KalendarzRolników.pl
PARTNERZY PORTALU
  • Partner serwisu Kujawsko-Pomorski Ośrodek Doradztwa Rolniczego
  • ODR Bratoszewice
  • Narodowy Instytut Wolności
  • Partner serwisu Krajowa Rada Izb Rolniczych
  • Partner serwisu Narodowy Instytut Kultury i Dziedzictwa Wsi w Warszawie

WYSZUKIWARKA

Pokrzywa w hodowli i ekologii

Opublikowano 08.09.2021 r.
Każdy z nas doskonale zna, a niejednokrotnie na własnej skórze poczuł tę okrytą złą sławą roślinę. Omijamy ją zawsze szerokim łukiem i często nie zdajemy sobie sprawy z ogromnego potencjału, który w niej drzemie. Z upływem lat zaczynamy ponownie odkrywać i poznawać kolejne, jakże cenne jej właściwości.

Pokrzywa zwyczajna powszechnie występuje na terenie całej Polski, przez wielu z nas uznawana jest za bardzo uporczywy i trudny do wytępienia chwast. Jednak to właśnie silne przystosowanie do naszego środowiska sprawia, iż popularność tej rośliny z roku na rok wzrasta.

Ze względu na korzystny skład chemiczny, a także wysoki wskaźnik plonowania można ją z powodzeniem wykorzystać jako cenną paszę dla zwierząt. Jest źródłem nie tylko białka, lecz także składników mineralnych.

Ziele i liść pokrzywy zawierają:

  • kwasy organiczne, np.: mrówkowy, octowy, masłowy, jabłkowy, bursztynowy, szczawiowy i cytrynowy
  • bardzo cenne fenolokwasy: kawowy, kumarowy i ferulowy
  • duże ilości flawonoidów (głównie pochodnych kwercetyny), garbników, karotenoidów, ksantofili, chlorofili A i B, protoporfiryn, fitosteroli
  • aminy biogenne oraz ślady olejków eterycznych
  • wiele witamin: C (do 0,6% w świeżych młodych liściach), K (do 0,64%), zespół wit. B i inne
  • kwas pantotenowy i glukokininy obniżające poziom cukru we krwi oraz nieustalone bliżej związki zwiększające odporność na choroby zakaźne. 
  • duże ilości soli mineralnych, których zawartość
  • przekracza często 10% suchej masy, a niekiedy zbliża się do 20%.

W popiele znajduje się 24-33% CaO, 14-20% K2O, 3-10% MgO, 3-6% Fe2O3, 1-2% Na2O, 4-9% P2O5, 6-10% SiO, 4-6% chlorków, obecne są także liczne mikroelementy, w tym ok. 6 mg% Mn, 5 mg% Zn, 0,4 mg% Cu, 16 mg% Al.

Natomiast owoce pokrzywy zawierają: 25-33% oleju tłustego, w którym jest 74-83% glicerydów kwasu cis-linolowego, ok. 1% kwasu linolenowego, 0,1% delta-tokoferolu i 3-8 mg% karotenoidów, a także sporą ilość soli mineralnych i białka. W liściach z młodszych plantacji stwierdzono większą zawartość żelaza (Fe) i manganu (Mn). Na obecność tych pierwiastków wpływa również faza rozwojowa roślin – im są one starsze, ich ilość sukcesywnie maleje.

Pokrzywa jako pasza dla zwierząt hodowlanych

Od dawna w wielu gospodarstwach rolniczych zielonka z pokrzywy stosowana jest jako karma dla świń i drobiu. Używa się jej w postaci drobno pociętej sieczki po wymieszaniu z innymi paszami.

Uśredniony skład chemiczny zielonki z pokrzywy:
• sucha masa – 22%
• białko ogólne – 5,1%
• białko strawne – 3,6%
• tłuszcz surowy – 0,9%
• włókno surowe – 4,5%
• popiół surowy – 3,8%
• związki bezazotowe wyciągowe 7,7%.

W kilogramie tej paszy zawartość energii metabolicznej wynosi około 2,2 MJ. Pokrzywa zebrana przed kwitnieniem jest doskonałym pożywieniem dla loch, tuczników oraz starszych prosiąt. Można ją również stosować w postaci suszonej – siana, którym karmić można lochy lub w formie suszu z zielonki dla starszych prosiąt, zwierząt hodowlanych, loch i tuczników.
Wartość pokarmowa 1 kg suszu z pokrzywy:
• energia metaboliczna – ok. 9,0 MJ
• białko ogólne – 205 g
• włókno surowe – 175 g
• wapń – 30 g
• karoten – 300-400 mg.

Jedynie wysoka ilość włókna surowego i niska koncentracja energii metabolicznej są głównymi czynnikami ograniczającymi udział suszu z pokrzywy w mieszankach pełnowartościowych. Graniczne jego zawartości dla poszczególnych grup producenckich trzody chlewnej wynoszą:
• lochy luźne i nisko prośne (do 90. dnia ciąży) – do 15%
• lochy wysoko prośne (od 91. dnia ciąży) i karmiące – do 10%
• prosięta odłączone od loch – do 5%.

Wykorzystanie tego rodzaju paszy w przypadku żywienia kur niosek wpłynęło korzystnie na zabarwienie żółtek jaj, jednak na poprawę nieśności i zdrowotności tych ptaków nie miało większego wpływu.

Zastosowanie wyciągów z pokrzywy w rolnictwie ekologicznym

Podstawą funkcjonowania rolnictwa ekologicznego jest, m.in., zastępowanie syntetycznych pestycydów preparatami naturalnymi. Wyciągi z pokrzywy mają tutaj szerokie zastosowanie. Korzystamy z nich głównie do zwalczania mszyc i przędziorków. Do przygotowania wyciągu używa się świeżych liści pochodzących z roślin, które jeszcze nie kwitną (1 kg liści na 10 l wody). Skuteczność w zwalczaniu mszyc wynosi 73,9%. Aby ją jeszcze zwiększyć, można dodać adsorbentów.
Wyciągi z pokrzywy wykazują również silne działanie fungistatyczne. Hamują wzrost kolonii grzybów wywołujących wiele chorób, i tak:

  • Alternaria alternata – zespół schorzeń potocznie zwanych alternariozami; do ważniejszych należą: alternarioza buraka, brunatna plamistość liści ziemniaka, zwana też brunatną plamistością liści pomidora, czerń krzyżowych (występuje na rzepaku i innych roślinach z rodziny kapustowatych), sucha plamistość liści ziemniaka, inaczej określana plamistością liści pomidora (występuje na ziemniakach, pomidorach i niektórych innych roślinach z rodziny psiankowatych), alternarioza goździka
  • Botrytis cinerea – szarą pleśń; rozwija się na różnego rodzaju uprawach: w sadach, winnicach, ogrodach, na polach uprawnych, na roślinach doniczkowych, w szkółkach leśnych, a także w przechowalniach owoców i warzyw, gdzie powoduje znaczne szkody
  • Colletotrichum lindemuthianum – antraknozę fasoli
  • Fusarium culmorum i Fusarium oxysporum – schorzenia objęte wspólną nazwą fuzarioz; najgroźniejsze są: fuzarioza zbóż, fuzarioza kukurydzy, fuzaryjna zgorzel bobu, fuzaryjne więdnięcie pomidora, fuzaryjne więdnięcie ogórka, fuzarioza tulipana, choroba panamska, zgorzel siewek.

W gospodarstwach ekologicznych coraz częściej wykorzystuje się także gnojówkę pokrzywową, która wzmacnia rośliny oraz korzystnie wpływa na glebę. Stosuje się ją, m.in., po zahamowaniu wzrostu spowodowanego chłodami.

Sposób przygotowania: zielem pokrzywy luźno wypełnić naczynie, zalać wodą i pozostawić na 2 tygodnie; codziennie należy ją zamieszać, by zwiększyć dostęp powietrza; dopiero gdy roztwór stanie się przejrzysty, można go zlać i rozcieńczyć w stosunku 1:10.

Gnojówką pokrzywową zasilamy rośliny pogłównie. Najlepiej stosować ją do nawożenia: pomidorów, warzyw kapustnych, selerów, ogórków, kwiatów, krzewów i drzew owocowych. Ponieważ zawiera bardzo dużo azotu i związków mineralnych, nie należy jej wykorzystywać pod marchew, cebulę i warzywa strączkowe (groch, bób, fasolę).

 

 

Tomasz Hes

ŁODR w Bratoszewicach

Zainteresował Cię ten artykuł? Masz pytanie do autora? Napisz do nas tutaj

Komitet do spraw pożytku publicznego
NIW
Sfinansowano ze środków Narodowego Instytutu Wolności – Centrum Rozwoju Społeczeństwa Obywatelskiego w ramach Rządowego Programu Rozwoju Organizacji Obywatelskich na lata 2018-2030
PROO