Komornik u rolnika

Komornik może pojawić się w gospodarstwie wyłącznie na wniosek wierzyciela. Oprócz wniosku musi mieć również tzw. tytuł wykonawczy zaopatrzony w klauzulę wykonalności. Może nim być, np.: orzeczenie sądu, ugoda zawarta przed sądem lub akt notarialny, w którym dłużnik poddał się egzekucji.

Wniosek zawiera żądanie zajęcia przez komornika, np.: rachunków bankowych, wynagrodzenia za pracę i składników majątkowych należących do dłużnika. Egzekucję rozpoczyna się od wezwania dłużnika do spełnienia zobowiązań oraz ujawnienia majątku. Jeżeli zadłużony nie spełni świadczenia dobrowolnie, wówczas egzekutor zaspokaja wierzytelność z dostępnych źródeł. Gdy jednak dłużnikowi nie przysługują żadne wierzytelności, a na jego rachunkach bankowych brakuje środków, to komornik zajmuje jego rzeczy ruchome, a w dalszej kolejności – nieruchomości.

Jednak wcześniej, w terminie 3 dni od zajęcia, musi zasięgnąć opinii wojewódzkiej izby rolniczej odnośnie zajmowanego majątku. Powinna być ona wydana w ciągu 21 dni.

Z zajęcia sporządzany jest protokół, a następnie dokonywana wycena. Po jej zrobieniu komornik obwieszcza zamiar przeprowadzenia licytacji. W pierwszym terminie cena wywoławcza wynosi 3/4 wartości sprzedawanej rzeczy, a w przypadku drugiego terminu licytacji cena wynosi już odpowiednio 1/2 dla ruchomości oraz 2/3 dla nieruchomości.

Do nabycia nieruchomości rolnej w trakcie postępowania egzekucyjnego nie jest konieczne posiadanie statusu rolnika indywidualnego, jak również nie jest wymagana zgoda dyrektora Krajowego Ośrodka Wsparcia Rolnictwa. Na początku bieżącego roku weszła w życie zmiana Kodeksu postępowania cywilnego, która ma duże znaczenie dla rolników, ogranicza bowiem zakres egzekucji komorniczych w ich gospodarstwach. Obecnie
określone dobra będą chronione ustawą, a nie – jak dotychczas – rozporządzeniem. Kodeks postępowania cywilnego określa, jaki majątek nie podlega egzekucji komorniczej, czyli czego komornik nie może zabrać osobie zadłużonej. Rolnicy prowadzący gospodarstwo rolne są wyłączeni w szerszym zakresie spod egzekucji w stosunku do zwykłych dłużników.

Na podstawie art. 829 Kodeksu postępowania cywilnego egzekucji nie podlegają przedmioty urządzenia domowego niezbędne dla każdego dłużnika i jego rodziny, a w przypadku rolników prowadzących gospodarstwo wyłączone są:

• stado podstawowe zwierząt gospodarskich, m.in.: bydła mlecznego i mięsnego, koni, kóz, owiec, świń, drobiu, zwierząt futerkowych, a także rodziny pszczele
• zwierzęta gospodarskie, poza stadem podstawowym, w drugiej połowie okresu ciąży i w okresie odchowu potomstwa oraz źrebięta do 6 miesięcy, cielęta do 4 miesięcy, jagnięta do 3 miesięcy, prosięta do 2 miesięcy i koźlęta do 5 miesięcy
• stado użytkowe drobiu, co do którego zawarto umowę na dostawę ptaków z tego stada lub produktów pochodzących od tych ptaków
• zwierzęta futerkowe, co do których hodowca zawarł umowę na dostawę skór tych zwierząt
• rodziny pszczele pszczoły miodnej wraz z zasiedlonymi przez te rodziny ulami
• podstawowe maszyny, narzędzia i urządzenia rolnicze, w liczbie niezbędnej do pracy w gospodarstwie, w tym: ciągniki rolnicze z maszynami i sprzętem współpracującym, samobieżne maszyny rolnicze niezbędne do uprawy, pielęgnacji, zbioru i transportu ziemiopłodów
• silosy na zboża i pasze, zapasy paliwa i części zamienne, niezbędne do normalnej pracy ciągnika i maszyn rolniczych, na okres niezbędny do zakończenia cyklu produkcyjnego
• materiał siewny, zboże i inne ziemiopłody niezbędne do siewów lub sadzenia w gospodarstwie rolnym dłużnika, w ilości niezbędnej w danym roku gospodarczym
• zapasy opału na okres 6 miesięcy, nawozy, środki ochrony roślin oraz środki wspomagające uprawę roślin, w ilości niezbędnej na dany rok gospodarczy dla gospodarstwa rolnego dłużnika
• zapasy paszy i ściółki dla inwentarza do najbliższych zbiorów
• podstawowy sprzęt techniczny, niezbędny do zakończenia cyklu danej technologii produkcji wprzypadku gospodarstwa specjalistycznego
• zaliczki na poczet dostaw produktów rolnych, budynki gospodarcze i grunty rolne, niezbędne do hodowli zwierząt w proporcji uzależnionej od wielkości stada podstawowego i niezbędnej nadwyżki inwentarza, budynki gospodarcze magazynowe, składowe, przechowalnie oraz szklarnie, tunele foliowe i inspekty do prowadzenia produkcji roślinnej w gospodarstwie rolnym wraz z wyposażeniem.

Warto wiedzieć, że nie podlegają licytacji komorniczej również dopłaty bezpośrednie. Mówi o tym art. 32 ustawy o Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa. Ochrona dotacji z Unii Europejskiej dotyczy nie tylko samych środków znajdujących się na rachunku bankowym dłużnika, lecz także środków trwałych, które zostały zakupione za te pieniądze.

Nowelizacja Kodeksu postępowania cywilnego z grudnia 2021 wyłączyła spod egzekucji zwierzęta i rzeczy ruchome potrzebne do prowadzenia gospodarstwa rolnego przez zadłużonego rolnika. W lutym br. przyjęto już jednak zmianę ograniczającą częściowo te wyłączenia, zgodnie z którą należące do niego zwierzęta nie będą wyłączane z egzekucji komornika w przypadku skierowania jej do wszystkich nieruchomości gospodarstwa rolnego. Przy tej zmianie była brana pod uwagę kwestia zabezpieczenia kredytów zaciąganych przez rolników. Jak uzasadnili autorzy nowelizacji, proponowana regulacja rozwiąże problem związany z pozyskiwaniem zabezpieczeń wymaganych przy udzielaniu finansowania działalności rolniczej przez banki.

Jeżeli zdarzy się, że dłużnik otrzyma od komornika zawiadomienie o wszczęciu egzekucji, a wcześniej nie wiedział o postępowaniu sądowym nakazującym zapłatę określonej kwoty pieniężnej, powinien w pierwszej kolejności złożyć wniosek do sądu, który wydał wyrok, o przywrócenie terminu do wniesienia środka odwoławczego, wraz z jego jednoczesnym wniesieniem.

W określonych przypadkach niezbędnym może okazać się dodatkowe złożenie wniosku o zawieszenie postępowania egzekucyjnego. Należy to zrobić nie później niż w terminie 7 dni od pozyskania wiedzy o takim działaniu.

Innym sposobem obrony dłużnika jest wniesienie do właściwego sądu, tzw. powództwa o pozbawienie tytułu wykonawczego wykonalności. Zadłużony może to uczynić, kiedy zaprzecza zdarzeniom, gdy wierzytelność wygasła lub nie może być egzekwowana (np. dług został spłacony po wydaniu wyroku, a wierzyciel mimo to skierował sprawę do komornika).

Gdyby postępowanie egzekucyjne okazało się jednak zasadne, a dłużnik kwestionuje sam sposób jego prowadzenia, w tym nieuprawnione zajęcia majątku, uzasadnione jest złożenie pisemnej skargi. Składa się ją na formularzu, który powinien zostać doręczony dłużnikowi przy pierwszej czynności egzekutora. Należy ją przedłożyć bezpośrednio do komornika w terminie 7 dni od dnia dokonania zaskarżanego postępowania.

Po jej otrzymaniu może on uznać skargę w całości albo sporządzić pisemne uzasadnienie zaskarżonej czynności i przekazać sprawę do rozstrzygnięcia właściwemu dla miejsca sądowi.

Reasumując: komornik w gospodarstwie rolnika musi przestrzegać przepisów, które nie pozwalają mu na zostawienie gospodarza bez podstawowych środków produkcji.

Izabela Radziwon Artykuł opracowany we współpracy z Łódzkim Ośrodkiem Doradztwa Rolniczego w Bratoszewicach  Zainteresował Cię ten artykuł? Masz pytanie do autora? Napisz do nas tutaj