KalendarzRolników.pl
PARTNERZY PORTALU
  • Partner serwisu Kujawsko-Pomorski Ośrodek Doradztwa Rolniczego
  • Partner serwisu Narodowy Instytut Kultury i Dziedzictwa Wsi w Warszawie
  • Narodowy Instytut Wolności
  • ODR Bratoszewice
  • Partner serwisu Krajowa Rada Izb Rolniczych

WYSZUKIWARKA

Choroby ziemniaka - uwaga na wczesne infekcje

Opublikowano 21.05.2022 r.
Ziemniak, pod względem wielkości obszaru upraw, jest trzecią (po życie i pszenicy), najpopularniejszą rośliną użytkową w Polsce. Mimo, że nie jest szczególnie wymagający, to jednak zbyt wilgotna gleba w pierwszych etapach wzrostu może wpływać na niego bardzo niekorzystnie. Podobnie do innych, ziemniaki są atakowane przez choroby, którym na szczęście można zapobiegać i skutecznie je zwalczać.

Jedną z najgroźniejszych chorób roślin psiankowatych: ziemniaka, pomidorów, papryki czy bakłażanów jest zaraza ziemniaka. Towarzyszy im od zawsze i na polach niechronionych może powodować poważne straty plonu. Zniszczenia potrafią sięgnąć nawet 70-90% upraw, a niekiedy destrukcji ulegają całe plantacje.

Choroba występuje szczególnie w okresie letnim, o chłodnym i wilgotnym przebiegu. Pierwsze objawy można zaobserwować w lipcu i sierpniu, jeżeli jednak warunki są wyjątkowo sprzyjające, mogą pojawić się wcześniej i wystąpić już w czerwcu. Momentem, w którym najczęściej dochodzi do pierwszych zakażeń jest faza końca wschodów (BBCH 20-25), kiedy rośliny zaczynają rozbudowywać część nadziemną, a w redlinach wokół nich tworzy się mikroklimat korzystny do rozwoju sprawcy. Wszystkie części wegetatywne ziemniaka zostają porażone, zaczynając od liści, a na bulwach kończąc. Zaraza ziemniaka, odkąd pojawiła się w Europie w 1845 r., stanowi ogromny problem i jest przyczyną znaczących strat w plonach. Dlatego należy zachować czujność i być przygotowanym kiedy zaatakuje.

Sprawcą choroby jest organizm grzybopodobny Phytophtora infestans. Pierwszym infekcjom sprzyja wysoka wilgotność powietrza i temperatura od 12 st. do 15 st. C. Najszybszy rozwój patogenu w tkankach następuje w temperaturze 21 st. C i wilgotności powietrza zbliżonej do 100%. Objawy zarazy na liściach w różnych miejscach – w zależności od pogody – występują po 5-10 dniach od porażenia. Najczęściej ukazują się na brzegach liści w postaci nieregularnych jasno lub ciemnozielonych plam, stopniowo brunatniejących i powiększających się. Dookoła tych plam tworzy się jasnozielona obwódka, a na spodniej
stronie liścia – na pograniczu zdrowej i porażonej tkanki – występuje biały nalot grzybni. Przy bardzo dużej wilgotności powietrza utrzymującej się przez dłuższy czas, na górnej stronie powierzchni blaszki liściowej również można zaobserwować biały nalot.

Sprawca choroby rozwija się także na łodygach, lecz tutaj w odróżnieniu od liści, zarodnikowanie odbywa się na większej powierzchni, w obrębie całych plam nekrotycznych. Niekiedy rozrastająca się grzybnia powoduje łamanie się łodyg w miejscu występowania plam. Poprawa pogody na słoneczną hamuje rozwój choroby, natomiast ponowne opady powodują jej nawrót. Objawy chorobowe występują także na bulwach. Na powierzchni pojawiają się sine plamy, które przy silnym porażeniu zagłębiają się, a miąższ w tym miejscu staje się rdzawobrunatny i twardy.

Ochrona plantacji ziemniaków przed zarazą jest trudna. Duże znaczenie mają podejmowane działania ograniczające występowanie choroby. Naturalne sposoby przeciwdziałania to między innymi:
- uprawa zdrowych i podkiełkowanych bulw ziemniaka w terminie optymalnym dla danego regionu
- wysokie obsypywanie roślin w celu zmniejszenia możliwości zakażenia bulw
- uprawa w szerokich rzędach i z kierunkiem wiejących wiatrów w celu lepszego przewietrzenia plantacji
- uprawa mniej podatnych odmian
- unikanie bliskiego sąsiedztwa plantacji ziemniaka i pomidora
- niszczenie chorych bulw odrzucanych podczas sortowania.

Można działać naturalnie lub – jeżeli to nie wystarcza – chemicznie. Metoda ochrony chemicznej polega na opryskiwaniu roślin ziemniaka kolejno fungicydami systemicznymi, wgłębnymi i kontaktowymi. Preparaty o działaniu systemicznym wnikają do rośliny i krążą wraz z sokami, jednocześnie niszcząc patogena i chroniąc przed dalszą infekcją. Stosowanie tych środków powinno ograniczyć się do 2-3 zabiegów w sezonie wegetacyjnym, ze względu na możliwość uodpornienia się na nie zarazy ziemniaka. Preparaty wgłębne wnikają do rośliny na kilka warstw komórek i tym samym niszczą patogen, który się tam zagnieź-
dził. Do ochrony już w pełni rozwiniętych roślin można stosować preparaty wgłębne i kontaktowe, których okres ochrony przed infekcją, przy dokładnym pokryciu liści preparatem, wynosi około 7 dni. Fungicydy kontaktowe nie mają możliwości niszczenia patogenu po jego wniknięciu do rośliny, ani nie przemieszczają się w roślinie. Przy intensywnym rozwoju części nadziemnej i wzroście presji infekcyjnej zarazy ziemniaka należy stosować środki o działaniu systemicznym lub systemiczno-wgłębnym. W warunkach silnego zagrożenia rozwojem choroby zabiegi wykonuje się co 7 dni preparatami kontaktowymi lub co 10 dni – wgłębnymi lub systemicznymi (układowymi). Kiedy warunki mniej sprzyjają infekcjom, odstęp między zabiegami można
wydłużyć do 14 dni. Określenie terminu pierwszego i następnych zabiegów fungicydowych przeciwko zarazie powinno następować w oparciu o przebieg pogody oraz szczegółowy monitoring plantacji ziemniaków w regionie.

Wykaz dostępnych fungicydów znajduje się na stronie Ministerstwa Rolnictwa pod adresem: https://www.gov.pl/web/rolnictwo/wyszukiwarka-srodkow-ochrony-roslin---zastosowanie

 

Aleksandra Stumińska

ŁODR w Bratoszewicach 

Zainteresował Cię ten artykuł? Masz pytanie do autora? Napisz do nas tutaj
Komitet do spraw pożytku publicznego
NIW
Sfinansowano ze środków Narodowego Instytutu Wolności – Centrum Rozwoju Społeczeństwa Obywatelskiego w ramach Rządowego Programu Rozwoju Organizacji Obywatelskich na lata 2018-2030
PROO