Agroleśnictwo - powrót do korzeni

Agroleśnictwo

Przez lata na całym świecie powstawały organizacje zajmujące się badaniami nad efektywnością łączenia upraw polowych z uprawą drzew. Wzrost liczby eksperymentów uprawowych nastąpił u schyłku XX wieku, zwłaszcza we Francji, Włoszech i Wielkiej Brytanii. Powstało wiele opracowań praktycznych i poradników na ten temat w krajach nie tylko Europy, lecz także i świata.

Wyniki doświadczeń okazały się bardzo obiecujące. Potwierdziły ekonomiczne i środowiskowe korzyści płynące z rolno-leśnej produkcji. Mimo że termin agroleśnictwo jest stosowany od niedawna, to jego założenia są niejako powrotem do założeń tradycyjnego gospodarowania, gdzie drzewa i krzewy stanowiły integralną część upraw rolnych, pastwisk i ogrodów przydomowych.

Wyróżnia się 4 podstawowe systemy rolno-leśne:
1) drzewno-orny (alejowy) – drzewa rosnące w znacznej odległości w połączeniu z uprawą podstawową, roczną lub wieloletnią; podczas zakładania plantacji drzewa sadzi się alejowo, w odległości dostosowanej do szerokości maszyn; takie połączenie umożliwia uzyskanie oprócz plonu podstawowego także plonu ubocznego w postaci drewna tartacznego, konstrukcyjnego i do produkcji mebli oraz zrębek na potrzeby energetyczne
2) leśno-pastwiskowy – połączenie drzew i żywopłotów z wypasem bydła, owiec, kóz, koni, drobiu lub trzody chlewnej i produkcją paszową; obecność drzew na pastwisku wpływa na zachowanie odpowiedniego dobrostanu, ponieważ dają naturalny cień i schronienie dla zwierząt; stanowi to dodatkowo połączenie z uprawą owoców konsumpcyjnych i do przerobu lub podobnie jak w systemie alejowym, służy do pozyskania biomasy drzewnej – zależy to od doboru gatunków
3) rolnictwo leśne/uprawa w lesie – wykorzystanie obszaru leśnego/zadrzewionego do pozyskania naturalnie występujących w nim gatunków o działaniu leczniczym, ozdobnych lub kulinarnych
4) ogród leśny/ogród przydomowy z drzewami – połączenie drzew, krzewów (owocowych i nieowocowych) z przydomową produkcją warzyw; doskonałym przykładem ogrodów leśnych na terenach miejskich są rodzinne ogródki działkowe.

Korzyści płynących z mądrze prowadzonego systemu agroleśnego jest kilka. Po pierwsze, dywersyfikacja produkcji w gospodarstwie, czyli możliwość uzyskania kilku zróżnicowanych plonów z jednej powierzchni. Po drugie, poprawa bioróżnorodności. Zaobserwowano pozytywny wpływ drzew na obecność dzikich zapylaczy oraz ptaków – naturalnych sprzymierzeńców rolnika. Korzenie drzew wychwytują składniki pokarmowe
przemieszczające się w głąb profilu glebowego. Dzięki temu biogeny nie przedostają się do wód powierzchniowych i nie powodują niekorzystnego procesu eutrofizacji. Jesienią, wraz z opadającymi liśćmi, część składników pokarmowych jest oddana do wierzchniej warstwy gleby, przez co staje się z powrotem dostępna dla roślin uprawnych. Korzenie spełniają jeszcze jedną ważną funkcję, mianowicie przytrzymują glebę, zapobiegając jej erozji, która jest coraz częstszym problemem. Rozległe korony drzew zacieniają, chroniąc uprawy przed nadmiernym parowaniem i ograniczając skutki suszy. Dodatkowo drzewa urozmaicają i wzbogacają krajobraz rolniczy, sprawiają, że staje się on przyjemniejszy dla oka i bardziej zróżnicowany.

Projektując system agroleśny, należy mieć podstawową wiedzę na temat drzew i krzewów, ich właściwości i zależności gatunkowej, ukształtowania terenu, jakości gleb i lokalnych warunków klimatycznych. Założenie takiej plantacji wiąże się ze sporymi nakładami czasu i pieniędzy, które zaczną przynosić widoczny efekt po kilku, a nawet kilkunastu latach. Jednak, aby uzyskać korzyść w przyszłości, należy zainwestować już teraz.

Zmiany klimatu, które powodują nasilenie anomalii pogodowych, takich jak: nawalne deszcze, silne wiatry czy susze, sprawiają, że rolnicy narażeni są na poważne straty produkcyjne. Agroleśnictwo zdaje się być jedną z możliwości połączenia troski o przyrodę z produkcją żywności.

Katarzyna Rolewska Artykuł opracowany we współpracy z Łódzkim Ośrodkiem Doradztwa Rolniczego w Bratoszewicach  Zainteresował Cię ten artykuł? Masz pytanie do autora? Napisz do nas tutaj