KalendarzRolników.pl
PARTNERZY PORTALU
  • Partner serwisu Krajowa Rada Izb Rolniczych
  • Partner serwisu Kujawsko-Pomorski Ośrodek Doradztwa Rolniczego
  • ODR Bratoszewice

WYSZUKIWARKA

Uprawa słonecznika w rolnictwie ekologicznym

Opublikowano 06.08.2022 r.
W Polsce uprawiany jest słonecznik zwyczajny, późny i wierzbolistny. Gatunkami zadomowionymi są natomiast słonecznik bulwiasty, dziesięciopłatkowy i jaskrawy. W naszym kraju, wg portalu upraw ARiMR, w 2022 roku ogólna powierzchnia uprawy słonecznika wynosiła aż 61671 ha. Polecanymi do uprawy ekologicznej odmianami słonecznika, wg COBORU, są: Wielkopolski, Lech, Antonil oraz Bizar.

Ekologiczna uprawa słonecznika

Uprawa tej rośliny skoncentrowana jest w pasie od południowej do środkowej części Polski. Słonecznik preferuje gleby próchnicze, zasobne w składniki pokarmowe (kompleks pszenny bardzo dobry oraz dobry) o odczynie w przedziale 6,6-7,2 pH, z uregulowanymi stosunkami wodnymi. Roślina ta dobrze znosi przejściowe okresy suszy. Wartościowym przedplonem dla słonecznika są rośliny okopowe oraz motylkowe; uprawa po zbożach jest także uwzględniana w praktyce rolniczej. Gleba pod uprawę słonecznika powinna być spulchniona.

Dodatkowo trzeba zadbać o wykonanie zabiegów umożliwiających magazynowanie wody: orkę przedzimową, uprawki wiosenne oraz wałowanie po siewie na glebach lekkich. Optymalna temperatura gleby do wysiewu nasion wynosi 9°C na głębokości 5 cm. Najkorzystniejszy termin wysiewu to III dekada kwietnia do pierwszych dni maja (w zależności od rejonu Polski). Starajmy się nie opóźniać siewu, by nie odwlekać dojrzewania, gdyż powoduje to spadek plonu. Okres wegetacyjny słonecznika wynosi 120-130 dni. Wysiewu nasion dokonuje się punktowo, na głębokość 5-7 cm, w rozstawie rzędów 60-70 cm i roślin w odległości 20-25 cm. Słoneczniki mają duże wymagania świetlne i powinny być usytuowane z dala od zabudowań, lasów oraz zagajników. W trakcie wegetacji na wytworzenie 1 t łupek oraz właściwej masy wegetatywnej potrzebują 60 kg N, 32 kg P2O5, 140 kg K2O, 50 kg CaO oraz 400 g/ha B. Zaleca się uprawę słonecznika w drugim roku po oborniku, ponieważ niewskazane jest stosowanie obornika bezpośrednio pod słonecznik. To powoduje niepożądane rozgałęzienia się roślin, natomiast duża ilość azotu opóźnia dojrzewanie łupek. Uprawa wrażliwa jest na zachwaszczenie chwastnicą jednostronną, komosą białą, szarłatem szorstkim, rdestówką powojowatą oraz perzem właściwym i ostrożeniem polnym. Czysty materiał siewny, wykonywane terminowo zabiegi agrotechniczne, zmianowanie, mechaniczne niszczenie chwastów oraz utrzymanie sprzętu w czystości pomagają ograniczyć zachwaszczenie uprawy. Najczęstszymi chorobami atakującymi słonecznik są: zgorzel siewek, zgnilizna twardzikowa, szara pleśń słonecznika, septorioza, rdza, mączniak rzekomy, mączniak prawdziwy, plamistość łodyg słonecznika, czarny uwiąd, czarna plamistość łodyg oraz alternarioza. Hodowla odpornościowa jest najlepszym sposobem zapewniania roślinom ochrony przed chorobami.

Metodą biologiczną skuteczną w zwalczaniu patogenów jest stosowanie organizmów antagonistycznych i nadpasożytniczych (tj. grzybów z rodziny Trichoder- ma lub bakterii z rodziny Bacillus). Największymi szkodnikami w uprawie słonecznika są ptaki z rodzin wróblowatych i krukowatych, które najchętniej atakują uprawy do 5 ha powierzchni. Mszyce zmieniki, rolnice, stonka kukurydziana i błyszczak jarzynówka również mogą powodować duże straty w uprawie. Zbioru na nasiona dokonujemy w II połowie września, do końca tego miesiąca. Kombajn zbożowy powinien być wyposażony w heder z tzw. łódeczkami, co ułatwia zbiór koszyczków z nasionami. Ziarna po zbiorze należy wysuszyć do 9% wilgotności (najlepiej 6-7%). Zbiór na kiszonkę powinien się odbyć w fazie żółtego koszyczka. Zakiszać można samodzielnie lub z dodatkiem kukurydzy bądź sorgo. Technologia zbioru jest taka sama jak kukurydzy na zakiszanie.

Uprawa słonecznika jest świetną alternatywą dla innych upraw rolniczych, natomiast w płodozmianie dobrze wpływa na jakość gleby. Pasza wykonana ze słonecznika zawiera od 7 do 16% białka i 16% suchej masy, wartość energetyczna jest mniejsza od 5% do 20% niż w kiszonce z kukurydzy, lecz rekompensuje to większą koncentracją białka. Nasiona stanowią produkt poszukiwany w przemyśle olejowym, natomiast makuch jest wartościową paszą białkową z dużą zawartością nienasyconych kwasów tłuszczowych.
 

 
Sylwia Cizio
Artykuł opracowany we współpracy z Łódzkim Ośrodkiem Doradztwa Rolniczego w Bratoszewicach 
Zainteresował Cię ten artykuł? Masz pytanie do autora? Napisz do nas tutaj