Zbiór kukurydzy na ziarno
Zbiór kukurydzy na ziarno
Wyznaczenie optymalnego terminu sprzątnięcia kukurydzy z pola nie jest łatwym zadaniem. Należy pamiętać, iż moment zbioru determinowany jest nie tylko wczesnością odmiany, lecz przede wszystkim przebiegiem warunków pogodowych. Generalnie przyjmuje się, iż stan dojrzałości omłotowej rośliny osiągają 15-20 dni po pojawieniu się tzw. czarnej plamki, która jest ulokowana w miejscu umocowania ziarniaka do osadki kolby. Faza ta oznacza odcięcie ziarna od dostępu wody i substancji odżywczych, a co za tym idzie, brak jest dalszych przyrostów.
Jednak przemiany te następują nierówno na długości kolby (najpóźniej na jej szczycie). Problemem są również nierówności dojrzewania wywołane warunkami glebowymi. Dlatego też przez następnych 15-20 dni można oczekiwać jeszcze parę małych przyrostów plonu. Tych kilkanaście dni daje zapasowy czas na lepsze osiągnięcie dojrzałości ziarna na spóźnionych roślinach lub też niekiedy na drugich kolbach, wytwarzających się na egzemplarzach, które znajdują się na skraju pola i obrzeżach większych luk.
Objawem dojrzewania kukurydzy jest też wyschnięcie i częściowe otwarcie liści okrywowych na kolbie oraz stwardnienie ziarna. Dojrzałość fizjologiczna zbiega się z początkiem dojrzałości omłotowej, ale ze względu na zbyt dużą wilgotność nasion warto poczekać ze zbiorem. Wilgotność ziarniaków w tej fazie wynosi ok. 35%, a przy późnym dojrzewaniu może to być powyżej 40%. Natomiast gdy mamy suchą jesień, to nierzadko wilgotność ziarna w tej fazie wynosi 28-30%. U odmian kukurydzy typu stay green o dojrzałości do zbioru świadczą suche liście okrywowe, mimo że słoma jest jeszcze w znacznej części zielona. Ponadto odmiany kukurydzy o ziarnie typu dent szybciej oddają wodę w końców tej fazie dojrzewania i na ogół charakteryzują się niższą wilgotnością w czasie zbioru niż odmiany o ziarnie typu flint.
Należy założyć, że z każdym kolejnym dniem, jaki rośliny spędzą na polu, przy odpowiednich warunkach pogodowych (brak opadów), zawartość wody w ziarniakach będzie się zmniejszać. Jednak zbytnie zwlekanie ze zbiorem kukurydzy, nawet przy sprzyjającej aurze, pogarsza jakość plonu– zwiększa się ryzyko porażenia ziarna przez fuzarium oraz podatność roślin na wyleganie i łamanie się, a nawet opada- nie kolb, szczególnie w przypadku plantacji z wykształconą dużą biomasą, ciężkimi i wysoko zawieszonymi kolbami oraz porażonych przez omacnicę prosowiankę. Do tego dochodzą szkody wyrządzane przez dziką zwierzynę i ptaki.
Pamiętajmy, iż jesienią, nawet w słoneczne i relatywnie ciepłe dni, proces dosychania ziarna trwa zaledwie kilka godzin w ciągu dnia. W warunkach zwiększonej wilgotności powietrza, z którą w tym okresie mamy do czynienia bardzo często, rośliny atakowane są przez patogeny chorobotwórcze, powodujące nie tylko ilościowe, lecz przede wszystkim jakościowe straty plonu.
Wilgotność ziarna kukurydzy
Ziarno kukurydzy traci wilgoć w tempie od 0,1 do 1,0% na dobę. W pierwszej połowie września, podczas słonecznej i wietrznej pogody, spadek wilgotności może wynieść 0,75-1,0% na dobę, a w pierwszej połowie października szybkość utraty wilgoci zmniejsza się do ok. 0,5% na dobę.
Z kolei w drugiej połowie października i na początku listopada ubytki wilgotności są nie większe niż 0,2-0,3% na 24 godziny. W drugiej połowie listopada prawdopodobny dobowy spadek wilgotności zbliża się praktycznie do zera. Wtedy raczej trzeba się liczyć ze zwiększeniem zawartości wody. Przyjmując, że wilgotność ziarna uzyskującego dojrzałość pełną wynosi 35%, potrzebujemy przynajmniej kilkunastu dni, aby obniżyła się ona poniżej 30%.
Dlatego tak istotny jest wybór stosunkowo wczesnych mieszańców do uprawy na nasiona. Tylko one w naszym klimacie gwarantują wczesne kwitnienie, a później wczesny zbiór, lepsze warunki omłotu i – co najistotniejsze – niską wilgotność ziarna. Z prowadzonych doświadczeń wynika, iż w typowym roku wilgotność ziarna odmiany średnio późnej zbieranej równolegle z odmianą wczesną jest o 4-6% wyższa.
Zebrane ziarno kukurydzy musi być bardzo szybko pozbawione wody ze względu na zachodzące w nim zmiany biologiczne. Procesy te, to przede wszystkim rozwój grzybów i drobnoustrojów oraz wzrost temperatury z wydzielaniem CO2.
Przy składowaniu wilgotnego ziarna kukurydzy (ponad 30%) temperatura może dochodzić do nawet 65 st. C.
Najczęściej stosowanym sposobem konserwacji mokrego ziarna kukurydzy jest suszenie termiczne, które cechuje się dużą energochłonnością. Szacuje się, że dla tej rośliny to już około 50% całkowitych kosztów jej uprawy. Bardzo ważną czynnością podczas suszenia kukurydzy jest odpowiednie oznaczenie wilgotności jej ziarna. Pozwala to ograniczyć zużycie energii i koszty. Często stosowane przez rolników przesuszanie nasion wpływa na nieuzasadniony wzrost kosztów suszenia, dlatego niezbędnym przy- rządem do określania wilgotności ziarniaków powinien być miernik. Bezpieczne składowanie kukurydzy zaczyna się od wilgotności poniżej 14%.
Wobec powyższego, kwestie ekonomiczne związane z prowadzeniem plantacji kukurydzy są i będą zawsze bardzo ważne. Jest to roślina, której uprawę da się w wysokim stopniu zmechanizować, można też stosować uproszczenia, a jednocześnie zbierać wysokie plony. Oczywiście, nie mamy sposobności oddziaływania na warunki atmosferyczne. Różnie też bywa z naszym wpływem na wszelkie działania agrotechniczne, o których – owszem – decyduje rolnik, ale pierwsze skrzypce gra znowu pogoda. Dlatego szukanie oszczędności jest uzasadnione, szczególnie w odniesieniu do obecnej sytuacji. Planując suszenie zebranego plonu, warto zapamiętać, że mniejsza wilgotność jest ważniejsza niż plon mokrego ziarna kukurydzy.
Hubert Sierant
Artykuł opublikowany we współpracy z Łódzkim Ośrodkiem Doradztwa Rolniczego w Bratoszewicach
Zainteresował Cię ten artykuł? Masz pytanie do autora? Napisz do nas tutaj
|