KalendarzRolników.pl
PARTNERZY PORTALU
  • Partner serwisu Krajowa Rada Izb Rolniczych
  • Partner serwisu Narodowy Instytut Kultury i Dziedzictwa Wsi w Warszawie
  • Narodowy Instytut Wolności
  • Partner serwisu Kujawsko-Pomorski Ośrodek Doradztwa Rolniczego
  • ODR Bratoszewice

WYSZUKIWARKA

Pigwa i pigwowiec w uprawie ekologicznej

Opublikowano 23.09.2022 r.
Pigwa pospolita może być dużym krzewem lub małym drzewem, dorastającym maksymalnie do 5 m wysokości. Pigwowiec to mrozoodporny krzew o ciernistych gałązkach, osiągający wysokość około 2 m.

pigwa

Pigwa pospolita

To roślina wieloletnia z rodziny różowatych. Jest jedynym przedstawicielem rodzaju pigwa. Pochodzi z obszarów Azji: Zakaukazia, Iranu, Turkiestanu. Rozprzestrzeniła się również w innych regionach. Do Europy Południowej prawdopodobnie została sprowadzona. Jest uprawiana w Polsce. Bywa mylona z pigwowcem. 

Pigwa pospolita może być dużym krzewem lub małym drzewem, dorastającym maksymalnie do 5 m wysokości. W ogrodach najczęściej tworzy rozłożysty krzew lub niewielkie drzewko, a ponieważ dobrze znosi cięcie, łatwo można kontrolować jej wzrost oraz pokrój. Ma dość duże, owalne liście gęsto pokryte od spodu szarymi włoskami. Zakwita późno, bo dopiero w maju lub czerwcu, a jej kwiaty są bardzo atrakcyjne i dość duże, zwykle w kolorze białym lub jasnoróżowym. Dzięki późnej porze kwitnienia nie są też narażone na wiosenne przymrozki. Po przekwitnieniu zawiązują owoce, które w zależności od odmiany wyglądają jak niewielkie jabłka lub gruszki i mają matową, żółtą skórkę. Praktycznie nie posiadają ogonków, gdyż wyrastają niemal bezpośrednio na pędzie. Wewnątrz, podobnie jak u jabłek, znajduje się pięciokomorowa zalążnia, wypełniona ciemnymi nasionami. Do zbioru są gotowe dopiero późną jesienią.

Wymagania glebowe i uprawa

Pigwa pospolita jest dość wymagającą rośliną owocową. Jeżeli chcemy uprawiać pigwę w swoim ogrodzie, musimy zapewnić jej idealne warunki, inaczej nie będzie dobrze owocować. Preferuje gleby żyzne, ciepłe i dobrze zdrenowane. Nie znosi stanowisk, gdzie długo utrzymuje się woda. Źle się czuje przy zbyt dużym przesuszeniu. Jednak na glebach dostatecznie wilgotnych doskonale rośnie i owocuje. Podłoże powinno mieć lekko kwaśny odczyn (pH 5,9-6,5). Przy zbyt zasadowym na liściach pojawiają się chlorozy. Pigwa jest też wrażliwa na zimno, dlatego najlepiej uprawiać ją w miejscach ciepłych i osłoniętych, gdzie nie będzie zagrażać jej przemarznięcie. 

Ze względu na wrażliwość na mróz, poleca się wiosenny termin sadzenia sadzonek pigwy. Po posadzeniu ziemię wokół pnia dobrze jest podsypać obornikiem, co będzie przeciwdziałać wysuszaniu podłoża. System korzeniowy pigwy nie jest zbyt rozbudowany, dlatego przy początkowej uprawie lepiej jest ją prowadzić przy paliku. 

Wiosną, zaraz po posadzeniu drzewko przycinamy na wysokości 70-80 cm od powierzchni ziemi. Pigwę najlepiej nawozić obornikiem w niewielkich ilościach. Przy nawożeniu pamiętajmy, że system korzeniowy sięga daleko poza średnicę korony i tak też powinniśmy układać nawóz. Prawidłowe cięcie tych drzew jest bardzo ważne, zwłaszcza przy uprawie pigwy wielkoowocowej. Zasadnicze cięcie powinno być wykonywane w pierwszych latach po posadzeniu, w celu uformowania korony. W starszym wieku należy już ograniczać się do prześwietlania korony, które sprzyja lepszemu wyrastaniu owoców. Ze względu na niebezpieczeństwo przemarzania drzew zabieg cięcia wykonujemy na wiosnę, po ruszeniu wegetacji. Przy cięciu pamiętajmy, że pigwa tworzy pąki kwiatowe na pędach jednorocznych, więc im więcej ich będzie, tym większa szansa jest na owoce. 

Na pigwie występują te same choroby i szkodniki, co na gruszach. Większość odmian jest mało wrażliwa na parcha gruszy. Roślina ta jest za to bardzo wrażliwa na bakteryjną zarazę ogniową. Pigwę rozmnaża się wegetatywnie, za pomocą odkładów poziomych lub pionowych. Zimą można też robić zdrewniałe sadzonki, które po 2 latach szkółkowania nadają się na miejsce stałe.

Odmiany:

  • Leskovacka - o dużych, okrągłych, lekko spłaszczonych, żółtych owocach i żółtym miąższu, dość odporna na niskie temperatury i posiadająca zwartą masę zielonych liści.
  • Bereczki - wydająca owoce lekko wydłużone, przypominające gruszki i posiadająca luźną rozłożystą koronę.
  • Konstantynopol - której owoce są niezbyt duże, kuliste, jasnożółte i posiadają delikatne, brązowe przebarwienie przy szypułce.
  • Portugalska - o okrągłych owocach i cytrynowożółtej skórce.
  • Gruszkowata - której cytrynowożółte owoce mają kształt gruszek.

Szlachetne odmiany uzyskuje się zwykle przez okulizację lub szczepienie, dlatego najlepiej kupić gotowe sadzonki u sprawdzonego hodowcy.

Wartość odżywcza - pigwa

Owoce pigwy posiadają mnóstwo pektyn, dlatego doskonale nadają się do zagęszczania dżemów i galaretek. Przyrządza się z nich również marmolady, powidła, nalewki, kompoty oraz soki. Mają też zastosowanie jako składnik marynat do mięs, a niekiedy, jako dodatek do ciast bądź przetworów z innych owoców, które mają mdły smak, wymagający wzmocnienia i wzbogacenia. 

Należy wiedzieć, że pigwa to bardzo zdrowy owoc, chociaż niestety, podczas przetwarzania traci nieco swoich wartości. Posiada ona także mnóstwo związków mineralnych, przede wszystkim miedzi i potasu, ale również magnezu, fosforu i żelaza, kilka witamin (A, C, B), a także garbniki oraz pektyny. Polecana jest przy dolegliwościach związanych z trawieniem, a także w okresie zwiększonego stresu. Znakomicie regeneruje wysuszony i popękany naskórek, dlatego warto robić okłady na dłonie w postaci plastrów ze świeżych owoców.

Pigwowiec japoński

To gatunek rośliny wieloletniej z rodziny różowatych. Pochodzi z Japonii. Owoce swym wyglądem przypominają niepozorne żółte jabłuszka. Nie spożywa się ich na surowo, ponieważ są twarde, cierpkie i kwaskowate. Pigwowiec to mrozoodporny krzew o ciernistych gałązkach, dorastający do około 2 m wysokości. Uprawiany jest dla przepięknych kwiatów, które pojawiają się na nim nieraz już od wczesnej wiosny, a także dla owoców.

Owoce pigwowca nie są duże, zazwyczaj o średnicy 4-5 cm i, zależnie od odmiany, mogą być kuliste lub lekko spłaszczone. Cechuje je duża zawartość witaminy C. Można z nich sporządzić syrop, który doskonale zastępuje w herbacie cytrynę. Doskonale nadają się na przetwory. Konfitury, galaretki, nalewki, marmolady i dżemy mają niepowtarzalny cytrynowy aromat. 
Owoce pigwowca japońskiego zawierają w swoim składzie cenne kwasy organiczne, flawonoidy, pektyny, fenole, witaminy i antocyjany, natomiast nasiona - amigdalinę i śluzy. Z nasion można sporządzać napar, który z powodzeniem można stosować przy nieżycie przewodu pokarmowego i gardła, chrypce, a także do nasączania okładów przeznaczonych do stosowania na suche rany. Ponadto bywa on używany do pielęgnacji skóry podrażnionej i suchej.

Inne gatunki:

  • Pigwowiec okazały - dorasta do 2-3 m wysokości, ma kolczaste pędy, szerokie, piłkowane na brzegach, zielone liście i dość duże, zwykle ciemnoczerwone kwiaty, ukazujące się na roślinie wczesną wiosną (kwiecień-maj). Owoce są kuliste, lekko wydłużone, żółte i aromatyczne. 
  • Pigwowiec pośredni (Chaenomeles superba) jest najczęściej spotykany w ogrodach. Powstał on ze skrzyżowania obu wyżej zaprezentowanych gatunków. Krzew dorasta do 1-1,5 m wysokości i jest bardzo zmienny w wyglądzie, gdyż posiada wiele odmian różniących się barwą kwiatów, wysokością oraz pokrojem roślin.

Wymagania glebowe i uprawa - pigwowiec

Pigwowce nie są roślinami szczególnie wymagającymi, a ich uprawa nie przysparza większych problemów. Spotykane w Polsce gatunki są stosunkowo odporne na niską temperaturę i zwykle nie wymagają zimowego okrycia (z wyjątkiem delikatniejszych odmian). Najlepiej rosną na stanowiskach słonecznych oraz na przepuszczalnych, świeżych, ale umiarkowanie żyznych glebach o obojętnym lub lekko kwaśnym odczynie. Nie lubią natomiast gleb zasadowych, na których chorują. 

Pigwowce dobrze znoszą cięcie, mimo to lepiej zrezygnować z tego zabiegu (z wyjątkiem żywopłotów), gdyż rośliny najpiękniej kwitną na pędach kilkuletnich. Są bardzo rzadko porażane przez choroby lub atakowane przez szkodniki. 

Najlepiej jest je rozmnażać przez sadzonki. Jeżeli chcemy mieć więcej krzewów, należy pobrać sadzonki latem, pamiętając, aby tak je uciąć, żeby sadzonka zawierała tzw. piętkę. Następnie sadzonkę należy umieścić w doniczce wypełnionej torfem zmieszanym z piaskiem. Doniczki z sadzonkami powinny przezimować w chłodnym inspekcie. Na wiosnę należy wysadzić je do gruntu. Pigwowiec może być też rozmnażany z nasion. Rośliny takie zazwyczaj nie dziedziczą cech rośliny matecznej - mogą mieć np. inny kolor kwiatów.

 

  Grzegorz Sijka, LODR w Końskowoli
Zainteresował Cię ten artykuł? Masz pytanie do autora? Napisz do nas tutaj
Komitet do spraw pożytku publicznego
NIW
Sfinansowano ze środków Narodowego Instytutu Wolności – Centrum Rozwoju Społeczeństwa Obywatelskiego w ramach Rządowego Programu Rozwoju Organizacji Obywatelskich na lata 2018-2030
PROO