Marnowanie żywności – problem ekonomiczny, etyczny i gospodarczy

Marnowanie żywności
Największym źródłem marnowania żywości w Polsce są gospodarstwa domowe. To z naszych domów pochodzi aż 60% wyrzucanych produktów. W znacznie mniejszym stopniu żywność jest marnowana w transporcie (0,65%), gastronomii (1,17%), handlu (6,96%), produkcji rolniczej (15,50%) oraz przetwórstwie (15,60%).
Marnowanie jedzenia jest poważnym problemem współczesnego świata
Produktem najczęściej wyrzucanym przez Polaków jest niestety chleb. Jeszcze do niedawna szanowano każdy okruszek, całowano przed pokrojeniem i dziękowano za każdy bochen, dziś stał się niejako symbolem braku szacunku do produktów żywnościowych. Obok chleba najczęściej marnujemy owoce i warzywa, wędliny oraz napoje mleczne.
Głównymi powodami wyrzucania żywności są:
- zepsucie pokarmów – 65%,
- przeoczenie daty ważności – 42%,
- przygotowanie zbyt dużej ilości jedzenia – 26%,
- zakup zbyt dużej ilości jedzenia – 22%,
- nieprzemyślane zakupy – 20%,
- zbyt duże opakowanie – 17%,
- niewłaściwe przechowywanie – 12%,
- zakupy niskiej jakości – 11%,
- brak pomysłów na wykorzystanie produktów – 10%.
Źródło: Opracowanie własne, na podstawie danych Eurostatu
Powodem takich strat jest nieumiejętne robienie zakupów, brak planowania posiłków oraz brak kontroli dat do spożycia. Jesteśmy przyzwyczajeni do możliwości częstych zakupów zarówno w dzień, jak i coraz częściej w nocy.
Ile żywności marnują Europejczycy?
Według danych Eurostatu marnujemy średnio 127 kg żywności, ale dane są zróżnicowane w zależności od kraju. Powyżej na wykresie przedstawiono dane na temat ilości wyrzuconego jedzenia w niektórych krajach Europy.
Znaczącym problemem marnowania żywności jest chociażby moda. Przykładem może być Wielka Brytania, gdzie według szacunków uprawia się co roku 10 milionów dyń, z których 95% przeznacza się na lampiony z okazji Halloween. Miąższ wraz z nasionami jest wyrzucany, zamiast zostać przetworzony na wartościowy posiłek lub oddany na paszę dla zwierząt.
Planuj, przechowuj, przetwarzaj, podziel się
Te cztery czasowniki powinny stać się mottem każdego z nas. Dlaczego? Bo wyrzucanie jedzenia to nie tylko wyrzucanie pieniędzy z domowego budżetu, ale także niszczenie środowiska naturalnego. Jak to możliwe?
W skali globalnej zmarnowana żywność odpowiada za 8–10% emisji gazów cieplarnianych i kosztuje świat ponad 1 bilion dolarów rocznie. Gdyby zmarnowana żywność była państwem, to byłaby trzecim w kolejności emiterem gazów cieplarnianych.
- Powierzchnia potrzebna do wyprodukowania zmarnowanej żywności zajmuje obszar Indii i Kanady łącznie.
- Wyrzucając jedzenie tracimy zasoby potrzebne do jego wyprodukowania: nawozy, woda do nawadniania oraz pasze dla zwierząt.
- Wg danych FAO ilość wody zużyta do produkcji żywności utraconej lub zmarnowanej wynosi 250 km3, czyli równowartość rocznego przepływu wody w Wołdze.
- Powiększa ślad węglowy – zmarnowana żywność doprowadza do emisji 3,3 Gt CO2, czyli 1 kg wyrzuconego jedzenia to 2,54 kg ekwiwalentu CO2.
- Wyrzucone jedzenie staje się odpadem, a to przyczynia się do degradacji środowiska. Wraz z wyrzucanymi produktami, wyrzucamy także opakowania, które nie zawsze zostają posegregowane, a bardzo często trafiają na wysypiska.
Dążymy do zmian
Zminimalizowanie strat związanych z marnotrawieniem jedzenia stanowi obecnie jeden z kluczowych problemów, z jakimi mierzy się współczesny świat. Naukowcy podkreślają, że gdyby udało się zmniejszyć o połowę ilość wyrzucanego jedzenia, to pomogłoby to zażegnać kryzys głodu na Ziemi.
Banki żywności, które od 1993 roku powstają w Polsce wyliczyły, że jeśli przeciętna 4-osobowa rodzina zmieniłaby nawyki związane z marnowaniem jedzenia, to za zaoszczędzone pieniądze po roku mogłaby sfinansować rodzinny wyjazd na kilka dni. Ukazuje to problem uciekających pieniędzy, na który mamy znaczący wpływ.
Co możemy zrobić?
- Odpowiednio przechowujmy żywność.
- Planujmy posiłki pod względem ilościowym i jakościowym.
- Róbmy przemyślane i odpowiedzialne zakupy.
- Na bieżąco twórzmy listę zakupów.
- Mroźmy produkty, aby dłużej zachowały świeżość.
- Nie kupujmy wyłącznie „idealnych produktów” – krzywa marchewka jest tak samo dobra.
- „Przynieś – jeśli masz za dużo i weź – jeżeli potrzebujesz” – znajdź koło siebie jadłodzielnię.
- Korzystaj z aplikacji mobilnych, aby znaleźć potrzebujących.
- Ekominimalizm – świadomie ograniczaj produkowanie odpadów – zero waste.
- Oddziel żywność wytwarzającą etylen (pomidory, gruszki, awokado) od pozostałej.
- Świadomość rozumienia określeń „należy spożyć do…” i „najlepiej spożyć przed…”.
- Kontrolujmy produkty w lodówce i zapasy w spiżarni.
- Kupujmy produkty dobrej jakości.
- Stosujmy zamienniki kuchenne, które akurat mamy pod ręką, np. cebulę zamieńmy na pora.
- Przetwarzajmy samodzielnie produkty: suszmy, marynujmy, kiśmy.
Od 2019 roku 29 września obchodzimy ustanowiony przez Organizację Narodów Zjednoczonych Międzynarodowy Dzień Świadomości o Stratach i Marnowaniu Żywności. Codziennie jednak pamiętajmy, że przyszłość naszej planety planujemy sami we własnej kuchni.
Emilia Kucińska
"Wieś Kujawsko-Pomorska", luty 2023 r. Kujawsko-Pomorski Ośrodek Doradztwa Rolniczego w Minikowie
Zainteresował Cię ten artykuł? Masz pytanie do autora? Napisz do niego tutaj
|