Kalkulacja opłacalności rzepaku ozimego

Po dwóch sezonach spadków, w sezonie 2020/21 światowe zbiory rzepaku wzrosną niewiele, o 2,3% do 63,0 mln ton, a ich poziom będzie drugim najniższym od 8 lat. W grupie kluczowych producentów wzrosły zbiory w Kanadzie (o 1,2%), Indiach (o 6,8%) i Chinach (o 2,0%), przy spadku w UE-27 łącznie z Wielką Brytanią (o 1,2%) oraz na Ukrainie i w Rosji (razem o 6,9%). W drugiej połowie sezonu przewidywany jest duży wzrost zbiorów rzepaku w Australii (o 51,9%), po ich znaczącym spadku w sezonach 2018/19–  –2019/20. Przy niskich zapasach na początku sezonu, światowe zasoby rzepaku zmniejszą się o 0,4%, ale jego globalne zużycie zwiększy się o 0,9% i przekroczy poziom produkcji. Dlatego światowe zapasy rzepaku na koniec sezonu 2020/21 zmniejszą się o 10,4% (do 7,4 mln ton), a relacja zapasów do zużycia obniży się do 11,5%, z 13,0% przed rokiem i 15,4% przed dwoma laty, a jego ceny wzrosną.

 

W 2020 r. zbiory rzepaku w UE-27 łącznie z Wielką Brytanią były najniższe od 14 lat, zmniejszyły się do 17,0 mln ton, tj. o 1,2% w relacji r/r, w wyniku spadku areału uprawy o 2,3%, przy wzroście plonów o 1,0%. Był to trzeci z rzędu spadek zbiorów rzepaku, spowodowany głównie niekorzystnymi warunkami pogodowymi w okresie zasiewów. 

 

Według szacunku ekspertów IERiGŻ-PIB, w 2020 r. zbiory rzepaku w Polsce zwiększyły się  o ok. 16% (do 2,7 mln ton), w wyniku wzrostu plonów o ok. 17%, przy ok. 1% spadku areału uprawy. W III kwartale 2020 r., w którym skupiono 1,1 mln ton rzepaku (ok. 41% zbiorów), przeciętna cena skupu rzepaku wyniosła 1 608 zł/t i była o 4,9% wyższa w relacji r/r. Wyższe ceny i plony rzepaku w 2020 r. zachęcały plantatorów do wzrostu zasiewów rzepaku ozimego pod zbiory następnego roku, ale czynnikiem ograniczającym były trudne warunki pogodowe w wielu regionach kraju  w czasie siewów. Według szacunku IERiGŻ-PIB, rzepak ozimy pod zbiory w 2021 r. zasiano na powierzchni 0,9 mln ha, tj. o ok. 4% większej w porównaniu z areałem uprawy w 2020 roku. Przy założeniu, że nie wystąpią anomalie pogodowe i średnie plony rzepaku wyniosą co najmniej 3 t/ha (niewiele mniej niż przed rokiem), zbiory rzepaku w 2021 r. osiągną poziom 2,7 mln ton i będą zbliżone do uzyskanych w 2020 roku. W sezonie 2020/21, przy wyższych zbiorach, nastąpi wzrost eksportu rzepaku o ok. 21% (do 0,42 mln ton), a jego import zmniejszy się o ok. 18%  (do 0,39 mln ton). Polska odzyska w niewielkim zakresie, utraconą w ostatnich czterech sezonach, pozycję eksportera netto rzepaku. Przemysł tłuszczowy przerobi 2,62 mln ton rzepaku, tj. o ok. 8% więcej niż w sezonie 2019/20. Zapasy rzepaku na koniec sezonu nadal będą niskie. 

 

W 2021 roku, zakładając powrót na ścieżkę rozwoju krajowej gospodarki i w ślad za tym poprawę sytuacji ekonomicznej gospodarstw domowych, można spodziewać się kontynuacji powolnego wzrostu bilansowego spożycia tłuszczów roślinnych, przy dalszym niewielkim spadku spożycia masła i stabilizacji spożycia „pozostałych tłuszczów zwierzęcych”.

 

Na ceny skupu rzepaku w maju 2021 roku miała wpływ, podobnie jak w latach ubiegłych, ocena stanu przezimowania oraz stosunkowo sprzyjający układ warunków atmosferycznych. Biorą pod uwagę te czynniki możemy zaobserwować wahania cen, które powiązane są z niewielkim spadkiem. Jest to zwykle normalny w tym czasie efekt dla rynku, ale jeśli dodatkowo ten trend powiąże się z umocnieniem krajowej waluty, to spadki cen rzepaku mogą być większe. Na cenę rzepaku w roku bieżącym będzie miał również wpływ jakości dostarczonego ziarna do punktów skupu. Obecnie obserwujemy również duże zagrożenie upraw szkodnikami  i chorobami grzybowymi. 

 

Podmioty skupowe w woj. kujawsko-pomorskim za dostarczony rzepak ozimy płaciły w miesiącu maju 2021 roku (w zależności od parametrów jakościowych) od 200 do 230 zł za dt netto. Średnia cena netto skupu rzepaku w okresie od lipca 2020 roku do maja 2021 kształtowała się na poziomie 196 zł/dt (cena min. wynosiła  157 zł/dt, natomiast max 240 zł/dt). Od maja obserwuje się niewielki spadek cen rzepaku ozimego. Więcej informacji odnośnie kształtowania się cen płodów rolnych w wybranych punktach skupu na terenie woj. kujawsko-pomorskiego, w tym cen rzepaku można uzyskać na stronie naszego Ośrodka: www.notowania.kpodr.pl.

 

Poniższa tabela zawiera kalkulację uprawy 1 ha rzepaku ozimego wg cen brutto nasion i środków do produkcji z maja 2021 r. opracowaną na podstawie wydawnictwa „Kalkulacje Rolnicze”. Założenia metodyczne do „Kalkulacji Rolniczych” znajdziecie Państwo na stronie naszego Ośrodka.

 

Tabela 1. Kalkulacja uprawy 1 ha rzepaku ozimego

 

Lp.	Poziom intensywności	Niski 20 dt/ha	Średni 30 dt/ha	Wysoki 40 dt/ha
	Wyszczególnienie
A	Wartość produkcji	5 075	7 135	9 195
	Nasiona rzepaku ozimego (206 zł/dt – (średnia cena skupu od lipca 2020 do maja 2021 r.)	4 120	6 180	8 240
	JPO1)	955	955	955
1.	Materiał siewny	191	191	191
2.	Nawozy mineralne	1 155	1 443	1819
3.	Środki ochrony roślin	447	753	814
B	Koszty bezpośrednie (1+2+3)	1 793	2 387	2 824
C	Nadwyżka bezpośrednia (A-B)	3 282	4 748	6 371
4.	Usługi2)	312	360	384
5.	Praca maszyn własnych	680	752	784
6.	Pozostałe koszty3)	753	769	786
D	Koszty pośrednie (4+5+6)	1 745	1 881	1 954
E	Koszty całkowite (B+D)	3 538	4 268	4 778
F	Koszt jednostkowy (zł/dt)	176,9	142,9	119,4
G	Dochód rolniczy netto (C-D)	1 537	2 867	2 777

Waldemar Poświata "Wieś Kujawsko-Pomorska", iipiec 2021 r. Kujawsko-Pomorski Ośrodek Doradztwa Rolniczego w Minikowie    Zainteresował Cię ten artykuł? Masz pytanie do autora? Napisz do niego tutaj