KalendarzRolników.pl
PARTNERZY PORTALU
  • ODR Bratoszewice
  • Partner serwisu Krajowa Rada Izb Rolniczych
  • Partner serwisu Narodowy Instytut Kultury i Dziedzictwa Wsi w Warszawie
  • Partner serwisu Kujawsko-Pomorski Ośrodek Doradztwa Rolniczego
  • Narodowy Instytut Wolności

WYSZUKIWARKA

Kosma i Damian - święci lekarze i bliźniacy

Opublikowano 22.09.2021 r.
Choć – św. Łukasz Ewangelista jest powszechnie uznawany za patrona służby zdrowia – medycy, dentyści i aptekarze mają jeszcze dwóch wspaniałych, choć może nieco mniej znanych patronów, dwóch braci bliźniaków, dwóch lekarzy Kosmę i Damiana. 

Kosma i Damian

Kosma i Damian żyli w Cylicji na przełomie III i IV wieku, za czasów wielkich prześladowań chrześcijan. Byli lekarzami i należeli do tzw. „anargytów” (z greckiego „anargyroi” znaczy tyle, co wrogowie pieniądza, prawosławni zaś nazywali ich „biezsriebriennikami”), którzy dosłownie realizowali nauczanie Jezusa: „Darmo otrzymaliście, darmo dawajcie”. 

Przedmiotem ich troski był każdy potrzebujący ich pomocy, chory człowiek. Opiekowali się przede wszystkim biednymi. Nigdy nie przyjmowali za swoją prace wynagrodzenia. Leczyli także pogan, dzięki czemu wielu z nich doprowadzili do Chrystusa, wielu chorych dzięki nim odzyskiwało nie tylko zdrowie fizyczne, ale i duchowe, nawracając się na wiarę chrześcijańską. Lecząc, ponoć mawiali: „my tylko kładziemy ręce i nic nie możemy dokonać naszą siłą, wszystko czyni wszechmogąca siła i moc Jedynego Prawdziwego Boga i Pana Jezusa Chrystusa: jeśli uwierzycie w Niego, to w niedługim czasie wyzdrowiejecie”.

Niestety niewiele zachowało się historycznych danych na ich temat. Całą wiedzę czerpiemy z legend. Mówią one, że prawdopodobnie byli bliźniakami, wychowanymi w chrześcijańskiej, pobożnej rodzinie. Możliwe, że pochodzili z Arabii. Stamtąd udali się do Syrii, do Cylicji w Małej Azji, by doskonalić się w sztuce lekarskiej. Zamieszkali w Egei, w portowym mieście Cylicji. W czasach, w których żyli cieszyli się wielką sławą. 

Legendy głoszą, że ponieśli śmierć męczeńską ok. 300 r. podczas wielkich prześladowań chrześcijan za czasów cesarza Dioklecjana. Z pokorą znieśli okrutne tortury i nie wyparli się Chrystusa. Podobno do sędziego podczas procesu mieli powiedzieć: "Jesteśmy chrześcijanami". Zginęli w Cyrze (obecnie Kyrros) w Syrii, gdzie ich pochowano. 

Natychmiast zaczęły się dziać cuda za ich wstawiennictwem. Kult świętych braci lekarzy rósł, na co już posiadamy historyczne dowody w piśmiennictwie wczesnochrześcijańskim. Do bazyliki nad ich grobem przybywały liczne pielgrzymki, aż do momentu opanowania tych ziem przez Arabów, apotem Turków. W Konstantynopolu cesarz Justynian Wielki w II połowie Vii wieku zbudował dwie świątynie, które im dedykował, gdyż - jak twierdził - dzięki ich wstawiennictwu wyzdrowiał z ciężkiej choroby.
W Rzymie papież św. Symmach (498-514) wybudował ku ich czci oratorium, a papież Feliks IV (526-530) kościół świętych Kosmy i Damiana przy Forum Romanum, gdzie współcześnie znajduje się główny ośrodek ich kultu i można pomodlić się przy relikwiach męczenników. Fragment relikwii znajduje się także w Polsce - w cerkwi na Bacieczkach w Białymstoku.

Wspomnieć należy, pisząc o św. Kosmie i Damianie, że Guido di Pietro da Mugello, zwany Fra Angelico w pierwszej połowie XV wieku namalował obraz, a właściwie  temperę na desce zatytułowaną „Uzdrowienie Palladii przez Kosmę i Damiana”, Obecnie znajduje się on w National Gallery of Art, Waszyngton. 

Obraz przedstawia siedzącą na łóżku, chorą kobietę, zamożną Rzymiankę, która miała na imię Palladia. Pochylają się nad nią dwaj lekarze Kosma i Damian, których głowy otoczone są aureolami. Nie tylko wyleczyli, ale również nawrócili ową Palladię, której wcześniej przez wiele lat nie potrafił pomóc żaden lekarz.

Z prawej strony Fra Angelico namalował epilog tej historii. Kosma i Damian nie przyjmowali za leczenie żadnej zapłaty. Była to żelazna zasada, od której nigdy nie odstępowali. Tymczasem widzimy, jak zdrowa już Palladia wręcza Damianowimały pakunek, w którym znajdowały się trzy jajka, które – jak powiedziała – mają symbolizować Trójcę Świętą. Słysząc o Trójcy, pobożny Damian zdecydował się przyjąć prezent. Biorąc go do lewej ręki, prawą wykonuje jednocześnie znak krzyża. 

Żadne argumenty nie przekonały Kosmy, który obraził się na brata za złamanie zasady. Z tego powodu podobno Kosma zastrzegł, aby po śmierci brat nie był pochowany razem z nim. 

Wspomnienie św. Kosmy i Damiana

Dziś święci Kosma i Damian są zarówno patronami lekarzy, jak i szczegółowo: aptekarzy, farmaceutów, akuszerek, chirurgów, dentystów i nawet wydziałów medycznych. Chronią przed epidemiami. Ich imiona są wymieniane w Kanonie Rzymskim.
W ikonografii przedstawia się ich z naczyniami aptekarskimi -  łyżką aptekarską do nabierania maści, moździerzem, narzędziami chirurgicznymi i laską Eskulapa. Wspomnienie św. Kosmy i Damiana obchodzimy 26 września.

 

kontakt1.jpg Lidia Lasota
Zainteresował Cię ten artykuł? Masz pytanie do autora? Napisz do nas tutaj

Komitet do spraw pożytku publicznego
NIW
Sfinansowano ze środków Narodowego Instytutu Wolności – Centrum Rozwoju Społeczeństwa Obywatelskiego w ramach Rządowego Programu Rozwoju Organizacji Obywatelskich na lata 2018-2030
PROO