KalendarzRolników.pl
PARTNERZY PORTALU
  • Partner serwisu Narodowy Instytut Kultury i Dziedzictwa Wsi w Warszawie
  • Partner serwisu Krajowa Rada Izb Rolniczych
  • ODR Bratoszewice
  • Narodowy Instytut Wolności
  • Partner serwisu Kujawsko-Pomorski Ośrodek Doradztwa Rolniczego

WYSZUKIWARKA

Geneza obrony Lwowa

Opublikowano 08.11.2022 r.
przez Lidia Lasota
Od 1 listopada 1918 r. aż do 22 maja 1919 r. trwały polsko-ukraińskie walki o Lwów, który wówczas znajdował się pod panowaniem austriackim. Dzięki ofensywie wojska polskiego Ukraińcy zakończyli oblężenie Lwowa i wycofali się 22 maja 1919 roku. Po zakończeniu walk marszałek Józef Piłsudski w uznaniu bohaterstwa mieszkańców odznaczył miasto Krzyżem Virtuti Militari.

obrona lwowa

Obrona Lwowa

Walki rozpoczęły się od opanowania przez żołnierzy austro-węgierskich pochodzenia ukraińskiego większości gmachów publicznych we Lwowie oraz proklamacji utworzenia Zachodnioukraińskiej Republiki Ludowej. Przeciw temu wystąpiły polskie organizacje konspiracyjne i polscy mieszkańcy Lwowa. Lwów, od XIV wieku należał do Polski, zamieszkiwała go w większości ludność polska. W 1910 r. Lwów zamieszkiwało 206 000 mieszkańców, z czego ponad 105 tys. stanowili Polacy, 57 tys. Żydzi i 39 tys. Ukraińcy.

Wobec braku we Lwowie regularnych oddziałów Wojska Polskiego do walki włączyła się młodzież. Pierwszy etap konfliktu zakończył się w nocy z 22 na 23 listopada 1918 r. Z odsieczą przybyły wtedy do Lwowa wojska dowodzone przez płk. Michała Tokarzewskiego-Karaszewicza i wyparły Ukraińców z miasta. Oddziały Ukraińskiej Armii Halickiej wycofały się z Lwowa, ale rozpoczęły  równocześnie jego oblężenie. 

Mianem „Orląt Lwowskich” określa się młodych mieszkańców Lwowa, którzy – wobec braku we Lwowie regularnych oddziałów wojskowych ochotniczo  walczyli o miasto z oddziałami ukraińskimi oraz Armią Czerwoną. W skład oddziałów ochotniczych wchodzili studenci, robotnicy, urzędnicy, uczniowie, chłopcy i dziewczęta. Jedną z nich była Helena Grabska ur. 1904 w Płocku - Orlę Lwowskie. 

Była uczennicą Gimnazjum i Liceum im. Hetmanowej Reginy Żółkiewskiej w Płocku. Zgłosiła się do Ochotniczej Legii Kobiet. Brała udział w ćwiczeniach we władaniu bronią w zawiązanym w Płocku Komitecie Obrony Lwowa. Gdy bracia Heleny – Jan i Tadeusz pojechali w zaciągu ochotniczym do obrony Lwowa, opuściła po kryjomu dom rodzinny i udała się za nimi do Lwowa. Z wielkimi trudnościami z uwagi na wiek, gdyż miała tylko 15 lat, uzyskała przyjęcie do oddziału pod komendą Aleksandry Zagórskiej – matki Jureczka Bitschana, który również wówczas zginął w wieku 14 lat. Helenka zdobyła sobie wielkie uznanie za poświęcenie w służbie i odwagę w wykonywaniu obowiązków. Według jednej wersji poległa od granatu, według drugiej wersji od strzału strzelca wyborowego. Poległa na Dworcu Kolejowym we Lwowie, na posterunku ochronnym.11 kwietnia 1919 r. Miała zaledwie 15 lat. Jej bracia też zginęli. 

Mimo że rodzice pragnęli, by ich dzieci spoczywały razem w jednym miejscu, prezydent Lwowa zdecydowanie sprzeciwiał się wydaniu ciała Heleny. „Dziennik Płocki” z 28 marca 1924 r. opisywał: 
„Prezydent Lwowa nie chciał dać wywieźć ciała Grabskiej z tego miasta, bo wiedział, że to Skarb Polski Niepodległej, aż uległszy – sam szedł za trumną, by ją odprowadzić na dworzec kolejowy”. 

W czerwcu 1924 r. zwłoki Heleny i Jana, zostały ekshumowane we Lwowie i specjalnym pociągiem przewiezione do Płocka, przy wielkich uroczystościach na stacjach kolejowych po drodze. W Płocku odbył się uroczysty pogrzeb z trumnami wiezionymi na lawetach artyleryjskich, przy udziale Kompanii Honorowej Wojska Polskiego, wielkim udziale Harcerstwa, do którego wszyscy należeli, organizacji niepodległościowych i władz państwowych. Pochowani zostali w grobie rodzinnym na Starym Cmentarzu w Płocku. Grób ten został uznany za Miejsce Pamięci Narodowej.

 Fot. 1

POWIĄZANE TEMATY:lwówobrona lwowa
  Lidia Lasota
Zainteresował Cię ten artykuł? Masz pytanie do autora? Napisz do nas tutaj
Komitet do spraw pożytku publicznego
NIW
Sfinansowano ze środków Narodowego Instytutu Wolności – Centrum Rozwoju Społeczeństwa Obywatelskiego w ramach Rządowego Programu Rozwoju Organizacji Obywatelskich na lata 2018-2030
PROO