Marcowe zalecenia drobiarskie - co wpływa na nieśność kur?

Rozpoczęcie nieśności kur zależy od rasy

Produkcja jaj u kur następuje w momencie uzyskania dojrzałości płciowej, której oznaką jest pierwsza owulacja. Z praktycznych obserwacji fermowych wynika, że ten czas wynosi średnio od 18-25 tygodni życia ptaków. W swojej praktyce fermowej spotykałem się z przypadkami rozpoczęcia nieśności w 16-17 tygodniu. Z reguły jest tak, że im okres odchowu jest tym krótszy, tym wcześniej kury rozpoczynają nieśność. Termin rozpoczęcia nieśności zależy od wybranego przez nas do produkcji jaj typu i linii kur niosek.

• Kury typu lekkiego (Lohmann, White Leghorn, Issa Brown) rozpoczynają nieśność wcześnie, ok. 18-20. tyg. życia.
• Kury typu średnio ciężkiego (Zielononóżka Kuropatwiana, Rhode Island Red, Karmazyn, Astra) rozpoczynają nieśność później, ok. 21. tyg. życia.
• Kury typu mięsnego (Ross 308, Flex, Hubbard) rozpoczynają nieśność najpóźniej w 22-25. tygodniu życia.

Rola światła w produkcji jaj

Światło steruje produkcją jaj w sposób następujący:

KURA NIOSKA – Impuls świetlny → Oko – Nerw wzrokowy – Podwzgórze – Przysadka mózgowa (która wydziela hormony gonadotropowe FSH-LH-prolaktynę) – Jajnik (który wydziela sterydowe hormony płciowe: estrogeny, androgeny i progesteron) – JAJO

Istotna jest także barwa i moc światła. Światło czerwone i białe stymuluje wczesny rozwój jajnika i wzrost nieśności. Ponadto światło czerwone przeciwdziała pterofagii i kanibalizmowi.

Niebieskie z kolei uspokaja, przyspiesza dojrzewanie i zwiększa nieśność kur. Niedopuszczalne są jakiekolwiek przerwy w oświetleniu, mogą one powodować zaduszenia, spowolnienie wzrostu ptaków, zmniejszenie produkcji. Ponadto wszelkie zmiany
liczby godzin światła należy przeprowadzać w sposób łagodny, stopniowo zmniejszając czy zwiększając czas ekspozycji światła w kurniku.

Właściwie opracowany program świetlny wpływa także na odpowiednie spożycie paszy. Przekłada się to na przyrosty masy ciała – wzrost ptaków, stymuluje rozwój układu pokarmowego oraz pozwala ptakom stopniowo przyzwyczajać się do okresów
ciemności w pomieszczeniu.

Jeżeli kupujemy z wylęgarni pisklęta jednodniowe, to po przywiezieniu i wstawieniu do naszego kurnika musimy zapewnić im 23-24-godzinny dzień świetlny. W ten sposób stopniowo przyzwyczajamy pisklęta niosek do nowego otoczenia i do nauki swobodnego pobierania paszy i wody.

W okresie wychowu kur zaczynamy pomału zmniejszać dzień świetlny oraz moc światła. Kurom do utrzymania wysokiej nieśności w okresie zimowym potrzebny jest dzień świetlny, wynoszący co najmniej 15-16 godzin. Jeżeli nie posiadamy automatycznego programatora czasowego, to czas naświetlania kur w hali produkcyjnej kurnika musimy regulować ręczne.

Jeśli dzień trwa krócej niż 12 godzin, światło nie zdąży zadziałać na układ hormonalny. Układ rozrodczy przestaje wtedy funkcjonować i kury nie znoszą jaj. Jakiekolwiek próby pobudzania ich do ponownej nieśności bez dodatkowego doświetlania
(wydłużenia dnia świetlnego) nie przyniosą żadnego efektu. Światło można zapalać wcześnie rano albo gasić późno wieczorem.
Można też doświetlać kurnik zarówno rano jak i wieczorem. Przy 9-godzinnym naturalnym dniu kury muszą mieć sztuczne światło przez dodatkowe 6 godzin. Jeśli rano światło zostanie włączone o 6.00 na 2 godziny; ponownie trzeba zapalić je, kiedy tylko nastanie zmrok (ok. godz. 17.00) i zgasić dopiero o 21.00-22.00.

Łącznie dzień świetlny dla kur będzie miał długość 16 godzin. Jednocześnie należy pamiętać, że zbyt długi dzień świetlny i jaskrawe światło sprawiają, że ptaki są zestresowane.

Żywienie a nieśność

Z czynników żywieniowych najbardziej istotny jest prawidłowy stosunek białkowo-energetyczny w dawce pokarmowej oraz udział aminokwasów egzogennych, a także witamin i składników mineralnych. Nioski nie posiadają zdolności syntetyzowania witamin (oprócz witaminy C), dlatego muszą być one podawane w paszy lub w wodzie. Nie zapominamy także o dodatku kredy pastewnej, która dostarcza nioskom cennego wapnia potrzebnego do budowy mocnych kości oraz skorupy jaj.

Nioska znosząca w swoim pierwszym cyklu ok. 300 jaj/rok musi dostarczyć do wytworzenia ich skorup ok. 1,8 kg węglanu wapnia, a więc 0,7 kg Ca, co wielokrotnie przekracza jego udział w organizmie nioski. W okresie nieśności codziennie potrzebuje na kalcyfikację skorupy ok. 2,0-2,2 g wapnia. Przy niedoborach żywieniowo-mineralnych zdarza się, że kury znoszą jaja bez skorupy lub z bardzo cienką skorupą.

Podczas pierwszych trzech godzin materiał skorupkowy odkłada się dość powoli. Później procesy bardziej intensyfikują się i przez pozostałe 17 godz. przebiegają stosunkowo szybko.

Wapń odkłada się w ilości ok. 0,3 g substancji mineralnych na godzinę. Proces ten wymaga od organizmu nioski ogromnego wysiłku. W miarę wzrostu nieśności, zwiększa się zarówno masa jaj, jak i skorup. Przyrost masy całego jaja jest znacznie szybszy, aniżeli przyrost masy skorupy, a tym samym zmniejsza się udział skorupy w masie jaja. Na jakość skorupy jaja, oprócz żywienia, wpływają także przebyte choroby, np. schorzenia jajowodu, syndrom spadku nieśności, zakaźne zapalenie oskrzeli.

Czynniki te mogą powodować, że skorupa jest cienka, szorstka, z bruzdami czy też zdeformowana. Czasami tworzą się drobne, niewidoczne gołym okiem pęknięcia. Przyczyną tego może być płoszenie kur lub inne czynniki stresogenne. Skorupy cienkie i kruche, łatwo ulegają stłuczeniu w czasie zbioru, magazynowania, transportu, co może zwiększyć straty producentów jaj spożywczych.

Pamiętajmy, że skorupa stanowi nie tylko opakowanie dla treści jaja i jej budowa jest bardzo istotna, ale stanowi też ochronę rozwijającego się w jaju wylęgowym zarodka. Żywienie w okresie wychowu musi być zróżnicowane w zależności od ich rozwoju, fazy wzrostu i powinno być kontrolowane. W chwili uzyskania dojrzałości płciowej kurki powinny ważyć 1400-1600 g. Między 5%
a 90% nieśności, do osiągnięcia szczytu przypadającego na 25-26 tydzień życia, masa ciała kurek powinna wzrosnąć o ok. 300 g, a spożycie paszy ok. 40%. Prawidłowa technologia żywienia decyduje o „wytrwałości nieśności kur”, masie i ilości jaj, wytrzymałości skorupy, utrzymaniu dobrej kondycji niosek przez cały okres użytkowania, dobowym zużyciu paszy, ilości pobranej paszy w przeliczeniu na wyprodukowanie jednego jajka do 72 tygodnia życia.

Czynnik ludzki przyczyną błędów

Za najczęściej popełniane błędy odpowiada „czynnik ludzki” – czyli głupota, pazerność, brak moralności, nieznajomość dobrostanu, standardów etyki i kodeksu dobrej praktyki drobiarskiej, która jest usprawiedliwiana przez opinię branżową aspektem ekonomicznym, a w aktualnym czasie pandemią spowodowaną przez covd-19. Hodowcy i producenci chcąc zwiększyć ilość jaj w cyklu 72 tygodniowym, przyspieszają początek znoszenia jaj. Przyspieszenie nieśności (światło, żywienie) powoduje m.in. znoszenie jaj dwużółtkowych, anormalnych, wypadanie z jajowodu. Takie zbyt szybkie „gonienie” kurek nadmiernie wyczerpuje organizm nioski.

Ponadto nioski zbyt wcześnie wprowadzone w okres nieśności cechują się: masę ciała niższą od normatywnej, mniejszą wytrwałością nieśności, zbyt niską masą jaj, gorszym upierzeniem, większymi upadkami w okresie produkcyjnym, brakiem stabilności w nieśności jaj konsumpcyjnych.

Zadaniem hodowcy i producenta drobiu nieśnego jest troska o wysoką jakość jaja, wykorzystywanie w zbilansowanym żywieniu szerokiej gamy dostępnych dodatków mineralno-witaminowych oraz jednoczesna dbałość o wysoki poziom dobrostanu kur niosek.