Jak prawidłowo przechowywać warzywa i owoce zimą?

Aby zapobiec niekorzystnym zjawiskom, hurtownicy przechowują owoce i warzywa w specjalnych pomieszczeniach. Są to chłodnie (pozwalają utrzymać odpowiednio niską temperaturę i wysoką wilgotność powietrza) lub komory chłodnicze o kontrolowanej atmosferze (gazoszczelne pomieszczenia, w których oprócz obniżenia temperatury i podniesienia wilgotności, możliwe jest też obniżenie zawartości tlenu w powietrzu, co hamuje procesy starzenia się owoców). W takich warunkach owoce mogą być przechowywane nawet ponad pół roku.

W piwnicy

Plony z własnego sadu przechowujemy w piwnicy. W warunkach uprawy amatorskiej nie mamy możliwości kontrolowania temperatury czy wilgotności powietrza ani jego składu chemicznego, jak w profesjonalnych przechowalniach. Jednak przy zachowaniu pewnych zasad, może nam się udać przechować jabłka i gruszki zebrane w sadzie, nawet do pół roku.  W warunkach amatorskich, do przechowywania jabłek i gruszek potrzebne jest ciemne pomieszczenie, zabezpieczone przed mrozem, ale jednocześnie dość chłodne, z możliwością wietrzenia. Te warunki najczęściej udaje się osiągnąć właśnie w piwnicy.   

Temperatura i etylen

W piwnicy umieszczamy termometr. Idealna temperatura przechowywania jabłek wynosi od 0 do +4 °C, a dla gruszek od -1 do +1 °C. Takie same temperatury utrzymuje się w chłodniach. W piwnicy będzie to trudne, jednak warto się postarać, aby w miarę możliwości zapewnić owocom warunki zbliżone do optymalnych. Jeżeli termometr wskazywałby zbyt wysoką temperaturę, piwnicę trzeba przewietrzyć. Wentylacja pomaga regulować temperaturę, ale i usuwać etylen, wydzielany przez przechowywane owoce. Nadmiar etylenu przyspiesza dojrzewanie owoców i skraca termin ich przechowywania.   

Piwnicę do przechowywania owoców warto przygotować jeszcze przed planowanym terminem zbiorów. Na około 2-3 tygodnie przed rozpoczęciem przechowywania, piwnicę należy wybielić. Pomieszczenie do przechowywania, warto również spryskać środkiem grzybobójczym. Dzięki temu unikniemy zakażenia owoców chorobami grzybowymi przez patogeny. Wyczyścić i odkazić należy również skrzynki do przechowywania owoców.

Jakie owoce wybrać?

Działkowcy i posiadacze sadów najczęściej przechowują jabłka i gruszki. Są to owoce odmian późnojesiennych i zimowych. Zbiera się je na 1 do 2 tygodni przed osiągnięciem dojrzałości spożywczej. Aby nie przegapić tego momentu, należy obserwować sad i rozpocząć zbiory, gdy tylko pierwsze owoce zaczną spadać z drzew. Zebrane owoce należy przejrzeć oraz posortować. Do przechowywania nadają się wyłącznie owoce najlepszej jakości, muszą być zdrowe, bez oznak gnicia i robaczywienia, a ich skórka nie może być uszkodzona. Jeśli przechowywany owoc jest uszkodzony, przyspiesza psucie się pozostałych owoców. 

Skrzynki w kolumnach

Owoce wybrane do przechowywania należy umieść w ażurowych skrzynkach. Skrzynki ustawiamy jedną na drugiej, w kolumnach. Położone najniżej skrzynki umieszczamy na drewnianych podkładach, aby pod dnem pozostała wolna przestrzeń.   

Skrzynki z owocami warto po bokach i z góry okryć folią polietylenową. Zapobiegnie to szybkiej utracie wody i spowolni proces dojrzewania przechowywanych owoców.   

Okrycie folią pełni jeszcze jedną funkcję ‒ izolacyjną, owoce bowiem łatwo przechodzą zapachami innych produktów. Najlepiej nie przechowywać z jabłkami i gruszkami innych produktów, takich jak cebula czy kiszona kapusta. Jeśli jabłek jest niewiele, dobrym sposobem izolowania jest owinięcie każdego jabłka w natłuszczony papier. 

Pierwsze tygodnie

W pierwszych tygodniach przechowywania owoców, zaraz po zbiorach, jest zwykle zbyt ciepło, dlatego należy kontrolować temperaturę i wietrzyć piwnicę. Kolejna sprawa to utrzymanie odpowiedniej wilgotności powietrza. Gdy jest zbyt sucho, owoce szybko tracą zawartą w nich wodę, co objawia się marszczeniem skórki. W amatorskim przechowywaniu owoców w piwnicy, poziom wilgotności można podnieść np. polewając podłogę wodą lub ustawiając w piwnicy pojemniki wypełnione wodą. Woda parując, będzie nawilżać powietrze.   

Dojrzałe w pierwszej kolejności

W kolejnych miesiącach należy przeglądać przechowywane owoce. Te, które są najbardziej dojrzałe, należy spożyć w pierwszej kolejności. Róbmy to ostrożnie pamiętając, że każde poruszanie i przekładanie owoców powoduje ich odgniatanie i przenoszenie ewentualnych zarodników grzyba na inne. 

Warzywa w zimie

Aby zimą korzystać ze świeżych warzyw, pochodzących z własnej działki lub ogródka, konieczne jest przestrzeganie pewnych zasad. Dotyczą one nie tylko sposobu przechowywania, ale również wyboru odmian nadających się do przechowywania, sposobu ich uprawy i terminu zbioru.

Do przechowywania przez zimę nadają się buraki, czosnek, cebula, chrzan, marchew, pietruszka, skorzonera, seler, kapusta i por. Warzywa takie, jak kalarepa, kalafior, rzodkiewka, pomidory czy ogórki, mogą być też przechowywane, ale zaledwie przez kilkanaście dni. Nać warzyw i warzywa liściowe przechowujemy nie dłużej niż przez kilka dni.

Wolska, Aros i Perfekcja 

Z polskich odmian cebuli, do długotrwałego przechowywania nadają się te późne ‒ Wolska (o smaku ostrym) oraz Sochaczewska (łagodna w smaku). W przypadku kapusty polecamy odporne na pękanie Aros F1 oraz Langedijker HOR. Wśród odmian marchwi do przechowywania nadają się Jawa, Koral i Perfekcja. W przypadku pietruszki, selerów i buraków, większość uprawianych w Polsce odmian ma podobną trwałość przechowalniczą.

Zbiory warzyw do przechowywania

Najlepiej przechowują się warzywa wyrośnięte. Termin zbioru jest szczególnie ważny w przypadku cebuli i czosnku.

W przypadku warzyw korzeniowych (marchew, pietruszka, buraki) większe znaczenie ma właściwy termin siewu, który opóźniamy do maja i czerwca. Siew opóźniony stosujemy również, jeśli chodzi o kapusty Kamienna Głowa, którą wysiewamy na początku maja. Odmiany kapusty odporne na pękanie główek wysiewamy wcześniej, czyli od końca marca do połowy kwietnia. Zbiór warzyw do przechowywania przeprowadzamy przy bezdeszczowej pogodzie. Do przechowywania przeznaczamy tylko egzemplarze dobrze wyrośnięte, zdrowe i nieprzemarznięte.

Warunki przechowywania warzyw przez zimę

Tak, jak w przypadku owoców, decydujące znaczenie ma odpowiednia temperatura i wilgotność powietrza. Temperatura nie powinna spadać poniżej 0 °C, nie może również zbytnio wzrosnąć, gdyż warzywa mogą się wtedy zagrzać i rozpocząć ponowny rozwój, polegający na wzroście korzeni i liści.  

Cebula i czosnek

Przechowywane warzywa dzielimy na wymagające wysokiej wilgotności oraz te wymagające niskiej wilgotności w czasie przechowywania. Niskiej wilgotności powietrza wymaga cebula i czosnek. Z tego względu przechowuje je się w miejscach przewiewnych, takich jak strychy i altanki na działkach. Temperatura w pomieszczeniach powinna wynosić od 1 do 7 °C. 

Cebulę i czosnek przechowujemy powieszone w wiankach, ułożone cienką warstwą na macie słomianej lub ułożone w skrzynkach.

Warzywa korzeniowe

Warzywa korzeniowe, takie jak marchew, seler, pietruszka i buraki, a także warzywa kapustne wymagają dużej wilgotności powietrza w czasie przechowywania i temperatury od 1 do 4 °C. Możemy je przechowywać w piwnicach, układając luzem lub w skrzynkach. Warzywa korzeniowe zabezpieczamy przed wyschnięciem, przysypując je wilgotnym piaskiem lub wykładając skrzynki folią polietylenową. W przypadku kapusty natomiast tego nie robimy.

W kopcu

Jeżeli nie możemy warzyw przechowywać w piwnicy, pozostawiamy je ułożone w kopcach na działce, czy w ogródku. Pod warzywa trudniejsze do przechowywania, takie jak, pietruszka, seler i marchew, wykopujemy rowy głębokie i wąskie (szerokości 40 do 50 cm i głębokości od 50 do 60 cm). Buraki oraz kapustę przechowujemy w rowach nieco płytszych (o głębokości 20 do 30 cm). Przesypujemy je cienkimi warstwami piaszczystej ziemi. Z wierzchu przysypujemy je również warstwą ziemi (około 5 cm). W momencie nadejścia przymrozków, warstwę okrywającą uzupełniamy, nawet do kilkunastu centymetrów. 
Następnie, gdy nadejdą mrozy, wykonujemy okrycie zimowe ‒ kładziemy warstwę słomy o grubości 20 do 30 cm, a następnie kilkunastocentymetrową warstwę ziemi.  

W gruncie

Bardziej odporne na mróz odmiany pietruszki oraz pory możemy pozostawić na zimę w gruncie, w miejscach, w których rosły. Pietruszkę warto przykryć z wierzchu łętami lub słomą, możemy ją również zadołować. W tym celu wykopujemy rowki, w których układamy warzywa. 

Korzenie pietruszki zasypujemy pięciocentymetrową warstwą ziemi. Przed nadejściem mrozów i zimy, zadołowane pory i korzenie pietruszki, okrywamy jeszcze piętnastocentymetrową warstwą liści, łętów lub słomy.

Monika Korkuć Dolnośląski Ośrodek Doradztwa Rolniczego we Wrocławiu Zainteresował Cię ten artykuł? Masz pytanie do autora? Napisz do nas tutaj