KalendarzRolników.pl
PARTNERZY PORTALU
  • Partner serwisu Krajowa Rada Izb Rolniczych
  • Narodowy Instytut Wolności
  • ODR Bratoszewice
  • Partner serwisu Kujawsko-Pomorski Ośrodek Doradztwa Rolniczego
  • Partner serwisu Narodowy Instytut Kultury i Dziedzictwa Wsi w Warszawie

WYSZUKIWARKA

Co wiemy o grochu pastewnym?

Opublikowano 08.05.2022 r.
Groch pastewny (Pisum sativum subsp. arvense L.), nazywany też peluszką, grochem polnym czy błękitnopurpurowym, to roślina pastewna strączkowa powszechnie uprawiana w całej Polsce na nasiona, paszę i zielony nawóz.

groch pastewny

 

Należy jednak do innej rodziny botanicznej niż powszechnie uprawiane rośliny, dlatego jego uprawa na nasiona oraz jego wysiew w międzyplonie są ważnym przerywnikiem uproszczonego zmianowania zbożowo-rzepakowego i sposobem na urozmaicenie płodozmianu.

Charakterystyczną cechą większości odmian grochu pastewnego, odróżniającą ją od grochu siewnego, jest zabarwienie kwiatów i nasion. Peluszka kwitnie na różowo lub fioletowo. Jej nasiona są ciemne lub mają czarny znaczek. Są ciasno osadzone w strąkach, dlatego najczęściej są sześciokątne, rzadziej okrągłe i gładkie. Peluszka wyróżnia się też oryginalną plamką antocyjanową u nasady przylistków. Jej łodyga w zależności od odmiany osiąga wysokość 85–110 cm.

Groch pastewny - Wymagania glebowe


Groch pastewny ma mniejsze wymagania glebowe od grochu jadalnego i można go uprawiać na glebach lekkich, zaliczanych do kompleksu żytniego bardzo dobrego i dobrego, w wysokiej kulturze, klasy bonitacyjnej IVa i b o odczynie zbliżonym do obojętnego (optymalne pH 6,5–   –7,2). Na glebach zbyt kwaśnych (pH poniżej 5,4) rośliny rosną powoli i w mniejszym stopniu mogą korzystać z azotu związanego przez bakterie brodawkowe. W razie konieczności wapnowanie najlepiej wykonać po zbiorze przedplonu. Nie należy uprawiać grochu po sobie lub innych roślinach strączkowych (min. 3–4 lata przerwy). Gdy mieszankę zbożowo-strączkową wysiewa się po zbożach, należy unikać następstwa po tym gatunku zboża, który jest w składzie mieszanki. Nawozy mineralne z reguły stosuje się jesienią przed orką przedzimową lub wiosną przed doprawieniem pola, po sprawdzeniu zasobności w P i K. W mieszankach możliwe jest zastosowanie niższych dawek P i K niż pod zboża czy groch w czystym siewie, a azot z brodawek korzeniowych jest wykorzystywany przez rośliny zbożowe. Nie należy zatem znacząco nawozić mieszanki grochowo-zbożowej azotem – najczęściej wystarcza dawka 30–40 kg na ha. Dawki N powyżej 45 kg na ha można podzielić i zastosować 60% przedsiewnie i 40% w fazie końca krzewienia jęczmienia lub owsa. Nawożenie azotowe pod groch pastewny w siewie czystym w zasadzie nie jest konieczne, gdyż gleby nawet po monokulturowej uprawie zbóż zawierają wystarczającą do początkowego wzrostu i rozwoju roślin ilość N mineralnego do czasu, w którym zaczną asymilować N atmosferyczny. W przypadku wolnego tempa wzrostu roślin po wschodach, bladozielonego koloru łanu lub braku brodawek korzeniowych konieczny stać się może zabieg dolistnego dokarmiania roślin 8% mocznikiem, który należy zastosować najpóźniej do fazy pąkowania. Takie objawy mogą też wynikać z niedoboru molibdenu wchodzącego w skład enzymu uczestniczącego w wiązaniu azotu. Pogłównie pożądane jest zastosowanie molibdenianu sodowego lub amonowego w dawce 0,04 kg Mo na ha.

Groch pastewny - tradycyjna uprawa?


Uprawa gleby pod groch pastewny jest najczęściej tradycyjna – po zbiorze przedplonu należy wykonać podorywkę lub kultywatorowanie i bronowanie w celu zniszczenia wschodzących chwastów. W razie dużej ilości samosiewów zbożowych lub chwastów dwuliściennych konieczne będzie zastosowanie herbicydu z glifosatem. Późną jesienią należy wykonać głęboką orkę przedzimową lub zastosować uprawę uproszczoną. Orka zwiększa dostępność N na skutek szybszego rozkładu resztek pozbiorowych, ale zmniejsza różnorodność bakterii brodawkowych, której z kolei sprzyja uprawa uproszczona (bezpłużna). Wiosną najważniejszym zabiegiem jest przygotowanie pola do siewu na głębokość 6–8, a nawet do 10 cm na glebach nieco słabszych. Ważne jest wyzbieranie kamieni i dobre wyrównanie pola po siewie, co pozwoli na niskie ustawienie hedera w sytuacji częściowego wylegnięcia łanu. 

Optymalny termin siewu grochu pastewnego przypada na przełom marca i kwietnia. W przypadku uprawy mieszanek, zwłaszcza z jęczmieniem jarym termin siewu może być nieco późniejszy. Średnia norma wysiewu grochu pastewnego w czystym siewie wynosi około 180 kg na ha. Przy jej wyliczaniu należy przyjąć wysiew około 80 kiełkujących nasion na 1 m2. Rozstawa rzędów powinna wynosić 15–20 cm, a głębokość siewu: 6–8 cm. W siewach mieszanych udział grochu pastewnego w normie wysiewu wynosi z reguły 30–50%, jego podwyższanie nie prowadzi do wzrostu plonu mieszanki, ale może podnieść zawartość w niej białka. Do najbardziej popularnych komponentów mieszanek z grochem pastewnym należą: jęczmień jary na glebach nieco lepszych i owies – na słabszych. W lata suche lepiej plonuje mieszanka z jęczmieniem, w wilgotne – z owsem. Należy pamiętać, że w mieszankach głębokość siewu należy nieco zmniejszyć – do 3–4 cm, tak żeby nie utrudniać wschodów zbóż, a rozstawa rzędów może być typowa dla składnika zbożowego. Niezależnie od sposobu uprawy grochu pastewnego podstawowym zabiegiem pielęgnacyjnym jest staranne przygotowanie pola wolnego od chwastów. Wiosną najskuteczniej zwalczać chwasty po siewie, a w razie konieczności, przy dużym nasileniu dwu- lub jednoliściennych – także po wschodach według zaleceń IOR-u (tak jak grochu siewnego jadalnego). Mieszanki grochowo-zbożowe silniej konkurują z chwastami, stąd najczęściej wystarczy bronowanie zasiewów w fazie 3 liści zbóż, a tylko w przypadku silnego zachwaszczenia należy zastosować herbicydy. Jednak chemiczna pielęgnacja mieszanek jest trudna, gdyż środki ochrony zbóż często nie są przydatne (z powodu szkodliwości lub neutralności) dla grochu i odwrotnie.

Groch pastewny - zbiór grochu


Sposób zbioru czystych lub mieszanych zasiewów grochu pastewnego zależy od stopnia wylegnięcia łanu. Uprawy nasienne zbiera się kombajnem koniecznie z podbieraczem, gdy strąki są brunatne, a nasiona dojrzałe, najlepiej kiedy zawierają mniej niż 15% wody. W mieszankach zarówno nasiennych, jak i zielonkowych, bardzo ważny jest dobór odmian składników gwarantujący równomierne dojrzewanie łanu. Unikać należy zbytniego opóźniania zbioru, aby nie dopuścić do samoosypywania się nasion grochu. Dobrze dobrany skład gatunkowy i odmianowy mieszanki grochowo-zbożowej zapewniają prawidłowy wzrost i rozwój roślin oraz wysokie i wierne plony nasion lub zielonej masy.


Warto podkreślić, że obecne odmiany grochu pastewnego charakteryzują się znacznie mniejszym stopniem wylegania i stwarzają mniej kłopotów podczas zbioru. Odmiany wąsolistne i o średniej wysokości są bardziej odporne na wyleganie od normalnie ulistnionych i wysokich.

 

 
Cezary Mąkowski 
"Wieś Kujawsko-Pomorska", kwiecień 2022 r. Kujawsko-Pomorski Ośrodek Doradztwa Rolniczego w Minikowie 
 
Zainteresował Cię ten artykuł? Masz pytanie do autora? Napisz do niego tutaj
POWIĄZANE TEMATY:groch pastewny
Komitet do spraw pożytku publicznego
NIW
Sfinansowano ze środków Narodowego Instytutu Wolności – Centrum Rozwoju Społeczeństwa Obywatelskiego w ramach Rządowego Programu Rozwoju Organizacji Obywatelskich na lata 2018-2030
PROO