Uprawa choinek bożonarodzeniowych

Uprawa choinek 

Producenci drzewek choinkowych skutecznie przełamują stereotypy towarzyszące produkcji sztucznych choinek wskazując, iż mają pozytywny wpływ na ochronę środowiska. Podstawowym celem plantacyjnej uprawy choinek jest uzyskanie w stosunkowo krótkim czasie drzewek zdrowych, pachnących, lśniących i kształtnych o wysokości 1,5-3,0 m. Plantatorzy, aby sprostać różnym wymaganiom nabywców, powinni zakładać plantację na bazie kilku gatunków świerków z jednym przeważającym i co najmniej 3 gatunkami uzupełniającymi.

Polecane gatunki świerka do uprawy w szkółkach to: świerk pospolity, świerk kłujący, świerk serbski, świerk kaukaski, biały, sitkajski oraz świerk Engelmanna. Są one rekomendowane z uwagi na długość i barwę igliwia oraz zagęszczenie koron.

Odpowiednim stanowiskiem pod plantację świerka będą niewielkie wzniesienia oraz tereny płaskie, przylegające od północnej strony do lasów i zadrzewień, zapewniające dobry dostęp do światła w całym okresie uprawy. Mogą również być to tereny otwarte, osłonięte od strony silnych wiatrów, np. pola w zagłębieniach terenu, które są mało przydatne dla innych upraw. Plantację zakładamy na glebach III-V klasy bonitacyjnej.

Świerk pospolity i kłujący można sadzić na ziemiach jałowych, słabych, piaszczystych i suchych, natomiast pozostałe gatunki wymagają gleb żyźniejszych i zasobniejszych w składniki pokarmowe i wodę. Na rok przed założeniem plantacji, wiosną wysiewamy rośliny na zielony nawóz.

W okresie kwitnienia zostaną one wymieszane z glebą. Najlepiej zastosować np. mieszanki łubinu, wyki, bobu, słonecznika lub facelii. Po przyoraniu roślin latem i wyrównaniu pola można wysiać jeszcze gorczycę, a następnie, najpóźniej w październiku, warto wykonać głęboką orkę. Uprawa roślin na nawóz zielony, wraz z zespołem uprawek, korzystnie wpływa na strukturę gleby oraz zawartość substancji organicznej. Ponadto redukuje zachwaszczenie i ogranicza występowanie chwastów w pierwszym roku po założeniu szkółki.

Zakładając plantację świerka, należy przewidzieć czas jej rozwoju i tak zaplanować obsadę, by zapewnić sobie ciągłość sprzedaży. Okres rotacji drzewek, w zależności od gatunku i wielkości choinki, wynosi średnio od 6 do 12 lat. Wiosną przed sadzeniem należy wysiać nawozy mineralne i przygotować pole, czyli wyrównać wierzchnią warstwę gleby.

Sadzenie najlepiej wykonać w ostatniej dekadzie marca i pierwszej kwietnia, stosując odpowiednią rozstawę. Siewki świerków zazwyczaj sadzi się ręcznie pod szpadel, a na dużych plantacjach wykorzystuje się sadzarki rzędowe. Rozstawa sadzenia zależy od gatunku, wielkości i wieku sadzonek oraz formy prowadzenia plantacji. W przypadku plantacji prowadzonej profesjonalnie, gdzie wykonuje się formowanie koron (prowadzenie przewodnika i przycinanie pędów bocznych w celu zagęszczenia korony) można zastosować mniejszą rozstawę: 80-100 cm.

Natomiast w przypadku plantacji naturalnych, odległość powinna być większa, ok. 120-130 cm. Plantacje zakładane na glebach lekkich i słabych w czasie długotrwałej suszy wymagają nawadniania. Do gatunków najbardziej wrażliwych na suszę należy świerk pospolity, natomiast dużą odpornością na niedobory wody charakteryzuje się świerk serbski, kaukaski i syberyjski. W okresie intensywnego wzrostu drzew, przypadającego na maj – sierpień, ważne jest utrzymywanie plantacji w czystości i niedopuszczanie do nadmiernego zachwaszczenia. Bezpośrednio po posadzeniu drzewek na plantacji choinkowej zachwaszczenie powoduje większe zacienienie, wyciąganie się roślin i ogałacanie koron świerków w dolnych partiach. Obniża to jakość choinek i wydłuża czas ich uprawy co najmniej o 2-3 lata.

W zaniedbanych szkółkach wzrasta liczba zabiegów pielęgnacyjnych, co przyczynia się do znacznego podwyższenia kosztów produkcji. Stosowanie herbicydów jest jedną z ważniejszych metod regulowania zachwaszczenia na plantacji. Jest to sposób skuteczny, łatwy do wykonania i tańszy niż odchwaszczanie ręczne lub mechaniczne. Zastosowanie herbicydów musi uwzględniać rotację środków chemicznych, co na plantacjach drzewek bożonarodzeniowych świerków jest utrudnione z uwagi na małą liczbę preparatów dopuszczonych do stosowania.

Nawożenie choinek

Nawożenie plantacji choinkowej powinno opierać się na wynikach badań gleby oraz ocenie wizualnej roślin. Próbki gleby należy pobrać na rok przed planowanym założeniem szkółki, aby był czas na dokonanie niezbędnych działań agrotechnicznych. W przypadku uprawy świerków optymalny odczyn gleby to lekko kwaśny do obojętnego – pH 5,5-6,5. Gleby bardzo kwaśne, a szczególnie lekkie, bielicowe należy przed założeniem plantacji zwapnować. Potrzeby nawozowe w szkółkach w stosunku do azotu należy szacować na podstawie zawartości materii organicznej w glebie i wieku plantacji. Średnia dawka azotu na plantacjach do 2 lat od posadzenia wynosi 40-80 kg/ha, powyżej 2 lat – 20-60 kg/ha. Niedobór azotu objawia się słabym wzrostem i bladozielonym zabarwieniem igieł. Nadmierna ilość azotu powoduje deformacje i wydłużenie przewodnika, co osłabia jakość drzewek. Nawożenie fosforem i potasem należy opierać na wynikach analizy próbek gleby. Niedobór fosforu hamuje wzrost pędów, powoduje skrócenie igieł oraz zmianę zabarwienia na szarozielone z odcieniem fioletowym na igłach pokrytych woskiem.  Przy niedoborze potasu igły mają żółte wierzchołki, pędy zaś słabo drewnieją, co może powodować uszkodzenia mrozowe.

Choroby i szkodniki choinek

Prowadzenie plantacji choinek zazwyczaj wiąże się z obawą o szkody wywołane przez uwarunkowania zewnętrzne, takie jak czynniki atmosferyczne, ingerencja zwierzyny, choroby czy grzyby. Drzewa iglaste są stosunkowo odporne na czynniki szkodliwe, jednak istnieje kilka zagrożeń i szkodników, z którymi trzeba się zmierzyć. Do najważniejszych chorób pochodzenia fizjologicznego należą: przesuszenie części nadziemnych i uszkodzenie roślin przez wczesnowiosenne przymrozki. Do najważniejszych chorób infekcyjnych zaliczamy: zgniliznę sadzonek, fytoftorozę, górską osutkę świerkową, brunatnienie igieł, zamieranie pędów oraz szarą pleśń. Świerki uprawiane z przeznaczeniem na choinki mogą być też atakowane przez wiele gatunków roztoczy i owadów, powodujących uszkodzenia, które obniżają dekoracyjność drzewek. Należą do nich ochojniki: świerkowo-modrzewiowy, świerkowy zielony, świerkowiec oraz przędziorek sosnowiec i świerkowiec większy. Niekiedy znaczenie mogą mieć także larwy chrabąszczy (zwane pędrakami), motyle – wydrążka świerkóweczka i brudnicy mniszka oraz błonkówki – zawodnica świerkowa. Najskuteczniejszą metodą walki z chorobami i szkodnikami jest ochrona chemiczna.

W przypadku konieczności stosowania środków ochrony roślin bardzo istotne są systematyczne lustracje, poprawna diagnostyka występujących chorób oraz właściwy dobór środków do ich zwalczania. Dla chorób i szkodników występujących na świerku brakuje ustalonych progów szkodliwości. Z uwagi na wymagania handlu stawiane świerkom ozdobnym niezbędne jest rozpoczęcie ochrony z chwilą pojawienia się pierwszych objawów chorobowych lub obecności szkodników. Przy doborze środków ochrony roślin i ich dawek zaleca się korzystanie z wyszukiwarki dostępnej na stronie internetowej Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi.

Zakładanie szkółek choinek bożonarodzeniowych cieszy się coraz większym zainteresowaniem rolników i może okazać się alternatywnym źródłem dochodu w mniejszych gospodarstwach rolnych. Jeśli posiadamy grunty o glebach gorszej klasy, gdzie nie udają się uprawy bardziej wymagające, warto pomyśleć o uprawie świerków. Już z plantacji obejmującej około 0,30 ha możemy osiągnąć wysoki dochód oraz podnieść wielkość ekonomiczną swojego gospodarstwa.

Ewelina Oleczek-Stępka Artykuł opracowany we współpracy z Łódzkim Ośrodkiem Doradztwa Rolniczego w Bratoszewicach  Zainteresował Cię ten artykuł? Masz pytanie do autora? Napisz do nas tutaj