KalendarzRolników.pl
PARTNERZY PORTALU
  • Partner serwisu Krajowa Rada Izb Rolniczych
  • ODR Bratoszewice
  • Partner serwisu Narodowy Instytut Kultury i Dziedzictwa Wsi w Warszawie
  • Narodowy Instytut Wolności
  • Partner serwisu Kujawsko-Pomorski Ośrodek Doradztwa Rolniczego

WYSZUKIWARKA

Efektywny i tani sposób kiszenia ziemniaków

Opublikowano 27.10.2022 r.
Dobre czasy ziemniaka to przeszłość. W 1938 r. powierzchnia uprawy ziemniaka w II Rzeczypospolitej przekroczyła 3 mln ha, po wojnie w obecnych granicach państwa wynosiła ok. 1,7 mln ha

 

Do połowy lat 60. skala produkcji ziemniaków cały czas wzrastała do blisko 3 mln ha, a zbiory zbliżały się do 50 mln ton rocznie przy 20% udziale w strukturze zasiewów. Obecnie obszar ten wynosi zaledwie ok. 300 tys. ha i ciągle znacząco się kurczy. Są tego dwie zasadnicze przyczyny.

Pierwszą jest zmiana preferencji żywieniowych Polaków – jemy więcej kasz i makaronów. Druga z przyczyn to tucz trzody chlewnej oparty na paszach treściwych. Przejęliśmy od Zachodniej Europy technologię tuczu trzody chlewnej, w której zrezygnowaliśmy z ziemniaków. Odbiło się to niekorzystnie nie tylko w strukturze zasiewów, ale również w obniżonej jakości mięsa i jego gorszym smaku. Wynika z tego, że bez ziemniaka tracimy wiele, przede wszystkim na kulinarnym stole.

Są jednak rolnicy zainteresowani racjonalnym, tanim i efektywnym zagospodarowaniem ziemniaków. Z uwagi na liczne zapytania przypominamy metodę kiszenia ziemniaków w postaci surowych bulw, bez potrzeby drogiego i kłopotliwego parowania. Metoda ta została opracowana 
jeszcze pod koniec lat 80. ubiegłego wieku przez mgr inż. Stanisława Rafalika, pracownika ówczesnego Wojewódzkiego Ośrodka Postępu Rolniczego w Złotym Potoku. Choć jest cenna, metoda ta nie jest wystarczająco znana. Polega na równomiernym wymieszaniu komponentów użytych w podanych niżej proporcjach, dokładnym ugnieceniu i szczelnym przykryciu.

Kiszone ziemniaki dla bydła - jak zrobić

Na 1 tonę zakiszanej masy potrzeba:

  • 750 kg surowych ziemniaków • 150 kg śruty żytniej • 100 kg otrębów pszennych.

Jako dodatek stabilizujący dodajemy 2 kg soli pastewnej lub kuchennej, dla równomiernego rozprowadzenia rozpuszczonej w 10 litrach wody.
Można użyć innych śrut zbożowych zamiast śruty żytniej pod warunkiem, że 1/3 w podanej ilości będzie stanowiła śruta żytnia, jest to warunkiem koniecznym.

Silos lub rów ziemny powinien mieć kształt odwróconego trapezu najlepiej o wymiarach: • szerokość górna 1,5-2 m • szerokość dolna 0,75-1 m • głębokość 1,2-1 m. Silos taki daje możliwość dobrego ubicia ziemniaków. Długością silosu regulujemy jego pojemność, pamiętając, że 1 m3
kiszonki waży ok. 900-1000 kg. Wskazane jest przy dużych ilościach zakiszanej masy podzielenie go na oddzielne komory.

Pozwala to dowolnie regulować ilość pobieranej kiszonki nie naruszając pozostałej jej części. Kiszonkę można sporządzać w silosach o innym dowolnym kształcie, ale najlepiej w silosach wgłębionych, ponieważ dają one możliwość dobrego do gniecenia zakiszanej masy na końcu procesu napełniania zbiornika. Silos lub jego wydzielone komory wykładamy folią kiszonkarską zostawiając naddatek na jego szczelne okrycie. Dno zbiornika wyścielamy plewami lub suchą, drobno pociętą sieczką (10 cm). Rozdrobnione do wielkości 1-2 cm kawałki ziemniaków wysypujemy na spód, na warstwę plew. 

Warstwa rozdrobnionych ziemniaków powinna mieć grubość 25-30 cm. Polewamy roztworem soli i posypujemy najpierw otrębami pszennymi, a później śrutą zbożowa. Dokładnie mieszamy komponenty (najlepiej przekopując całą warstwę bez plew) dwukrotnie widłami, np. do ziemniaków.

Przysypujemy cienką warstwą plew lub sieczki (3 cm) i dokładnie ugniatamy szczególnie przy krawędziach silosu. Tak samo postępujemy z kolejnymi warstwami. Na zakończoną pryzmę dajemy 10 cm plew lub sieczki i dogniatamy kołami ciągnika. Należy pamiętać, aby zakiszana masa wystawała około 30 cm ponad krawędzie zbiornika jeszcze przed dognieceniem, ponieważ podczas dogniatania i podczas procesu fermentacji może ulec obniżeniu (osiadanie). Wierzch silosu należy szczelnie założyć folią i docisnąć warstwą ziemi lub innymi ciężkimi przedmiotami, np. opony, worki z piaskiem itp. 

Przed zamarzaniem lub silnym ogrzewaniem przez promienie słoneczne czarną folię i warstwę ziemi możemy zabezpieczyć słomą lub np. łętami ziemniaczanymi. Kiszonka nadaje się do skarmiania po okresie 6-8 tygodni, w tym czasie nie należy jej odkrywać.

Tak przygotowana kiszonka powinna mieć pH 3,8-3,9 (co gwarantuje długoterminowe jej przechowywanie), bardzo dobrą jakość, zawierać ponad 65 % udziału kwasu mlekowego, być wolną od kwasu masłowego oraz zawierać ok. 6,4 MJ EM. 

Zawsze można też kiszonkę poddać analizie chemicznej, by określić jej wartość. Kiszonka może być stosowana przy żywieniu świń rosnących (oprócz prosiąt), a także loch luźnych i podczas niskiej ciąży (oczywiście po okresie stopniowego przyzwyczajenia do niej zwierząt wraz 
z innymi stosowanymi paszami). Należy jednak pamiętać o zbilansowaniu dawki pokarmowej, szczególnie pod względem zawartości białka.

Kiszone ziemniaki dla bydła 

Ziemniaki surowe należą do pasz, które trudno ulegają zakiszaniu. Dzieje się tak ze względu na małą zawartość łatwo fermentujących cukrów, a występująca w ziemniakach skrobia surowa nie rozkłada się do glukozy z powodu braku enzymów. Fermentacja przy kiszeniu samych surowych ziemniaków przebiega burzliwie. Dlatego przy sporządzaniu kiszonki zaleca się stosowanie preparatu Lactamyl lub innych, zawierających bakterie kwasu mlekowego oraz kompleks enzymów. Preparat należy rozprowadzić równomiernie posypując zakiszane surowce w ilości 1,5 kg na tonę kiszonki.

Jakość kiszonek przygotowanych z surowych ziemniaków przy odpowiednim postępowaniu może być dobra, a trwałość znacznie lepsza niż kiszonek z ziemniaków parowanych, co potwierdzają badania. Instytut Zootechniki przeprowadził doświadczenia tuczu świń na grupie 60 tuczników, w których skład kiszonek był jednakowy, a czynnikiem różnicującym było stosowanie ziemniaków surowych lub parowanych oraz dodatek lub 
brak enzymów. Otrzymane wyniki wykazały, że stosowanie ziemniaków surowych daje nieco słabsze rezultaty w tuczu świń niż parowanych, co jest zrozumiałe, ale i tak na dobrym poziomie. Dodatek preparatów enzymatycznych wpłynął na poprawę przyrostów dziennych i na lepsze wykorzystanie dawki paszy w stosunku do kiszonki bez dodatków, a uzyskane efekty kształtowały się na podobnym poziomie jak przy kiszonce z ziemniaków parowanych. Ziemniaki stanowią wartościową paszę w żywieniu trzody chlewnej poprawiającą jakość wieprzowiny, a zakiszanie surowych bulw stwarza interesującą alternatywę dla parowania ziemniaków, któremu towarzyszą znaczne koszty energii, co w dzisiejszych czasach ma wyjątkowe znaczenie oraz stosunkowo wysokie straty składników pokarmowych.

Kiszone ziemniaki dla bydła - właściwości 

Stosowanie kiszonki z surowych ziemniaków w żywieniu świń należy polecić gospodarstwom ekologicznym, które uzyskują dobre jakościowo plony bez nawożenia mineralnego i stosowania chemicznych środków ochrony roślin, a chcą uzyskać bardzo dobrą jakość wieprzowiny (szczególnie w tuczu ras rodzimych), a także gospodarstwom agroturystycznym. Ponadto przygotowanie kiszonek jest korzystnym rozwiązaniem w przypadku nadprodukcji ziemniaków, z którymi nie wiadomo co zrobić.

 
Adam Walasek
Artykuł opublikowany we współpracy ze specjalistami ze Śląskiego Ośrodka Doradztwa Rolniczego w Częstochowie 
Zainteresował Cię ten artykuł? Masz pytanie do autora? Napisz do nas tutaj
Komitet do spraw pożytku publicznego
NIW
Sfinansowano ze środków Narodowego Instytutu Wolności – Centrum Rozwoju Społeczeństwa Obywatelskiego w ramach Rządowego Programu Rozwoju Organizacji Obywatelskich na lata 2018-2030
PROO