Właściwości zdrowotne jarzębiny

Najpopularniejsze rodzaje jarzębiny to:
- Fastigiata – odmiana charakteryzująca się powolnym wzrostem i wysokością ok. 8 m,
- Pendula – ten typ jest bardziej dekoracyjny o kilkumetrowej szerokości korony,
- Edulis – preferowana głównie w celach kulinarnych, gdyż rośnie najszybciej i jest to jarzębina jadalna. Ma czerwono-pomarańczowe owoce o słodko-kwaśnym smaku, nie zaleca się jeść jej w postaci surowej, ale w formie przetworów, inaczej może powodować biegunki i wymioty.
Drzewo kwitnie w maju, ale najpiękniej wygląda jesienią, gdy w pełni dojrzałe owoce nabierają szkarłatnoczerwonej barwy. Kuliste i mięsiste jagody są w smaku gorzkie i cierpkie. Utrzymują się na drzewie jeszcze dość długo po opadnięciu liści. Medycyna ludowa od stuleci wykorzystuje jej zdrowotne właściwości w chorobach płuc, nerek i wątroby.
Kwiaty jarzębiny zawierają karotenoidy, antocyjany i kwasy organiczne. Posiadają właściwości, które były wykorzystywane do łagodzenia wielu dolegliwości:
- przy zaburzeniach pracy wątroby i nerek oraz występowaniu obrzęków,
- jako środek moczopędny, przydatne przy łagodnych nieżytach przewodu pokarmowego,
- odwar z kwiatów jarzębiny do płukania gardła przy chrypce;
- wyciągi z jarzębiny to środek rozwalniający kał, przeciwreumatyczny i przeciwkamiczy,
- w profilaktyce kamicy moczowej, cukrzycy, reumatyzmu, zaburzeń metabolicznych i artretyzmu,
- zwiększa wydalanie kwasu moczowego;
- zapobiega hipowitaminozie C,
- pobudza przemianę materii,
- stymuluje pracę jelit, działa przeciwzapalnie na błony śluzowe żołądka i jelit.
Napar z kwiatów jarzębiny
1 łyżkę rozdrobnionych kwiatów zalać 1 szklanką wrzącej wody. Po 20–30 minutach przecedzić. Pić po ½ szklanki naparu 2–4 razy dziennie, zależnie od choroby. W nieżytach układu oddechowego, grypie, przeziębieniu dodać sok malinowy, miód i pić częściej.
W jarzębinie znajduje się wiele cennych substancji. Wśród nich wymienić można, między innymi witaminy: A, C, E, K. Owoce są też szczególnie bogate w witaminę C, są także ważnym źródłem witaminy P, a obu tych witamin niektóre odmiany jarzębiny mają więcej niż jabłka czy gruszki. Dostarcza minerałów: magnezu, miedzi, potasu i sodu. Ponadto zawiera antocyjany, kwasy organiczne, gorycze, garbniki, flawonoidy, terpeny i cukry, w tym przede wszystkim fruktozę.
Jak można wykorzystać owoce jarzębiny?
Suszona jarzębina – w tej formie można dodawać ją do herbaty, sosów czy nalewek. Suszone owoce działają w schorzeniach wątroby oraz nerek, chronią przed brakiem witaminy C w organizmie, a także m.in. stymulują jelita do prawidłowej pracy.
Jarzębina do herbaty
Zalecana jest przede wszystkim w okresie obniżonej odporności i podatności na przeziębienia. Wystarczy 2 łyżeczki suszonej jarzębiny zalać wrzącą wodą i odstawić na całą noc. Dla lepszego efektu warto wymieszać ją razem z dziką różą oraz czarną porzeczką.
Przetwory z jarzębiny
W łatwy sposób można przygotować marmoladę z owoców jarzębiny. Należy 0,5 kg owoców zalać wodą i gotować do miękkości. Następnie przetrzeć przez sitko, dodać 0,5 kg cukru i gotować, jak każdy rodzaj marmolady. Proporcje można dobierać według indywidualnych preferencji. Można również wykonać przetwory z czosnkiem, imbirem i papryką i wykorzystać jako dodatek do mięs.
Nalewka z jarzębiny
Popularnością cieszy się też nalewka z jarzębiny, którą można pić po jednej łyżeczce, 3 razy w ciągu doby. Dojrzałe owoce należy zamrozić na 24 godziny, następnie sparzyć wrzątkiem, osuszyć i zalać spirytusem. Tak przygotowane owoce zostawić na 5 miesięcy w miarę słonecznym miejscu.
Po tym czasie zlać nalew. Zagotować wodę z cukrem. W zależności od upodobań można zastosować dowolną ilość cukru. Po ostudzeniu połączyć w proporcji: 1 litr nalewu uzupełniamy 870 ml wody. Całość odstawiamy na 4–6 tygodni. Po tym czasie nalewkę filtrujemy, rozlewamy do butelek i odstawiamy na 6 miesięcy.
Dzikie owoce zbierajmy za miastem, w miejscach oddalonych od zakładów przemysłowych i ruchliwych szos. Zwracajmy uwagę, by nie były przejrzałe lub mokre, bo takie łatwo pleśnieją.
Adam Kowalski
Artykuł opublikowany we współpracy z Łódzkim Ośrodkiem Doradztwa Rolniczego w Bratoszewicach
Zainteresował Cię ten artykuł? Masz pytanie do autora? Napisz do nas tutaj
|