Kalkulacja buraka cukrowego – nowe wyzwania dla plantatorów

Występujące niesprzyjające warunki pogodowe przypadające na okres siewu buraków cukrowych (przełom marca i kwietnia) spowodowały opóźnienie siewu. Kolejno utrzymująca się niska temperatura i deszczowa pogoda w kwietniu przyczyniły się do braku lub bardzo słabych wschodów buraka i spowolnionego wzrostu, co w rezultacie doprowadziło wielu rolników do podjęcia decyzji o konieczności przesiewu plantacji.  Jak to wpłynie na plony i polaryzację, a co za tym idzie opłacalność uprawy buraka cukrowego okaże się później. 

W województwie Kujawsko-Pomorskim, zgodnie z danymi ARiMR, w 2020 r. powierzchnia zasiewów buraka cukrowego wynosiła 53 411,88 ha, a w 2021 r. wynosi 54 541,64 ha. Z danych na 12 lipca 2021 r. zamieszczonych przez ARiMR  wynika, że tegoroczna powierzchnia zasiewów buraka cukrowego w Polsce wynosi 248 239,17 ha.

Analizując dane (KZPBC) z ostatnich kilku lat, w Polsce wyraźnie można wykazać pewien trend w uprawie buraka cukrowego, jakim jest zmniejszenie się liczby plantatorów, przy jednoczesnym wzroście zasiewów i areału kontraktacji na gospodarstwo, co obrazuje poniższy wykres. 

Liczba plantatorów, areał zasiewów i średnia wielkość zasiewów w Polsce (według  KZPBC)

Globalna produkcja cukru (zgodnie z danymi z Departamentu Rolnictwa Stanów Zjednoczonych) koncentruje się głównie w Brazylii, Indiach, Chinach, USA i Meksyku. Kraje te wytwarzają łącznie ponad 50% globalnego wolumenu cukru. W Unii Europejskiej przodują Niemcy, na drugim miejscu jest Francja, a Polska zajmuje trzecie miejsce. 
Od 1 października 2017 roku przestało obowiązywać kwotowanie na rynku cukru. Zniesiona została cena minimalna na buraki (26,29 euro za tonę) oraz cena referencyjna cukru (404 euro za tonę). Obowiązują jednak nadal dopłaty bezpośrednie do upraw buraków cukrowych. Sytuacja na rynku europejskim dla sektora buraka cukrowego nie jest optymistyczna, ponieważ już od dłuższego czasu (39 miesięcy) średnia cena rynkowa cukru w UE kształtuje się znacznie poniżej progu referencyjnego dla cukru w UE.  

Międzynarodowa Konfederacja Europejskich Plantatorów Buraka (CIBE) poinformowała w swoich doniesieniach prasowych z 28 czerwca 2021 r., iż w wyniku końcowych rozmów trójstronnych między Radą, Parlamentem Europejskim i Komisją w sprawie reformy Wspólnej Polityki Rolnej zauważa, że ​​ustawodawcy uznali sektor buraków cukrowych za kluczowy w tych negocjacjach. Niestety, nie doprowadziło to do odpowiedniej i konkretnej decyzji o zakwalifikowaniu cukru do interwencji publicznej i wzmocnieniu odporności sektora tak, aby móc stawić czoła przyszłym kryzysom rynkowym. Podkreślają, iż rynek jest obecnie w dużej mierze otwarty na bezcłowy import i jest wolnorynkowy. Rolą Unii Europejskiej jest więc to, aby zbudować narzędzia, które w przyszłości pomogą stawić czoła nadchodzącym zachwianiom rynkowym, które mogą być szkodliwe dla przychodów rolników i przemysłu oraz równowagi sektora. 

Kolejnym czynnikiem wpływającym na przyszłość uprawy buraka w Polsce i Europie zapewne będą miały założenia Europejskiego Zielonego Ładu, którego celem między innymi jest zmniejszenie poziomu stosowania środków ochrony roślin czy nawozów. W takiej sytuacji, kiedy dodatkowo zmienia się klimat, plony buraków i polaryzacja mogą ulec pomniejszeniu, co może znacząco spowodować spadek opłacalności, a co za tym idzie ograniczenie lub zaprzestanie uprawy buraka cukrowego.
We wrześniu, jak co roku, rozpocznie się kampania cukrowa. Poniżej przedstawiamy ceny kontraktacyjne (przy zawartości 16% polaryzacji) podane przez Rafała Strachota z Krajowego Związku Plantatorów Buraka Cukrowego na obecną 2021/2022 i przyszłą kampanię na rok gospodarczy 2022/2023:

Poniżej przedstawiamy kalkulację uprawy 1 ha buraka cukrowego według prognozowanej ceny brutto skupu buraków z kampanii 2020/2021 oraz cen środków do produkcji ze stycznia 2020 r. i czerwca 2021 r., opracowana na podstawie publikacji „Kalkulacje Rolnicze”, wydanej przez KPODR. Do obliczeń posłużyły ceny środków produkcji występujących w woj. kujawsko-pomorskim oraz dane z portalu Kujawsko-Pomorskie Notowania Cen Rolniczych (www.notowania.kpodr.pl).

Tabela 1. Kalkulacja uprawy 1 ha buraków cukrowych

Źródło: Opracowanie własne na podstawie „Kalkulacji Rolniczych” KPODR w Minikowie
1) jednolita płatność obszarowa, płatność za zielenienie, płatność dodatkowa
2) materiał siewny j.s. = 100 tys. szt. nasion
3) koszty związane z siewem, zbiorem i dostawą do cukrowni
4) koszty utrzymania budynków, podatki i ubezpieczenia, pozostałe koszty.
Źródło:  
MRiRW, ARiMR, ZSRiR, GUS, 
www.kzpbc.com.pl, Rafał Strachota (Dyrektor Biura Krajowego Związku Plantatorów 
Buraka Cukrowego), 
www.cibe-europe.eu,