Utrzymanie cieląt w kontekście warunkowości

Podstawa prawna

Rosnąca świadomość rolników zajmujących się hodowlą bydła, znajduje swoje odzwierciedlenie w przepisach prawa krajowego i europejskiego. Potwierdzeniem tego stanu rzeczy jest Dyrektywa Rady 2008/119/WE z 18 grudnia 2008 r., ustanawiająca minimalne normy ochrony cieląt. Młode bydło, które utrzymywane jest w dogodnych warunkach i zgodnie z wymogami dobrostanu, odwdzięcza się doskonałą zdrowotnością 
i wysokimi przyrostami. W konsekwencji hodowca nie jest narażony na zbędne koszty wynikające z opieki weterynaryjnej.

Zdrowe cielaki odznaczają się dużym apetytem i przejawiają wszelkie oznaki swojego behawioru, takie jak: duża ruchliwość oraz beczenie – szczególnie w porze karmienia. Ciało osesków pozbawione jest widocznych objawów choroby czy obecności pasożytów. Właściwe postępowanie ze zwierzętami finalnie wpływa na korzystny wynik finansowy w odniesieniu do całości technologii hodowli bydła.

Minimalne wymagania w zakresie ochrony cieląt w myśl prawa krajowego i europejskiego

Cielęta w rozumieniu prawnym to młode bydło, zwierzęta, które nie ukończyły 6. miesiąca życia, bez względu na płeć. Wymogi wzajemnej zgodności dla cieląt dotyczą: 

• zapewnienia odpowiedniej powierzchni boksów i wybiegów oraz właściwego mikroklimatu w pomieszczeniach
• zakazu wiązania i zakładania kagańców 
• nadzoru oraz opieki nad osobnikami chorymi 
• odpowiedniego żywienia

Systemy utrzymania i minimalne powierzchnie dla cieląt 

Wyróżniamy dwa systemy utrzymania cieląt stosowane w gospodarstwach, tj.: otwarty z wybiegiem (okólnikiem) lub w budynkach inwentarskich. Ten drugi rodzaj dzieli się dodatkowo na chów indywidualny i grupowy. Bydło, jako gatunek stadny, zaleca się trzymać grupowo, jednakże występują od tego pewne odstępstwa.

Pojedynczo można utrzymywać cielęta:

• do ukończenia 8. tygodnia życia (bez względu na ich liczebność w gospodarstwie) 
• w przypadku posiadania w gospodarstwie mniej niż 6 cieląt jednocześnie (bez względu na wiek) 
• chore, zranione bez względu na wiek lub nowonabyte spoza gospodarstwa (na okres kwarantanny lub na polecenie lekarza weterynarii). 

Cielęta utrzymywane w pojedynczych boksach powinny mieć kontakt wzrokowy i fizyczny między sobą, co umożliwia ażurowa ściana. Wyjątkiem jest przypadek, gdy kojec pełni rolę izolatki. Wówczas ściany muszą być lite, bez otworów. W takim pomieszczeniu chory osobnik nie może mieć dostępu do innych cieląt, a nawet pozostałych zwierząt przebywających w gospodarstwie. Minimalne wymiary kojców dla cieląt utrzymywanych 
pojedynczo wynoszą:

• szerokość kojca – minimum wysokość cielęcia w kłębie 
• długość kojca – minimum 110% całkowitej długości ciała cielęcia, mierzona od czubka nosa do krawędzi ogonowej guza kulszowego. 

Cielęta powyżej 8. tygodnia życia muszą być utrzymywane grupowo w gospodarstwach posiadających więcej niż 6 sztuk jednocześnie. Grupie młodego bydła należy zapewnić minimalną przestrzeń, która nie jest ograniczona żadnymi korytami, wiadrami do pojenia, słupami czy też odpływami ściekowymi. 

Minimalna powierzchnia dla każdego cielęcia utrzymywanego grupowo wynosi:

• do 150 kg masy ciała – 1,5 m2
• od 150 kg do 220 kg masy ciała – 1,7 m2 
• ponad 220 kg masy ciała – 1,8 m2

 
Warunki środowiskowe w pomieszczeniach 

Temperatura w pomieszczeniach dla cieląt nie jest regulowana prawem, z uwagi na różne systemy utrzymania – w budynkach czy też w systemie iglo (zimny wychów). Za optymalną temperaturę dla młodego bydła można przyjąć 16-20oC (pod warunkiem ograniczenia występowania przeciągów i nadmiernego nasłonecznienia czy też przegrzania).

Oświetlenie powinno być zbliżone do naturalnego w godzinach 9.00-17.00. Nie wolno trzymać cieląt w ciągłej ciemności, a w przypadku oświetlenia sztucznego nie może ono być włączone przez całą dobę. 

Bardzo ważny element infrastruktury w oborach stanowią podłogi. Nie mogą one powodować urazów i kulawizn cieląt. Powinny być izolowane, stabilne, w miarę gładkie, bez wystających elementów i nieśliskie. Istotne jest, aby młode poniżej 2. tygodnia życia miały zapewnioną ściółkę. W tym okresie dużo leżą i uczą się wstawać, a ten rodzaj podłoża zapewnia im ciepło i stanowi amortyzację. Prawo polskie zabrania w ogóle  utrzymywania cieląt w systemie bezściółkowym. 

Wszystkie materiały, z których sporządzone są powierzchnie i urządzenia, muszą dać się łatwo zmywać i dezynfekować. Ponadto po każdej zmianie zwierzęcia, kojec musi być wyczyszczony z resztek pokarmu i odchodów oraz zdezynfekowany.

Zakaz wiązania cieląt!

Cielęta utrzymywane pojedynczo nie mogą być wiązane. Wyjątkiem jest wiązanie ich w kojcach grupowych w porze pojenia mlekiem lub preparatami mlekozastępczymi. Takie odstępstwo jest jak najbardziej uzasadnione ze względu na organizację pracy. Jak wiadomo, głodne cielęta, które szukają jedzenia w grupie, potrafią bardzo utrudnić pracę rolnika. Praktyka wiązania młodego bydła w czasie karmienia nie może jednak 
narażać zwierząt na urazy czy uduszenie. 

Kontrola cieląt 

Cielęta utrzymywane w systemie otwartym należy kontrolować minimum raz dziennie, natomiast sztuki utrzymywane w pomieszczeniach inwentarskich – nie mniej niż 2 razy dziennie. Podczas doglądania powinno się zwrócić szczególną uwagę na ich kondycję zdrowotną, a także na stan urządzeń oraz wyposażenia odchowalni.

Aby czynność ta mogła odbyć się sprawnie i by dojrzeć wszelkie nieprawidłowości, należy użyć dodatkowego oświetlenia. W przypadku podejrzenia o chorobę, cielę trzeba odizolować, otoczyć szczególną opieką i częściej niż zazwyczaj obserwować. W razie braku 
poprawy stanu zdrowia powinno się niezwłocznie zasięgnąć porady lekarza weterynarii. Chorym cielętom należy zapewnić dostęp do wody oraz suche i czyste legowisko. 

Żywienie cieląt 

Młode bydło w budynkach inwentarskich trzeba karmić minimum dwa razy dziennie, chyba że stosujemy żywienie do woli. Przy realizowaniu obsady kojca należy zwrócić uwagę, czy wszystkie zwierzęta mają dostęp do koryt lub drabin paszowych.

Zgodnie z ogólnymi wymogami, każde nowo narodzone zwierzę powinno dostać siarę w pierwszych godzinach życia. W przypadku cieląt czas ten nie może przekroczyć 6 godzin. Zaniedbanie tego zabiegu może negatywnie wpłynąć na odporność młodych.

W miarę przyrostu cieląt należy zapewnić im wzrastający poziom włókna w dawce: w wieku 8 tygodni powinny one otrzymywać dziennie 50 g włókna, natomiast w wieku 20 tygodni – już 250 g. Najlepszym sposobem na pokrycie zapotrzebowania na włókno jest podawanie wysokiej jakości siana z traw, które są chętnie pobierane przez młode.

Cielętom od 2. tygodnia życia należy zapewnić dostęp do czystej wody pitnej, by mogły zaspokajać pragnienie. Ponadto woda wpływa korzystnie na pracę rozwijającego się układu pokarmowego cielęcia. Spożywanie jej przygotowuje zwierzę do całkowitego przestawienia się na paszę stałą w późniejszym odchowie

Sylwester Burtka Artykuł opublikowany we współpracy z Łódzkim Ośrodkiem Doradztwa Rolniczego w Bratoszewicach  Zainteresował Cię ten artykuł? Masz pytanie do autora? Napisz do nas tutaj