KalendarzRolników.pl
PARTNERZY PORTALU
  • Partner serwisu Kujawsko-Pomorski Ośrodek Doradztwa Rolniczego
  • Partner serwisu Narodowy Instytut Kultury i Dziedzictwa Wsi w Warszawie
  • Narodowy Instytut Wolności
  • Partner serwisu Krajowa Rada Izb Rolniczych
  • ODR Bratoszewice

WYSZUKIWARKA

Choroby bakteryjne kur - poważny problem w kurniku

Opublikowano 12.05.2021 r.
Wśród istniejących zagrożeń w hodowli i wychowie kur wyróżniamy czynniki natury zakaźnej i niezakaźnej. Do pierwszej grupy zaliczamy infekcje wirusowe, bakteryjne i grzybicze, do drugiej – pasożyty. W sytuacjach koniecznych należy podjąć stosowne leczenie. Szeroko pojęta profilaktyka i leczenie w drobiarstwie mają zatem na celu ochronę zdrowia ptaków i ludzi jako przyszłych konsumentów.

Najważniejsze choroby bakteryjne kur

Salmonelloza kur

Zakażenie wywołują orzęsione pałeczki, głównie Salmonella enteretidis (SE), a także Salmonella typhimurium (ST). Salmonella enteretidis jest dominującym serowarem w Polsce, a odsetek stad nim zakażonych w niektórych kierunkach produkcji sięga nawet 60%.

Salmonelloza może występować u ptaków w każdym wieku. Najgroźniejszy przebieg ma jednak u młodych, a u kur niosek występuje głównie w postaci nosicielstwa. Drób zakaża się często na drodze transmisji pionowej (poprzez jajo), ale również od zakażonych nosicieli i chorych kur. Zwierzęta towarzyszące gospodarskie mogą być bezobjawowymi nosicielami – rezerwuarem
zarazka. Najczęstszym źródłem zakażenia jest woda i/lub pasza zanieczyszczone pałeczkami przenoszonymi przez wektory (żywe i martwe) – pracownicy, gryzonie, owady, pojemniki transportowe, sprzęt, a na wybiegach dzikie ptaki. Wystąpieniu salmonelli sprzyjają: nadmierne zagęszczenie ptaków, niehigieniczne warunki utrzymania, zarobaczenie oraz nieracjonalne żywienie. Bakterie Salmonella są odporne na temperaturę oraz zmianę wilgotności. W zainfekowanych obiektach drobiarskich utrzymują się przez 3 miesiące, na wybiegu i w glebie obok kurnika do 1 roku, w wodzie stojącej do 2 miesięcy, w środowisku
wylęgarni do 3 tygodni zaś w zakażonych jajach do 10 dni.

Choroba u młodych piskląt ma przebieg ostry o charakterze posocznicowym, z licznymi padnięciami, przy czym im ptaki starsze tym odsetek śmiertelności jest niższy. Straty piskląt powodowane są odwodnieniem (uporczywa biegunka spowodowana nieżytem jelit). U dorosłych osobników zakażenie SE uszkadza narządy układu rozrodczego powodując zmniejszenie nieśności oraz pogorszenie parametrów wylęgowości. Zmiany patologiczne dotyczą również wątroby, osierdzia serca i śluzówki jelit.

Zakażenia salmonellami u drobiu stanowią zagrożenie dla zdrowia ludzi jako konsumentów produktów drobiarskich. Mają duże znaczenie epidemiologiczne i dlatego zostały w kraju objęte nadzorem Inspekcji Weterynaryjnej. Obecnie wdrożony plan zwalczania przewiduje likwidację stad, w których badaniem mikrobiologicznym potwierdzono zakażenie SE, ST i dodatkowo Salmonellą infantis, S. hadar oraz S. virhov.

Biała biegunka piskląt (bbp)

Chorobę wywołuje Salmonella pullorum (SP). Pisklęta ulegają zakażeniu głównie przez układ oddechowy w czasie lęgu w inkubatorze, gdzie część zarodków z tego powodu zamiera. W kolejnych dniach życia może również dojść do zakażenia – największa wrażliwość występuje w wieku od 0 do 21 dni. Najistotniejszym jego źródłem są jaja wylęgowe. Pisklęta z zakażonych jaj padają tuż po wylęgu, a zakażone w czasie lęgu po około 5 dniach; później około 10 dnia, ze szczytem w 14.-16. dniu.

Pierwszymi i charakterystycznymi objawami zakażenia piskląt SP jest skupianie się wokół źródeł ciepła i utrata ruchliwości stada; pisklęta zbijają się w małe grupki, drzemią na stojąco. Choroba w stadzie trwa około 3 tygodni, a u poszczególnych piskląt do 3 dni. Następuje utrata apetytu i wzrasta pragnienie. Obok braku chęci do poruszania, występuje nastroszenie piór, zataczanie się, niemożność chodzenia i nieprawidłowe ustawienie nóg. Występuje chroniczna biegunka, kał jest barwy kremowobiałej często zalepiający kloakę. U części piskląt obserwuje się objawy duszności. U starszych piskląt pojawia się wyraźne zróżnicowanie stada. Bbp powoduje wysoką zachorowalność i śmiertelność na poziomie 40-60%. U piskląt starszych
objawy zwykle ograniczają się do biegunki, zahamowania rozwoju i ewentualnie duszności. Po stwierdzeniu choroby w pierwszych dniach odchowu najlepiej stado wyeliminować z dalszej produkcji. Możliwe jest leczenie antybiotykami, wspomagane likwidacją zarazka w środowisku bytowania ptaków poprzez dezynfekcję.

Tyfus kur

Jest chorobą kur dorosłych (5-9 miesięcy), którą wywołuje Salmonella gallinarum (SG). Częstym źródłem zakażenia są pierwotne (poprzez jaja wylęgowe) infekcje piskląt odchowywanych na przyszłe nioski.

Występowaniu tyfusu sprzyjają: nadmierne zagęszczenie, niehigieniczne warunki utrzymania, zarobaczenia, nieracjonalne żywienie. Bakterie te są odporne na temperaturę i zmiany wilgotności. W zakażonych obiektach drobiarskich bakterie utrzymują się przez 3 miesiące, na wybiegach i w glebie obok kurników do 1 roku, w wodzie stojącej do 2 miesięcy, w środowisku wylęgarni do 3 tygodni zaś w zakażonych jajach do 10 dni.

Źródłem zakażenia w środowisku są: chore ptaki, ich kał i zwłoki oraz ściółka, pasza i woda. Wektorami zakażenia są ludzie (obsługa), gryzonie i sprzęt. Wiele danych wskazuje, że ekopasożyty (ptaszyniec) są biologicznymi wektorami przenoszenia zarazka. Zakażenie następuje poprzez układ pokarmowy i drogą aerogenną. Okres inkubacji wynosi 5 dni. Następuje mocne przekrwienie grzebienia i zasinienie dzwonków, ptaki tracą apetyt, spada nieśność i masa ciała, pojawia się uporczywa biegunka często z wynicowaniem kloaki. Kolejnym objawem jest składanie jaj ze zmianami w barwie i deformacją skorupy. Kury mają chwiejny chód, zwykle siedzą na skokach, a padnięcia pojawiają się często nocą. Padłe ptaki mają zasinione odsłonięte części ciała. Choroba trwa w stadzie 3-4 tygodnie – pojedyncze ptaki chorują 3-8 dni. Jaja ze stad zakażonych mogą mieć obniżoną wylęgowość od 2 do 5%. Zainfekowane zarodki zwykle zamierają w czasie inkubacji, a u zakażonych 1-dniówek dochodzi do szybkiego rozwoju zmian patologicznych. Charakterystyczne dla tej choroby zmiany dotyczą jajnika, w którym często dochodzi do pękania kul żółtkowych lub odrywania się kul wpadających do jamy brzusznej. Stan zapalny jajnika jest często bezpośrednią przyczyną śmierci (wykrwawienie). U kogutów dochodzi do stanów zapalnych jąder i/lub jednostronnego martwicowego zaniku jednego z nich. W żołądku gruczołowym i jelitach występują krwawe wybroczyny.

Antybiotykoterapia zwykle prowadzona jest w oparciu o wyniki badań laboratoryjnych. Efektywność leczenia nie zawsze jest skuteczna i obserwuje się nawroty choroby, gdyż nie można zlikwidować nosicielstwa w stadzie. Dodatkowym problemem jest konieczność wycofania z obrotu jaj znoszonych w trakcie leczenia i w okresie karencji leku.

Kolibakterioza

Jest chorobą zakaźną występującą u drobiu każdym wieku i każdym kierunku produkcji. Najbardziej wrażliwe są kurczęta w okresie odchowu, a szczególnie tuż po wylęgu. Zakażenie na tle Escherichia coli w tym wieku, a także przebieg choroby w stadzie pozwalają wyodrębnić oddzielną jednostkę chorobową określaną jako zapalenie pępka woreczka żółtkowego u piskląt. Zazwyczaj po okresie odchowu i przebyciu zakażenia problemy zdrowotne pojawiają się ponownie u przyszłych niosek na początku nieśności. Kolibakterioza w stadzie jest najczęściej konsekwencją złych warunków środowiskowych, najczęściej występuje jako zakażenie mieszane, wikłające przebieg innych infekcji. Rozwojowi schorzenia sprzyjają: nadmierne zapylenie, podwyższone stężenie amoniaku, nieodpowiednia wilgotność, a także błędy w żywieniu i stres środowiskowy. Kolibakterioza jest głównie problemem obiektów wielkotowarowych, wielowiekowych i o ciągłej produkcji. Zarazek utrzymuje się w pyle ściółki i suchym kale, a w przewodzie pokarmowym zakażonych ptaków nawet do 3 miesięcy utrzymuje się nosicielstwo. Okres inkubacji choroby trwa 2-12 dni. Objawami klinicznymi są: biegunka, utrata apetytu oraz zahamowanie wzrostu. U kurcząt 3-4-tygodniowych kolibakterioza może mieć postać posocznicy przebiegającej w formie ostrej powodującej znaczne straty. Następstwem zakażenia E. coli w niektórych stadach kurcząt są stany zapalne skóry. W stadach kur nieśnych dochodzi do spadku nieśności na skutek stanów zapalnych układu rozrodczego i otrzewnej.

W przypadku wystąpienia kolibakteriozy w stadzie ważna jest poprawa warunków środowiskowych, np. przez poprawę wydajności wentylacji, zmniejszenie obsady stada oraz korektę żywienia.

Mykoplazmoza kur

Jest wysoce zakaźną chorobą wywołaną przez Mycoplasma gallisepticum powodującą zakażenia i objawy ze strony układu oddechowego u kur i indyków. Mykoplazmy są wrażliwe na czynniki środowiska i preparaty dezynfekcyjne, mimo to potrafią przeżywać w kurzym kale i na ściółce w temperaturze 20O C przez 1-3 dni, a na ubraniach obsługi i piórach do 4 dni.

Najczęściej drogą zakażenia jest bezpośredni kontakt wrażliwych ptaków z nosicielami. Bardzo istotne jest również zakażenie poprzez jaja wylęgowe. W okresie intensywnego namnażania się zarazka w organizmie nioski nasila się siewstwo mykoplazm do jaj wylęgowych.

Jednym z pierwszych objawów jest wyciek z otworów nosowych wraz z pienistą wydzieliną ze spojówek, następnie dochodzi do stanów zapalnych zatok okołonosowych. Dłużej trwający stan zapalny zatok prowadzi do częściowego lub całkowitego zamknięcia oczu. Apetyt wydaje się być niezmieniony, ale następuję spadek masy ciała. Wraz z postępującą chorobą ptaki stają się wychudzone. Przy zapaleniu tchawicy i worków powietrznych pojawia się kaszel i utrudnione oddychanie, w okresie nieśności obserwuje się spadek produkcji jaj i obniżoną wylęgowość.

W odniesieniu do stad hodowlanych drobiu stosowane są zasady przerwania łańcucha zakażenia, polegające na całkowitej ich eliminacji. W zapobieganiu zakażeniom mykoplazmami powinien być utrzymywany najwyższy stopień biobezpieczeństwa (ścisła izolacja ferm) i regularne monitorowanie zakażeń. Zastosowanie leczenia stada opartego na doborze odpowiednich leków wymaga potwierdzenia jego skuteczności poprzez uzyskanie ujemnego wyniku badań mikrobiologicznych.

 

kontakt1.jpg Błażej Miksa, ŁODR w Bratoszewicach
Zainteresował Cię ten artykuł? Masz pytanie do autora? Napisz do nas tutaj

Komitet do spraw pożytku publicznego
NIW
Sfinansowano ze środków Narodowego Instytutu Wolności – Centrum Rozwoju Społeczeństwa Obywatelskiego w ramach Rządowego Programu Rozwoju Organizacji Obywatelskich na lata 2018-2030
PROO