Test przezimowania zbóż ozimych i rzepaku - jak przeprowadzić?

Podczas zimy może nastąpić przemarznięcie węzła krzewienia u zbóż, a u rzepaku – stożka wzrostu. Prowadzi to do brunatnienia roślin, następnie gnicia, a w konsekwencji do wypadania roślin z plantacji.

Nie należy postępować pochopnie, bo przeważnie pośpiech jest złym doradcą. Aby rozwiać wątpliwości, należy wykonać ocenę przezimowania zbóż ozimych i rzepaku. Pomoże ona zobrazować stan naszej plantacji, a tym samym pozwoli podjąć słuszną decyzję, czy opłaca się nadal inwestować w daną uprawę.

Ocena przezimowania zbóż ozimych

Test oceny przezimowania zbóż wykonujemy w okresie ruszania wegetacji, po zaniku okrywy śnieżnej, bądź ustaniu mrozów. Analizie poddajemy rośliny z miejsc budzących nasze wątpliwości. Na plantacjach zbóż wykopujemy rośliny z kilku miejsc pola, po 10-20 roślin wraz z glebą tak, aby nie uszkodzić węzła krzewienia. Rośliny należy obmyć z gleby, przyciąć wszystkie pędy na wysokości ok. 2 cm powyżej węzła krzewienia. Korzenie drobne można zostawić, dłuższe zaś trzeba skrócić.

Tak przygotowane rośliny umieszczamy na gazie, bibule itp., a następnie układamy na płaskich naczyniach (np. plastikowych tackach), zwilżamy wodą oraz przykrywamy folią i odstawiamy do pomieszczenia z temperaturą 22-25 °C na 24 godziny. Po upływie tego czasu sprawdzamy rośliny mierząc wielkość przyrostu źdźbła. 

Ich ocena przedstawia się następująco:
• rośliny bez przyrostu – rośliny nieżywe,
• rośliny do 4 mm przyrostu – rośliny słabe,
• rośliny 5-9 mm przyrostu – rośliny z dobrym wigorem, czyli dobrze zimujące,
• rośliny powyżej 10 mm – rośliny z bardzo dobrym wigorem, bardzo dobrze zimujące.

Obsada minimalna roślin/m2
• pszenica ozima – 130 szt.
• jęczmień ozimy – 120 szt.
• żyto i pszenżyto – 110 szt.

Jeżeli rośliny zbóż wykazują dobry lub bardzo dobry wigor oraz mają minimalną obsadę, zostawiamy taką plantację, ponieważ gwarantuje nam dobry plon.

Ocena przezimowania rzepaku

Test oceny przezimowania rzepaku wykonujemy w okresie ruszania wegetacji, po zaniku okrywy śnieżnej bądź ustaniu mrozów. Analizie poddajemy rośliny z miejsc budzących nasze wątpliwości.

Na plantacji rzepaku pobieramy rośliny z około 10 różnych miejsc, po 10 roślin w rzędzie. Robimy to ostrożnie, tak aby nie
uszkodzić pąka wierzchołkowego. Górny odcinek korzenia palowego musi mieć ok. 5-7 mm.

Rośliny należy obmyć, uciąć u nasady liście, pozostawiając jednak liście szczytowe, nierozwinięte w rozecie. System
korzeniowy trzeba skrócić od dołu 5-7 cm.

Rośliny ułożyć na tacy, przykryć korzenie gazą i utrzymywać je w stałej wilgoci przez 7 dni w temperaturze 22-25 °C,
z dostępem do światła.

Rośliny są żywe, gdy:
• pąk wierzchołkowy ma wyraźny przyrost liści,
• tkanka pąka jest szklista, po ugięciu palcami elastyczna, korzeń palowy jest szklisty lub białawy, a część naskórka nie złuszcza się.

Rośliny rzepaku, które mają przemarzniętą szyjkę korzeniową oraz stożek wzrostu, nie mają świeżych przyrostów korzeni,
a ich skórka łatwo się odrywa.

Na plantacjach rzepaku, które dobrze przezimowały, należy możliwie jak najwcześniej zastosować pierwszą dawkę azotu w formie nawozów szybko działających, np. saletry amonowej. Drugą dawkę, też w postaci saletry amonowej lub mocznika, zastosować dwa tygodnie później.

Podobnie na plantacjach zbóż, na początku ruszenia wegetacji stosujemy odpowiednią dawkę startową azotu w celu wzmocnienia roślin, szczególnie w pszenicy ozimej. Ma to duży wpływ na wytworzenie odpowiedniej ilości źdźbeł kłosonośnych. W łanach rzadkich zaleca się zwiększyć dawkę startową azotu do 20% w celu pobudzenia roślin do krzewienia, w łanach
gęstych zaleca się zmniejszenie dawki azotu. Do dawki startowej w roślinach ozimych zaleca się nawozy szybko działające,
np. saletra amonowa lub saletrzak.

Przeprowadzając ocenę przezimowania zbóż ozimych czy rzepaku jesteśmy w stanie podjąć właściwą decyzję związaną z plantacją. Jeśli uprawy dobrze przezimowały, w dalszej kolejności zajmujemy się nawożeniem i ochroną plantacji, aby uzyskać wysoki plon. Nie zapominajmy również o tym, żeby wybierać odmiany o wysokiej zimotrwałości, jak również odmiany sprawdzone w naszych warunkach klimatycznych, ponieważ zimy nie zawsze są łagodne.