserokopie wszystkich przesłanych dokumentów powinny znajdować się w dokumentacji rolnika w siedzibie gospodarstwa.

Okres konwersji

Od momentu rejestracji gospodarstwo objęte jest okresem przestawiania na ekologiczne metody gospodarowania. W tym czasie producent rolny zobowiązany jest do przestrzegania zasad rolnictwa ekologicznego oraz udostępniania swojego gospodarstwa do kontroli.

Długość tego procesu jest różna w zależności od uprawy – dla upraw rocznych wynosi 24 miesiące; dla upraw wieloletnich takich jak: sady, plantacje jagodowe, winnice – 36 miesięcy poprzedzających zbiór uznawany za ekologiczny. Jednostka certyfikująca może zdecydować o jego skróceniu lub przedłużeniu. W przypadku produkcji roślinnej procesowi konwersji podlegają grunty, natomiast w przypadku produkcji zwierzęcej – zwierzęta.

Po okresie przestawiania gospodarstwa zwierzęta oraz ich produkty będące już w gospodarstwie uzyskują status ekologicznych. Należy pamiętać, że wtedy zarówno kupowane nasiona, jak i zwierzęta muszą pochodzić z gospodarstw ekologicznych. Gdy na naszym terenie taki materiał siewny jest niedostępny lub gdy nie ma zwierząt ekologicznych, prawo dopuszcza zakup pod szczególnymi warunkami z gospodarstw konwencjonalnych. Należy jednak wcześniej złożyć wniosek o urzędową zgodę do Wojewódzkiego Inspektoratu Ochrony Roślin i Nasiennictwa.

Kontrola

Po dokonaniu rejestracji jednostka certyfikująca przeprowadza kontrolę gospodarstwa w uzgodnionym z producentem rolnym terminie. Weryfikacje przeprowadzane są corocznie, zarówno w okresie konwersji, jak i w gospodarstwie mającym certyfikat ekologiczny. Są one płatne. Poszczególne jednostki mają własne cenniki, a stawki są zróżnicowane w zależności od wielkości gospodarstwa, liczby działek rolnych, odległości między działkami, liczby wyodrębnionych jednostek produkcyjnych itp. Rolnik może ubiegać się o dofinansowanie kosztów kontroli w ramach działania Wsparcie dla nowych uczestników systemów jakości z PROW 2014–2020 lub w ramach kosztów transakcyjnych wnioskując o nie przy składaniu wniosku o płatności bezpośrednie razem z płatnościami ekologicznymi.

Kontrolerzy sprawdzają czy dane gospodarstwo jest prowadzone zgodnie z zasadami rolnictwa ekologicznego. Obok kontroli planowanych, jednostka certyfikująca może przeprowadzić niezapowiedzianą, łącznie z pobraniem próbek gleby czy części roślin do analizy. Od momentu zgłoszenia wszystkie zmiany dotyczące opisu jednostki należy zgłaszać do dyrektora ds. certyfikacji. Robimy to w formie pisemnej w terminie nieprzekraczającym 2 tygodni od chwili ich wprowadzenia.

Dokumentacja

Każdy producent rolny prowadzący uprawę metodami ekologicznymi zobowiązany jest do prowadzenia dokumentacji. W zależności od rodzaju posiadanych upraw czy zwierząt trzeba wypełniać następujące dokumenty (formularze są udostępniane przez jednostkę certyfikująca): karty pola z rejestrem wszystkich zabiegów agrotechnicznych, rejestr zakupionych środków do produkcji, np. nawozów, rejestr zwierząt, pasz, wypasu, pielęgnacji i leczenia zwierząt, rejestr sprzedaży produktów roślinnych i/lub zwierzęcych. Do dokumentacji należy załączać faktury VAT, zgody WIORIN, kopie certyfikatów itp. Dokumentację należy przechowywać co najmniej pięć lat. Co roku do końca kwietnia należy przesłać do jednostki certyfikującej Roczny Plan
Produkcji. Kopie wszystkich dokumentów złożonych do jednostki certyfikującej producent rolny powinien przechowywać u siebie, o czym często zapominamy.

Jakie korzyści?

Posiadacze certyfikatu rolnictwa ekologicznego mogą sprzedawać produkty ze znakiem towarowym „produkt rolnictwa ekologicznego”, mają prawo do zbywania ich po wyższych cenach, a także do dodatkowych dopłat w ramach działania Rolnictwo ekologiczne.

W artykule zawarte są w skrócie tylko podstawowe informacje na temat przestawiania gospodarstwa w kierunku upraw ekologicznych. Po szczegóły zapraszamy do naszych specjalistów zarówno w Centrali w Bratoszewicach, w oddziałach, jak i w poszczególnych gminach.