Czy opłaca się suszyć ziarno kukurydzy?

Ubiegły rok dla producentów kukurydzy dał się we znaki z powodu opóźnionego zbioru, spowodowanego zbyt wilgotną aurą jesienią. Prawie do końca listopada kukurydza na polu utrzymywała wilgotność przekraczającą 30%, co znacznie pogarszało jakość ziarna, a także stwarzało bardzo korzystne warunki do rozwoju chorób fuzaryjnych w zawilgotniałych kolbach.

Sprzedać ziarno mokre czy wysuszone?

Przed zbiorami kukurydzy na ziarno rolnicy zwykle mają dylemat, czy sprzedać mokre ziarno prosto z pola, czy też najpierw wysuszyć je, a dopiero potem sprzedać po dużo wyższej cenie. Z moich obserwacji w terenie wynika, że najczęściej wybierają pierwszy sposób, ze względu na to, że firmy świadczące usługę zbioru dokonują również przeładunku na polu oraz oferują własny wysokotonażowy transport. 

W ubiegłym roku perspektywa uzyskania wyższej ceny, nawet o 250-280 zł za t za ziarna suchego, była szczególnie kusząca, ponieważ cena kukurydzy suchej utrzymywała się na rynku na stosunkowo wysokim poziomie nietypowo długo. Podstawowym warunkiem było jednak posiadanie odpowiedniej infrastruktury suszarniczej lub zlecenie usługi suszenia firmie mającej wysokowydajne suszarnie.

Ile kosztuje suszenie?

Standardowo zbierane ziarno kukurydzy w Polsce, w zależności od wielu czynników, ma ok. 30% wilgotności. Jest to wartość zdecydowanie zbyt wysoka, aby można je było bezpiecznie przechować w nadziei na nadejście wyższych cen poza szczytem sezonu, gdyż bezpieczne składowanie kukurydzy zaczyna się od wilgotności poniżej 14%. 

Na rynku dostępne są suszarnie stacjonarne i mobilne. Te drugie cieszą się zdecydowanie większą popularnością. Ich konstrukcja, możliwość przemieszania oraz pracy w dowolnej lokalizacji sprawia, że są najchętniej wybierane przez rolników, chociaż w naszym regionie specjalnego nasycenia tym sprzętem jak na razie jeszcze nie widać.

Firm świadczących usługi suszenia ziarna nie brakuje, a ich oferta, w zależności od stosowanych technologii, jest bardzo zróżnicowana. Najczęściej ceny odnoszą się do 1 t/proc. i wynoszą 7-11 zł za 1 t/proc. Oznacza to, że za wysuszenie tony kukurydzy o wilgotności 30% do poziomu 14% zapłacimy 112-176 zł. Biorąc pod uwagę, że ceny suchej kukurydzy są przeważnie wyższe, o ok. 250 zł/t, aniżeli mokrej, to w dalszym ciągu taka usługa jest jak najbardziej uzasadniona ekonomicznie. 

Alternatywą dla usługowego suszenia jest wynajęcie suszarni mobilnej. Przykładowo za wynajęcie suszarni o pojemności 12 t zapłacimy ok. 1,5 tys. zł/dobę. 

Koszty usługowego wysuszenia kukurydzy w gospodarstwie, które uprawia kilkanaście lub kilkadziesiąt ha tej rośliny rocznie, bez problemu osiągną pułap kilkudziesięciu tys. zł. Problemem usługowego suszenia jest również dostęp do takiej infrastruktury w wielu rejonach kraju oraz terminowa obsługa wszystkich zleceń, które najczęściej pojawiają się w bardzo krótkim okresie. Aby uniknąć tych niedogodności, wielu rolników decyduje się na zakup choćby niezbyt wydajnej, ale własnej suszarni. Na rynku znajdziemy szeroką ofertę mobilnych maszyn o pojemności 10-12 t, które przeznaczone są do średniej wielkości gospodarstw. 

Inne czynniki wpływające na koszty suszenia

Bez wątpienia na wysokość kosztu suszenia 1 tony ziarna będzie miał wpływ z jednej strony jednostkowy roczny koszt amortyzacji użytego urządzenia suszarniczego, a z drugiej wpływający bezpośrednio koszt użytego materiału energetycznego, np.: gazu, oleju opałowego czy materiałów stałych. Im bardziej wydajna suszarnia, tym zużywa bardziej wysokoenergetyczne materiały, co zwiększa koszt suszenia. Stwarza to też często dodatkowe problemy, jak chociażby ,,podpalenie” suszonego ziarna w zbyt wysokiej temperaturze suszenia.

Aby zapobiec tym niekorzystnym procesom, w ostatnich latach odchodzi się od tradycyjnego jednoetapowego suszenia na korzyść suszenia w dwu etapach, z czego pierwszy odbywa się w niskich temperach. Z powodzeniem wdrożyła tę technologię firma Ferrum. W wersji zmodyfikowanej stosują ją również rolnicy. W pierwszym etapie do opalania pieców nagrzewających wtłaczane powietrze wykorzystują oni zwykłe drewno (i odpowiednią dmuchawę), a dopiero w drugim etapie olej opałowy. W nowoczesnych systemach suszarniczych ciepło odzyskiwane poprzez wymienniki w pierwszym etapie suszenia wykorzystywane jest do ogrzewania w drugim etapie, co dodatkowo zwiększa efektywność tego procesu i warte jest zastosowania we własnych rozwiązaniach.

Kolejnym czynnikiem dającym możliwości obniżenia kosztów suszenia ziarna jest odpowiedni dobór klasy wczesności odmiany kukurydzy. Wiąże się to zwykle z tempem obniżania zawartości wody w częściach nadziemnych rośliny. Dlatego też najbardziej efektywne ekonomicznie odmiany mieszczą się w klasie FAO 220-240, a więc późniejszych wczesnych i średnio wczesnych dla większości rejonów Polski. Wybierając bardzo późne odmiany, mamy wprawdzie potencjalnie wyższy plon, ale jednocześnie też wyższe koszty suszenia (często przy wilgotności 35-40%), które skutecznie niwelują potencjalne korzyści z tytułu wzrostu plonu.
Rolnicy z długoletnim doświadczeniem w uprawie kukurydzy zwykle posiadają własne wypracowane strategie, dotyczące ww. czynników, uwzględniające obiektywne warunki gospodarstwa, jak: warunki glebowe, struktura zasiewów, ale też odległość od punktów skupu, dostępność suszarni i ich oferty kosztów usługi, ceny skupu mokrego ziarna w podmiotach skupowych, ilość czasu przeznaczonego na zbiór i sprzedaż kukurydzy.