KalendarzRolników.pl
PARTNERZY PORTALU
  • ODR Bratoszewice
  • Partner serwisu Narodowy Instytut Kultury i Dziedzictwa Wsi w Warszawie
  • Partner serwisu Kujawsko-Pomorski Ośrodek Doradztwa Rolniczego
  • Narodowy Instytut Wolności
  • Partner serwisu Krajowa Rada Izb Rolniczych

WYSZUKIWARKA

Czego jeszcze nie wiemy o uprawie chrzanu?

Opublikowano 15.09.2022 r.
Uprawiasz chrzan? Oto zestaw wartościowych informacji, które utwierdzą Cię w przekonaniu, że trzeba zadbać o uprawy, aby była to dobra i opłacalna inwestycja.

uprawa chrzanu

Uprawa chrzanu 

Chrzan (Armoracia rusticana Gaertn.) reprezentuje rodzinę kapustowatych. Podziemna część rośliny, która jest częścią użytkową, jest bardzo silnie rozwinięta. Korzeń główny (konsumpcyjny) jest długi, cylindryczny, o chropowatej, jasnożółtej skórce i białym, włóknistym miąższu. Liście chrzanowe są długie, sercowato podłużne.

Te środkowe często są karbowane. Łodyga zwykle jest kanciasta i prosto wzniesiona. Kwiaty chrzanu nieduże, białe i zebrane w grona, wyrastają na wierzchołku pędu głównego lub z kątków liści. Chrzan kwitnie od maja do lipca.

Jest jednym z najwartościowszych pod względem odżywczym warzyw przyprawowych. Ma naturalny ostry, charakterystyczny smak, za który odpowiadają: glikozyd sinigryna i olejki eteryczne. W 100 g świeżej masy korzeni zawartych jest: 56-77 g wody, 15-23 węglowodanów (w tym: od 0,3 do 0,98 g cukrów prostych), 1,6-3,1 g białka, 1,7 g tłuszczów, 150 mg wapnia, 2,4 mg żelaza, 91 mg magnezu, 41 mg fosforu, 420 mg potasu, 16 mg sodu i siarki. Korzenie oraz liście chrzanu zawierają także znaczną ilość błonnika.

Należy do bezkonkurencyjnych warzyw najbogatszych w witaminę C – 100 g masy korzeni zawiera bowiem aż 76-250 mg tej witaminy. Chrzan jest również doskonałym źródłem witamin z grupy B, E oraz PP.

Dodatkowo posiada silne działanie grzybobójcze i bakteriobójcze. Jest bowiem rośliną bogatą w fitoncydy, tj. związki, które działają zabójczo na niektóre bakterie i pleśnie. Fitoncydy niszczą, np. żywe komórki drożdży w ciągu 2-3 minut, a w ciągu 10 minut powodują także śmierć niektórych pierwotniaków. Z tego powodu chrzan używany jest jako skuteczny środek konserwujący. Korzeń doskonale nadaje się do peklowania mięsa.
W medycynie ludowej natomiast jest znaną rośliną leczniczą, mającą zastosowanie zewnętrzne przy zapaleniach korzonków nerwowych i bólach mięśniowych, a wewnętrznie m.in.: przy uciążliwym kaszlu, katarze, zapaleniu oskrzeli, anemii i schorzeniach wątroby. Jednym z czynników decydujących o plonie chrzanu jest odpowiednia sadzonka. Chrzan rozmnaża się wegetatywnie z sadzonek korzeniowych. Pozyskuje się je z korzeni bocznych, wyrastających z dolnej części korzenia głównego. Z jednego korzenia głównego uzyskuje się od 2 do 4 korzeni bocznych.

Alpo to zarejestrowana w Polsce odmiana chrzanu, która jednak nie jest reprodukowana. Jest ona bardzo plenna, o białym miąższu i wysokich walorach smakowych. W uprawie znajdują się także lokalne typy chrzanu, z których pozyskuje się sadzonki. Znane inne nazwy tej odmiany to, np. Maliński, Czeski, Bawarski. Jako ciekawostkę warto wspomnieć, że w 1979 roku zgłoszono w Polsce nowy typ chrzanu i oznaczono
go roboczo numerem 13. Odmiana ta była badana w Stacji Hodowli Roślin Ogrodniczych pod Warszawą

Chrzan nie powinien być uprawiany po sobie, ani po innych warzywach z rodziny kapustowatych, takich jak: warzywa kapustne, rzepowate, rzepak, ponieważ na roślinach tych występują te same choroby i szkodniki, co na chrzanie. Dobrym przedplonem są: zboża, lucerna, pomidory, ogórki, warzywa wczesne oraz mieszanki motylkowych przyorane jesienią, jako nawóz zielony. Natomiast po chrzanie zaleca się w pierwszym roku uprawę roślin silnie zacieniających glebę, np. kukurydzy na paszę. Uprawiamy go w pierwszym roku po zastosowaniu obornika. Na to samo pole nie powinien wracać częściej niż co 4 lata. Rolnik uprawiający chrzan w swoim gospodarstwie powinien stosować odpowiedni
płodozmian.

Po zbiorze przedplonu, czyli jesienią, należy pole zwapnować, jeżeli wyniki analizy wskazują na brak wapna lub jeśli występuje niski odczyn gleby. To bardzo istotne, ponieważ roślina ta wymaga gleb o obojętnym odczynie pH 6.5-7.0. Wapnowanie jest jednak lepiej zastosować pod przedplon, rok wcześniej. Jesienią przykrywa się pole obornikiem oraz stosuje nawozy mineralne, fosforowe i potasowe. Wczesną wiosną powinny być wykonane typowe zabiegi uprawowe, tj. bronowanie gleby. Wskazane jest również zaimplementowanie nawozów fosforowych i potasowych jesienią pod orkę zimową. Na glebach lekkich 2/3 dawki tych nawozów można zastosować jesienią, a 1/3 część – wiosną. Aplikuje się zwykle 100 kg fosforu na 1 ha czystego składnika oraz 200 kg potasu na 1 ha. Dawka azotu winna wynosić około 150 kg na 1 ha, z tym że 100 kg azotu należy podać wiosną, a 50 kg azotu jesienią. W okresie wiosennym nawozy potasowe, fosforowe i azotowe trzeba zastosować minimum 14 dni przed sadzeniem chrzanu.

Polecanym nawozem azotowym pod korzeń jest siarczan amonu. Na glebach ubogich w siarkę i niezakwaszonych wskazane jest stosowanie nośników siarki, tj. siarczanu amonu, siarczanu potasu czy siarczanu magnezu, gdyż siarka wpływa korzystnie na zawartość związków poprawiających jakość korzeni. Na zadowalający plon i jakość chrzanu wpływa także dolistne dokarmianie roślin podczas wegetacji i w czasie suszy. Profilaktycznie w okresie wzrostu można wykonać 2-3 opryski nawozami wieloskładnikowymi, takimi jak: Ekolist, Florovit, czy wiele innych, nowych, które corocznie są wprowadzane na rynek. Nawadnianie w okresie wegetacji w lipcu i sierpniu, przy niskiej wilgotności gleby, jest z kolei bardzo sensowne i celowe, gdyż wpływa na wyższą jakość oraz grubość korzeni chrzanu. Warto pamiętać, że chrzan powinno się uprawiać, w miarę możliwości, w miejscach półcienistych, wtedy nie będzie dochodziło do obsychania, żółknięcia i poparzenia liści. Korzenie chrzanu uprawianego na silnie nasłonecznionych stanowiskach mogą mieć żółte plamy

 
Henryka Dubecka
Artykuł opracowany we współpracy z Łódzkim Ośrodkiem Doradztwa Rolniczego w Bratoszewicach 
Zainteresował Cię ten artykuł? Masz pytanie do autora? Napisz do nas tutaj
Komitet do spraw pożytku publicznego
NIW
Sfinansowano ze środków Narodowego Instytutu Wolności – Centrum Rozwoju Społeczeństwa Obywatelskiego w ramach Rządowego Programu Rozwoju Organizacji Obywatelskich na lata 2018-2030
PROO