KalendarzRolników.pl
PARTNERZY PORTALU
  • Narodowy Instytut Wolności
  • Partner serwisu Krajowa Rada Izb Rolniczych
  • Partner serwisu Narodowy Instytut Kultury i Dziedzictwa Wsi w Warszawie
  • ODR Bratoszewice
  • Partner serwisu Kujawsko-Pomorski Ośrodek Doradztwa Rolniczego

WYSZUKIWARKA

Koniczyna łąkowa w kilku odsłonach

Opublikowano 11.05.2022 r.
Koniczyna łąkowa (Trifolium pratense) nazywana potocznie koniczyną czerwoną to bardzo powszechna roślina. Występuje na terenie całego naszego kraju, porasta łąki, przydroża, uprawiana jest na gruntach ornych. Uprawiana jest również w innych krajach Europy, w Azji, obu Amerykach, Australii oraz w części północnej Afryki. 

Jest rośliną wieloletnią należącą do rodziny bobowatych. Osiąga wysokość 50 cm, ma wzniesioną, kanciastą, owłosioną łodygę. Liście odziomkowe mają długie ogonki, składają się z trzech jajowatych lub eliptycznych listków o całych brzegach z białą plamką na powierzchni. Liście łodygowe są krótkoogonkowe. Kwiaty koloru jasnopurpurowego, zebrane w kuliste główki, zazwyczaj po dwie na szczycie łodygi o długości do 3 cm, pachnące. Kwitnie od maja do września. Owocem jest nieduży strąk z jednym nasionem. Zapylanie dokonywane jest przez owady o długim aparacie gębowym, głównie trzmiele. Nasiona rozsiewane są przez wiatr. Korzeń palowy sięga do 1,5 m w głąb, w powierzchniowej warstwie gleby jest silnie rozgałęziony.


Koniczynę czerwoną uprawia się zazwyczaj w mieszankach z innymi roślinami bobowatymi lub trawami. Pozwala to jej lepiej konkurować z chwastami, szczególnie w początkowym okresie wzrostu. Ma duże wymagania wodne, szczególnie  od maja do sierpnia, susza w tym okresie jest dużym problemem. Jest odporna na niskie temperatury. Gleby przeznaczone pod uprawę koniczyny łąkowej powinny być zasobne w składniki pokarmowe, najkorzystniejszy odczyn to pH powyżej 6,5. 
Koniczyna łąkowa jako pasza


Jest chętnie uprawiana na gruntach ornych, gdyż stanowi doskonałą paszę dla bydła, owiec czy koni. Stanowi jedną z podstawowych roślin bobowatych uprawianych na paszę w naszym kraju. Dostarcza wysokowartościowej paszy objętościowej w postaci zielonki, siana, sianokiszonki i kiszonki. Jej zaletą jest nie tylko wysoki plon świeżej i suchej masy o wysokiej zawartości białka, ale też zasobność w składniki mineralne (wapń, fosfor, potas, magnez). Ponieważ roślina ta wywołuje wzdęcia u przeżuwaczy i może prowadzić do poronień u krów, należy unikać podawania zielonki mokrej, po rosie lub deszczu. Rośliny motylkowate zawierają rodzaj białka powodujący intensywne pienienie się treści żwacza, czemu towarzyszy gwałtowny rozkład azotu i wydzielanie dwutlenku węgla. Ważne jest, aby powoli przyzwyczajać zwierzęta do zielonek zawierających koniczynę (5–7 dni). Zielonka z koniczyny, jako pasza wysokobiałkowa, powinna być skarmiana łącznie z paszami energetycznymi. 

Koniczyna łąkowa w płodozmianie


Wprowadzenie uprawy koniczyny czerwonej w gospodarstwach o znacznym udziale zbóż w strukturze zasiewów poprawia zdrowotność i plonowanie roślin następczych. Dzięki pozostawianiu dużej masy resztek pożniwnych warstwa orna gleby zostaje wzbogacona w azot, fosfor i potas. Ponadto koniczyna wiąże znaczne ilości azotu atmosferycznego za sprawą symbiozy z bakteriami Rhizobium. Po likwidacji koniczyny polecana jest uprawa jednorocznych roślin jarych, które wymagają dobrej struktury gleby, np. pszenica. Koniczyna świetnie sprawdzi się w roli wsiewki oraz jako roślina poplonowa. Może być wysiewana wczesną wiosną w zboże. Najczęściej praktykuje się wsiewanie w jęczmień jary lub owies na zielonkę, ale również w pszenicę, pszenżyto czy żyto. Po zbiorze plonu głównego sprawdzi się jako międzyplon lub jako roślina przeznaczona na paszę. Gdy wysiewana jest z trawami pastewnymi jesienią będzie idealnym poplonem ozimym, który można przeznaczyć na wiosenny zbiór. Największe korzyści z koniczyny można czerpać, gdy pozostanie na polu ok. 12 miesięcy, np. wiosną zostanie wsiana w zboże, natomiast zaorywana przed siewem kukurydzy w kolejnym roku. Ze względu na nagromadzenie się chorób i szkodników koniczyna powinna pojawić się na tym samym polu po 3–4 latach.

Wsiewka koniczyny w żyto

 

Koniczyna łąkowa – właściwości lecznicze


Koniczyna łąkowa jest wspaniałą rośliną leczniczą. Zawiera flawonoidy, antocyjany, fenolokwasy, związki kumarynowe, olejek eteryczny, witaminy m.in. A, B, C, E, P, a także mikroelementy kluczowe dla funkcjonowania organizmu (wapń, potas, magnez, żelazo, selen, chrom i fosfor. Ostatnio bardzo dużo się o niej mówi ze względu na flawonoidy, a dokładnie izoflawonoidy, które wykazują aktywność estrogenową. Pomimo że nie posiadają budowy steroidowej, strukturalnie zbliżone są do estrogenów i mogą się wiązać z receptorami estrogenowymi pobudzając lub hamując je. Dlatego powszechnie nazywa się je mianem fitoestrogenów. Preparaty zawierające suchy wyciąg z kwiatów koniczyny są często stosowane do łagodzenia dokuczliwych objawów związanych z przekwitaniem, takich jak uderzenia gorąca. Dla wielu kobiet mogą być alternatywą dla hormonalnej terapii zastępczej. Ponadto udowodniono, że wyciągi z kwiatów czerwonej koniczyny mogą hamować demineralizację kości, gdyż izoflawonoidy stymulują aktywność osteoblastów oraz korzystnie wpływają na profil lipidowy, powodując obniżenie ilości trójglicerydów we krwi i wzrost poziomu HDL, czyli tzw. dobrego cholesterolu. Herbatki z koniczyny poprawiają też nastrój, łagodzą napięcie oraz rozchwianie emocjonalne często występujące w okresie przekwitania. W aptece można znaleźć szereg preparatów zawierających sproszkowane kwiaty koniczyny, jednak zachęcam, żeby samemu wybrać się na łąkę po ten cenny surowiec. Należy zbierać same główki koniczyny lub z szypułką długości ok. 7 cm z górnymi liśćmi od maja do września w słoneczne dni, suszyć w temperaturze do 35°C. Koniczyna działa moczopędnie, wykrztuśnie, przeciwzapalnie, przeciwświądowo, rozkurczowo, wzmacniająco, odtruwająco, reguluje metabolizm. Można stosować ją w formie naparów, jako herbatka do picia. Podaje się w schorzeniach nerek, zapaleniu pęcherza, zaburzeniach ze strony przewodu pokarmowego, schorzeniach skórnych, takich jak egzema czy łuszczyca. Sprawdzi się przy uciążliwym kaszlu, jako ziele oczyszczające organizm. Można stosować również zewnętrznie w formie okładów na bóle reumatyczne, podagrę czy przy obrzękach limfatycznych. Kąpiele z dodatkiem zaparzonych kwiatów koniczyny działają wzmacniająco, odkażająco i przeciwświądowo przy zmianach skórnych. Świeże, roztarte kwiaty można przykładać w miejsca po ukąszeniu owadów oraz na poparzenia, w celu zmniejszenia stanu zapalnego.

Koniczyna łąkowa w kosmetyce


Napary z koniczyny stosowane zarówno wewnętrznie, jak i w formie toniku są idealne dla cery tłustej i trądzikowej. Sprawdzą się w przypadku rozszerzonych porów i nadmiernym wydzielaniu sebum. Działanie ujędrniające naparów z koniczyny sprawi, że skóra zwiększy swoją zdolność do kurczenia się, co w widoczny sposób wpłynie na redukcję rozszerzonych porów. Badania wykazały wpływ izoflawonoidów zawartych w koniczynie czerwonej na zwiększenie syntezy kolagenu, a tym samym redukcję objawów starzenia się skóry. Ważne są również właściwości przeciwutleniające, wpływające na redukcję wolnych rodników. Ekstrakty z koniczyny są również w produktach zapobiegających wypadaniu włosów. W domowych warunkach możemy zrobić ocet ziołowy, nalewkę z koniczyny czy tonik. Wystarczy zalać kwiaty koniczyny najlepiej wykonanym samodzielnie octem jabłkowym, jeśli takiego nie mamy dobrze jest użyć ekologicznego octu. Pozostawić na 2–3 tygodnie, codziennie wstrząsając. Używać jako płukankę do włosów. Nalewkę wykonaną z kwiatów koniczyny w proporcji1:4 z 40% alkoholem również po-zostawić na ok. 2 tygodnie, używać jako wcierki do włosów. Wspaniale odżywi cebulki włosów i pobudzi je do produkcji nowych włosów. Należy pamiętać, że zioła potrzebują cierpliwości, dlatego taką kurację należy stosować regularnie i przez dłuższy czas, ale uzyskane efekty na pewno będą satysfakcjonujące.

Koniczyna łąkowa w kuchni


Koniczyna łąkowa znalazła także zastosowanie w kuchni, gdyż jej wszystkie części są jadalne, również korzenie po ugotowaniu. Liście koniczyny zawierają znaczne ilości glikozydów cyjanogennych, dlatego nie powinno się ich jeść w dużych ilościach. Młode liście koniczyny można dodawać do zup oraz potraw a’la szpinak. Poza tym skład chemiczny mają podobny do innych warzyw liściowych. Kwiaty koniczyny mogą stanowić ozdobę surówek, sałatek oraz innych potraw. Można również kwiaty koniczyny usmażyć w cieście zrobionym ze 100 g mąki pszennej, 100 g mąki kukurydzianej, 300 ml schłodzonej wody gazowanej lub piwa. Ciasto powinno mieć konsystencję gęstej śmietany, kwiaty należy zanurzać w świeżo zrobionym cieście i wrzucać pojedynczo na rozgrzany olej. Po wyciągnięciu osuszyć i podawać z ulubionym sosem. Będzie to nie tylko oryginalna przekąska. W dzisiejszych czasach, pomimo uginających się w sklepach półek z żywnością, nasza dieta jest dość monotonna, często brakuje nam wielu składników pokarmowych, których nie zastąpimy suplementami. Pamiętajmy, że natura jest naszą najlepszą apteką i spiżarnią, która daje nam gwarancję zdrowia i sił witalnych, a każda roślina ma inny zestaw witamin, mikro- i makroelementów.

 

 

 
Ilona Oleś
"Wieś Kujawsko-Pomorska", kwiecień 2022 r. Kujawsko-Pomorski Ośrodek Doradztwa Rolniczego w Minikowie 
 
Zainteresował Cię ten artykuł? Masz pytanie do autora? Napisz do niego tutaj
POWIĄZANE TEMATY:koniczyna łąkowa
Komitet do spraw pożytku publicznego
NIW
Sfinansowano ze środków Narodowego Instytutu Wolności – Centrum Rozwoju Społeczeństwa Obywatelskiego w ramach Rządowego Programu Rozwoju Organizacji Obywatelskich na lata 2018-2030
PROO