Chwościk buraka - metody zwalczania

Chwościk buraka

Pierwsze objawy chwościka pojawiają się na liściach zewnętrznych okółków buraka. Są to brunatnoszare, okrągłe plamki o średnicy 0,5-6 mm (najczęściej 2-5 mm), otoczone czerwoną, brunatnoczerwoną, niekiedy brunatną obwódką. W miarę rozwoju choroby porażane są kolejne, coraz młodsze liście. Plamki łączą się i powodują zasychanie fragmentów blaszki. Powstające nekrozy z czasem obejmują całą powierzchnię liścia. Także na ogonkach liściowych mogą wystąpić nekrotyczne plamy. 

Za zmiany w tkance żywiciela odpowiadają toksyny produkowane przez patogeny, które uaktywniane są przez promieniowanie słoneczne. Z tego powodu przy dłuższych okresach pochmurnej pogody, mimo porażenia liści przez C. beticola, ekspresja objawów i rozwój choroby są spowolnione. W przypadku silnych infekcji dochodzi do zniszczenia ulistnienia, które porażone rośliny zaczynają intensywnie odbudowywać. Dzieje się to kosztem wzmożonego rozkładu zgromadzonego w korzeniu cukru, który odtransportowany jest do tworzących się liści. Postępujący proces zakażania i zasychania kolejnych liści oraz tworzenia nowych prowadzi do powstania charakterystycznej stożkowatej głowy korzeni. W rezultacie następuje zahamowanie przyrostu ich masy, przy jednoczesnym obniżaniu się zawartości cukru i jakości technologicznej soku. 

Metoda agrotechniczna 

Agrotechniczna metoda ograniczania chwościka obejmuje wszystkie działania podejmowane w celu prawidłowego wyboru i przygotowania stanowiska, terminowego siewu oraz wszelkich zabiegów agrotechnicznych prowadzonych w trakcie uprawy buraka. Ogólną zasadą jest unikanie zbyt częstego udziału buraka w zmianowaniu, które prowadzi do nagromadzenia w glebie przetrwalników organizmów patogenicznych i szkodników. W glebach o złej strukturze i zakwaszonych wzrasta zagrożenie ze strony patogenów odglebowych, a osłabione rośliny łatwiej ulegają porażeniom przez patogeny liści i znacznie wolniej regenerują uszkodzenia spowodowane przez szkodniki.

W celu ograniczenia choroby należy podjąć odpowiednie działania agrotechniczne. Wszelkie resztki po zbiorze buraków muszą być starannie przyorane. Porażone liście stanowią bowiem naturalne źródło infekcji w kolejnym roku. Nie należy skracać płodozmianu, gdyż wzrasta wtedy niebezpieczeństwo wcześniejszego i bardziej agresywnego wystąpienia choroby. W miarę możliwości zaleca się unikać uprawy buraków na polu sąsiadującym z polem, na którym były one uprawiane w roku poprzednim.

Nie powinno się lokować pryzmy korzeni na polu przeznaczonym w kolejnym roku pod uprawę buraka. Na polach nawadnianych zagrożenie wczesnego wystąpienia choroby wzrasta.

Metoda hodowlana

Ważnym elementem ochrony buraka jest uprawa odmian odpornych. Wykazują one podwyższoną odporność na chwościka. Ponieważ jest to odporność wielogenowa, poszczególne odmiany różnią się między sobą reakcją na tego grzyba. W warunkach silnej presji patogenu także one wymagają ochrony chemicznej.

Metoda chemiczna

Decyzję o wykonaniu zabiegu ochronnego fungicydami powinno się podejmować w oparciu o progi szkodliwości. Zgodnie z nimi, zabieg na plantacji buraka cukrowego jest wskazany, jeśli mamy do czynienia z porażeniem chwościkiem: 5% roślin do 5 sierpnia, 15% roślin między 5 a 15 sierpnia, 45% roślin od 15 sierpnia do pierwszej dekady września.
Występowaniu chwościka sprzyja temperatura powyżej 25°C w dzień i 15°C w nocy oraz wysoka wilgotność powietrza, zbliżona do 100%.

Bardzo ważnym czynnikiem, wpływającym na skuteczność zabiegów ochronnych, jest dobór fungicydu. Najlepsze efekty uzyskuje się po zastosowaniu preparatów zawierających substancje czynne działające systemicznie (układowo). Są one w krótkim czasie wchłaniane przez rośliny i bardzo skutecznie zapobiegają rozwojowi grzybów na liściach buraka. Przy założeniu, że zabieg został wykonany w prawidłowym terminie, można się spodziewać, że nawet w warunkach sprzyjających rozwojowi grzybów buraki będą skutecznie chronione przez okres do trzech tygodni od momentu wykonania zabiegu, ale nie dłużej. 
Preparaty działające powierzchniowo są skuteczne tak długo, jak na powierzchni części zielonych utrzymuje się dany fungicyd. Są one spłukiwane przez deszcze, a także w trakcie nawadniania plantacji. Każde opóźnienie zabiegu i silne porażenie roślin w momencie wykonywania zabiegu ochronnego skróci okres i będzie skutkować utratą skuteczności ochronnej preparatu.

Przykładowe substancje stosowane do zwalczania chwościka: azoksystrobina, piraklostrobina, difenkonazol, tertrakonazol, tiofanat metylowy, epoksykonazol, tebukonazol.