Płodozmian w rolnictwie ekologicznym

Odwrotnie w rolnictwie ekologicznym, które szczególną formą gospodarowania i produkcji żywności, opartą wyłącznie na naturalnych (biologicznych i mineralnych), nieprzetworzonych technologicznie środkach. Poszukuje ono przyjaznych środowisku metod wytwarzania w każdym obszarze swojej działalności.

Ważne jest więc, by każdy rolnik podejmujący działalność w takim systemie, poznał i wykorzystywał prawa biologiczne.

Główne zasady produkcji roślinnej w gospodarstwie ekologicznym:

• systematyczna regulacja zachwaszczenia
• powolniejsze uwalniane składników pokarmowych, szczególnie azotu z gleby
• proces uprawy uzależniony od czynników biotycznych
• właściwa struktura roślin uprawnych, co warunkuje ekologiczną i ekonomiczną stabilność gospodarstw ekologicznych.

W tym wszystkim bardzo ważne jest stosowanie płodozmianu, który staje się systemowym i racjonalnym działaniem zapobiegawczym. Dobrze ułożone zmianowanie pozwala na zwiększenie plonu o 5-20%, umożliwia to ograniczenie zużycia środków wytwórczych, co w efekcie daje lepszą zdrowotność roślin i mniejsze zachwaszczenie.

Układając płodozmian trzeba wziąć pod uwagę:
• analizę gospodarstwa i profil produkcji
• ustalenie liczby pól i ich powierzchni
• dobór gatunków, zaplanowanie następstwa roślin, długości cyklu i liczby rotacji.

Płodozmian ekologiczny powinien być tak skonstruowany, by gleba przez cały okres wegetacyjny była przykryta roślinnością oraz nie została zdominowana przez chwasty. Przy uprawach o długim okresie wegetacyjnym nie stanowi to problemu, jednakże przy roślinach o krótszym zaleca się stosowanie międzyplonów i wsiewek w plon główny.

Najstarszym płodozmianem wykorzystywanym w rolnictwie ekologicznym jest czteropolówka norfolska, która obejmuje:
• zboża ozime
• zboża jare
• rośliny okopowe
• rośliny motylkowe.

W płodozmianie norfolskim rośliny kłosowe, które mają tendencję do zubożenia gleby, poprzedza się dwuliściennymi. Takie następstwo ogranicza spadek żyzności.

Konieczność rezygnacji ze stosowania sztucznych nawozów mineralnych w gospodarstwach ekologicznych spowodowało poszukiwanie innych metod na zapewnienie zachowania i systematycznego podnoszenia żyzności gleb oraz odpowiedniego zaopatrzenia roślin w składniki pokarmowe. Takim sposobem jest m.in. płodozmian, który prawidłowo skonstruowany powinien: utrzymać dodatni bilans substancji organicznej w glebie, zachować jej zasobność w składniki pokarmowe, regulować odczyn oraz utrzymać wysoką aktywność mikrobiologiczną.