Biopreparaty w uprawie malin i truskawek

Skuteczność działania biopreparatów w dużej mierze zależy od warunków pogodowych panujących podczas zabiegu i bezpośrednio po nim oraz nasilenia patogenu. Środki biologiczne powinny być stosowane przy niższej presji chorobowej lub przy mniejszej liczebności szkodnika albo przemiennie ze środkami chemicznymi. Na pewno nie zastąpią one całkowicie chemicznej ochrony roślin, ale mogą ją uzupełnić, powodując, że zmniejszy się ilość stosowanych chemicznych środków ochrony. 

Bezpiecznie i bez ryzyka. Zaletą biopreparatów jest również bezpieczeństwo dla wykonującego zabieg, konsumentów oraz całego środowiska, a także brak pozostałości w owocach, karencji oraz ryzyka powstania odporności nawet przy częstym stosowaniu. 

Środki mikrobiologiczne

Biopreparaty mogą zawierać grzyby, bakterie lub wirusy czy naturalnie występujące w środowisku substancje, np. wyciągi roślinne. Działanie biofungicydów na patogeny polega na ich konkurencji o miejsce i składniki pokarmowe z patogenem lub na pasożytnictwie i antybiozie. Antagonistyczne mikroorganizmy rozkładają zarodniki i strzępki grzybni patogena i w ten sposób nie dopuszczają do zakażenia. Dlatego środki mikrobiologiczne powinny być stosowane zapobiegawczo. Do takich należą: Serenade ASO, Poliversum WP, Botector, Julietta, Serifel, Taegro, Xilon WP, Asperello T34 Biocontrol, Botector. 

Środki zwiększające odporność roślin na choroby to kolejna grupa preparatów niechemicznych. Należą do niej: Fytosave SL, Vaxiplant SL, Nutivax, Romeo. Zawierają naturalne polisacharydy. Naniesione na roślinę powodują pobudzenie w niej naturalnych mechanizmów odpornościowych. Ściany komórkowe stają się grubsze i bardziej odporne na patogeny. Środki te należy stosować zapobiegawczo, kilka razy w sezonie, przed spodziewaną infekcją.

Preparaty na bazie wodorowęglanu - Armicarb SP, Karbicure SP, oraz na bazie olejku pomarańczowego - Limocide, Pesticol, Prev-AM. Ich działanie grzybobójcze polega na wysuszaniu ścian komórkowych grzybni i zarodników, co zapobiega ich kiełkowaniu i infekcji. Powinny być stosowane w warunkach niższej presji chorobowej lub przemiennie ze środkami chemicznymi. 

Biopreparaty, które działają na szkodniki. Dostają się one do wnętrza szkodnika wraz z pokarmem i niszczą go od środka. Mogą też atakować go z zewnątrz, zasiedlając jego ciało, a następnie przenikać do wnętrza (strzępki grzybni), powodując jego śmierć, np. Met52 granular, 1020, BioBit, DiPel DF, Florbac, XenTari WG, Xtreem, Lepinox Plus, Naturalis. 

Spinozyny to produkty fermentacji bakterii, np. Spin Tor 240 SC, Max Spin. Z kolei środki zawierające oleje lub polisacharydy oddziałują na szkodniki mechanicznie, np. Prev-AM, Pesticol, Limocide, Eradicoat Max. Niektóre biopreparaty, np. Azatin EC, mają charakter regulatorów wzrostu. Azatin zawiera azadyrachtynę, która pochodzi z nasion miodli indyjskiej. Jej działanie polega na zakłócaniu rozwoju owadów w stadium przedimaginalnym i zapobiega tworzeniu się ekdyzonu, głównego hormonu odpowiedzialnego za linienie i metamorfozę do stadium owada doskonałego. Wykazuje również działanie antyfidantne (hamuje żerowanie) i repelentne (odstraszające). 

Pomocne w walce ze szkodnikami są również entomopatogeniczne nicienie. Są wyspecjalizowane do atakowania określonych gatunków owadów, np. larw chrabąszcza majowego, guniaka czerwczyka, ogrodnicy niszczylistki czy larw opuchlaków. Mają zdolność przemieszczania się w glebie w poszukiwaniu ofiary. Do owadów wnikają poprzez naturalne otwory, a gdy przedostaną się do środka, uwalniają toksyczną dla owadów bakterię. Bakterie namnażają się i zatruwają organizm ofiary w ciągu 48 godzin. Rozkładające się wnętrze żywiciela jest pożywką dla nicieni, które rozpoczynają proces namnażania. Po całkowitym uśmierceniu szkodnika i przejściu całego cyklu rozwojowego nicienie opuszczają jego ciało w poszukiwaniu kolejnego żywiciela. Larwa 3. stadium jest w stanie przetrwać bez żywiciela ok. 2 tygodnie.

Herbicydy

Na bazie naturalnych substancji powstają również herbicydy. Przykładem może być Beloukha 680 EC. Jest naturalnym, nieselektywnym herbicydem, zawiera kwas pelargonowy (nonanowy), pochodzący z naturalnej ekstrakcji oleju rzepakowego. Nie jest toksyczny, jest bezpieczny dla zwierząt i środowiska naturalnego. Jest środkiem o działaniu kontaktowym, który nie przemieszcza się w roślinie. Podczas aplikacji produktu na zielone części roślin powoduje szybkie odwodnienie tkanek roślinnych, co prowadzi do zahamowania procesu fotosyntezy oraz innych procesów fizjologicznych i dochodzi do wyschnięcia dotkniętej części rośliny. Charakteryzuje się bardzo szybkim efektem działania, widocznym już w kilka godzin od aplikacji, a także szybkim rozkładem w środowisku naturalnym. Preparat do tej pory był zarejestrowany w jabłoniach, śliwach i winorośli, a od tego roku można go też stosować w uprawach truskawki do niszczenia rozłogów i chwastów w międzyrzędziach.

Podejście do ochrony roślin zmienia się już od kilku lat. Aby zminimalizować zagrożenie dla zdrowia ludzi, zwierząt oraz dla środowiska, w 2014 roku została wprowadzona integrowana ochrona, jako obowiązkowa dla wszystkich profesjonalnych użytkowników środków ochrony roślin. Zakłada ona, że decyzje o wykonaniu zabiegów ochrony roślin powinny być podejmowane w oparciu o monitoring występowania organizmów szkodliwych, a także że w pierwszej kolejności powinno się stosować metody biologiczne, fizyczne i agrotechniczne, przedkładając je nad metody chemiczne, przy czym stosowanie środków ochrony roślin powinno być ograniczone do niezbędnego minimum.

Zauważalna jest też tendencja do wycofywania środków bardzo szkodliwych dla środowiska, a wprowadzanie preparatów mikrobiologicznych, biotechnicznych oraz stymulujących odporność roślin na choroby. 

W założeniach Europejskiego Zielonego Ładu znajduje się zapis, że do 2030 roku zostanie ograniczone stosowanie środków ochrony roślin o 50%. Obniżenie pozostałości pestycydów w żywności to również oczekiwania konsumentów.
Dużą wagę przywiązuje się do ograniczenia pozostałości środków ochrony roślin w owocach. Wyprodukowanie owoców z pozostałościami poniżej opracowanych norm NDP jest możliwe dzięki bezwzględnemu przestrzeganiu terminów stosowania środków, maksymalnej liczby zabiegów w sezonie, okresów karencji oraz stosowaniu środków biologicznych i zwiększających odporność roślin.

Wykaz biopreparatów do stosowania w truskawkach i malinach (T - choroby i szkodniki zwalczane w truskawkach, M - w malinach):

• Poliversum (Pythium oligandrum) T: szara pleśń, mączniak prawdziwy truskawki, biała plamistość liści, czerwona plamistość liści, skórzasta zgnilizna owoców; M: zamieranie pędów malin, szara pleśń
• Prestop WP (Gliocladium catenulatum) T: szara pleśń truskawki
• Botector (Aureobasidium pullulans) T, M: szara pleśń
• Xilon WP (Trichoderma asperellum) T: zgnilizna korzeni i fuzarioza truskawki uprawianej pod osłonami; M: zgorzele sadzonek powodowane przez Fusarium spp., pythium spp.
• Asperello T34 Biocontrol pod osłonami (Trichoderma asperellum) T: zgnilizna korzeni i fuzarioza truskawki; M: fuzariozy
• Serenade ASO (Bacillus subtilis) T: szara pleśń, mączniak prawdziwy truskawki; M: szara pleśń, mączniak prawdziwy
• Serifel pod osłonami (Bacillus amyloliquefaciens) T, M: szara pleśń
• Taegro Pod osłonami (Bacillus amyloliquefaciens) T: szara pleśń
• Julietta pod osłonami (Saccharomytes cerevisiae) T, M: szara pleśń
• Vaxiplant SL, Nutivax (laminaryna) T: szara pleśń, mączniak prawdziwy truskawki, biała plamistość liści, czerwona plamistość liści 
• Fytosave SL (polisacharyd) T: mączniak prawdziwy truskawki
• Romeo, pod osłonami (cerewisan) T: szara pleśń
• Limocide Prev-AM Pesticol (olejek pomarańczowy) T: mączniak prawdziwy truskawki, szara pleśń; M: mączniak prawdziwy maliny
• Armicarb SP, Karbicure SP (wodorowęglan potasu) T: mączniak prawdziwy truskawki; M: mączniak prawdziwy maliny
• Met52 granular (Metarhizium anisopliae) T, M: opuchlak truskawkowiec
• Larvanem Nemasys G (Heterorhabditis bacteriophora) T, M: larwy opuchlaka truskawkowca, ogrodnicy niszczylistki, młode larwy chrząszczy
• Nemasys L (Steinernema kraussei) T, M: larwy opuchlaka truskawkowca
• Fitter pod osłonami (kwasy tłuszczowe) T: mączliki, przędziorki, mszyce
• Siltac EC (związki silikonowe) T, M: mszyce, przędziorki
• Next Pro (związki silikonowe) T, M: mszyce, przędziorki
• K-PAK (związki silikonowe) T, M: mszyce, przędziorki
• Emulpar 940 EC (olej rydzowy) T, M: mszyce, przędziorki, szpeciele
• Afik (polisacharyd) T, M: mszyce, przędziorki, szpeciele, larwy wciornastków
• Eradicoat Max w uprawach szklarniowych (polisacharyd;) T: przędziorek chmielowiec, mączliki, 
• Limocide Prev-AM Pesticol (olejek pomarańczowy) T: wciornastek różówek, wciornastek zachodni; M: przędziorki, przebarwiacz malinowy
• Azatin EC w uprawach szklarniowych (azadyrachtyna - związek z grupy limonoidów, pochodzi z nasion miodli indyjskiej) T: mączliki, zwójkówki liściowe, gąsienice motyli, wciornastek różówek, mszyce
• Requiem Prime w uprawach szklarniowych (mieszanina terpenów wyciąg z komosy piżmowej) T: mączliki, przędziorek chmielowiec, wciornastek zachodni
• Spin Tor 240 SC, Max Spin (spinosad) T, M: zwójki liściowe, wciornastek różówek, muszka plamoskrzydła
• BioBit, DiPel, DF Florbac, Xen Tari WG, Xtreem, Lepinox Plus (Bacillus thuringiensis) T, M: gąsienice uszkadzające liście
• Naturalis pod osłonami (Beauveria bassiana) T: mączliki, przędziorek chmielowiec, wciornastki
• Beloukha 680 EC (kwas nonanowy) T: niszczenie rozłogów truskawek i chwastów w międzyrzędziach