Uprawa słonecznika na kwiaty

Uprawa słonecznika na kwiat

Idealne miejsce dla tej rośliny to takie, gdzie jest mało wiatru (silny podmuch może połamać długie łodygi), a sporo słońca. Nie powinna być sadzona w tej samej glebie częściej niż raz na cztery lata. Zaletą jej jest również wytrzymałość na przymrozki do -4°C i odporność na okresowe susze podczas wegetacji. Przedłużające się chłody wiosenne mogą wywołać zaburzenia w rozwoju roślin. Objawiają się one zahamowaniem wzrostu, żółknięciem i zamieraniem lub zniekształceniem pąków kwiatowych. Dobremu zapyleniu kwiatów i wykształceniu nasion sprzyja słoneczna oraz sucha pogoda w czasie trwania tych faz.

Opady w okresie kwitnienia wpływają na rozwój sprawców chorób i powodują złe zawiązywanie ziaren. Słonecznik łatwiej przezwycięża niekorzystny przebieg pogody, gdy rośnie w dobrych warunkach siedliskowych. Dobór odpowiedniej gleby i rejonu oraz prawidłowe przygotowanie pola pod zasiew, nawożenie i regulacja zachwaszczenia decyduje zatem o powodzeniu uprawy.

Słonecznik na kwiaty najlepiej udaje się na ziemiach żyznych i zasobnych w składniki pokarmowe w klasach bonitacyjnych nie słabszych niż IVa. Najbardziej odpowiedni dla niego jest odczyn obojętny, czyli o pH równym od 6,6-7,2. Gleby zakwaszone koniecznie należy zwapnować – najlepiej pod przedplon, a ostatecznie przed orką przedzimową. Nie nadają się pod jego uprawę pola zakwaszone (pH poniżej 5,5), podmokłe oraz suche
piaski, ciężkie gliny i inne gleby zlewne oraz łatwo zaskorupiające się. Nie warto więc sadzić słoneczników na takich stanowiskach.

Ponadto rośliny te mają duże wymagania świetlne i bardzo źle znoszą zacienienie. Z powodu grubej i omszonej skórki są natomiast odporne na suszę. Najwięcej wody potrzebują podczas tworzenia pąków kwiatowych i kwitnienia, co najczęściej ma miejsce w lipcu.

Najlepiej zaplanować wysianie słonecznika po roślinach, które pozostawiają azot w glebie. Można go uprawiać po okopowych, strączkowych i motylkowatych z trawami. Najczęściej jednak wprowadzany jest po zbożach. Najgorszym przedplonem dla niego jest żyto, ponieważ znacząco przyczynia się do zubożenia gleby w składniki pokarmowe i pogorszenia jej sprawności. Z tego względu nie zaleca się uprawiać słonecznika po tym
zbożu. Od przedplonu wymaga się bowiem, aby pozostawił po sobie rolę w dobrej strukturze i niezachwaszczoną.

Przygotowanie gleby

Podłoże pod uprawę słonecznika musi być przygotowane bardzo starannie ze względu na punktowy wysiew nasion. Po wszystkich przedplonach orkę siewną należy wykonać przed zimą na głębokość 22-25 cm. Jej głównym celem jest poprawienie struktury i sprawności gleby, zmagazynowanie maksymalnej ilości wody oraz niszczenie chwastów. Na wiosnę pole włókuje się i bronuje, aby przerwać parowanie wody z gruntu.

Przed siewem niezbędne jest głębsze spulchnienie roli, ponieważ nasiona słonecznika umieszcza się w niej głębiej niż ziarno zbóż, tzn. na głębokości mniej więcej 7 cm. W tym celu należy przeprowadzić ten zabieg agregatem uprawowym. W okresie siewów należy unikać przymrozków i intensywnych opadów. Temperatura gleby podczas wykonywania tej czynności powinna wynosić około 8°C.

Nawożenie

Nawozy fosforowe i potasowe powinno się stosować przede wszystkim jesienią. Słonecznik pobiera z gleby bardzo duże ilości potasu, zatem na ziemiach ubogich w ten składnik wskazana jest dawka w wysokości 240 kg/ha. Przy niedoborze tego pierwiastka łodygi słonecznika są mniej sztywne, co może powodować ich łamanie się w czasie dojrzewania koszyczków oraz duże straty podczas zbioru kombajnem.

Słonecznik pobiera znacznie mniej fosforu, lecz składnik ten jest niezbędny dla dobrego wykształcenia nasion. Jeśli nie przeprowadzono takiego nawożenia pod orkę zimową, należy je zastosować przed siewami tej rośliny.

Azot należy dostarczać przy siewie, najlepiej w postaci saletry amonowej. Stosuje się go w umiarkowanych dawkach (60-80 kg/ha), gdyż zbyt wysokie nawożenie tym składnikiem zwiększa ryzyko łamania się łodyg, opóźnia dojrzewanie oraz powoduje zmniejszenie odporności na porażenie przez sprawców chorób. Należy zrezygnować z wprowadzania do gleby tego pierwiastka, gdy przedplonem były okopowe na oborniku.

Słonecznik ma również bardzo duże zapotrzebowanie na bor. Zaleca się go zastosować w ilości 300-500 g/ha. Natomiast niedobór molibdenu może wystąpić na kwaśnych glebach. Powinno się wówczas użyć 10-20 g/ha tego składnika w formie oprysku dolistnego.

Siew słoneczników 

Nasiona przed siewem powinno się zabezpieczyć przed zgorzelą siewek, wykorzystując do tego odpowiedni środek fungicydowy. W warunkach polskich optymalnym terminem wysiewu słonecznika jest 20-30 kwietnia, kiedy temperatura gleby na głębokości 5 cm trwale przekroczy 9°C (jest to pora kwitnienia mniszka lekarskiego) – niższa powoduje, że wschody są opóźnione i niepełne. Dopuszczalną, ostateczną datą siewu jest 5 maja. Dalsze przesunięcie tego zabiegu w czasie powoduje obniżenie plonów (przy opóźnionym znacznie dojrzewaniu i zbiorze w warunkach jesieni) oraz zwiększa ryzyko ich uszkodzenia przez ptaki i patogeny. W uzyskiwaniu wysokich zbiorów termin siewu ma istotne znaczenie – niekorzystny jest zarówno ten nadmiernie wczesny, jak i zbyt późny.

Do siewu należy używać nasion zdrowych, wolnych od grzybów chorobotwórczych. Obecnie w Krajowym Rejestrze Odmian Roślin Uprawnych nie ma wpisanych odmian słonecznika. W celu uzyskania aktualnych wiadomości dotyczących ich rejestracji należy korzystać ze strony internetowej www.coboru.gov.pl.

Głębokość i ilość wysiewu zależą od warunków glebowych i klimatycznych oraz odmiany. Siewu dokonuje się pneumatycznym siewnikiem punktowym w rozstawie rzędów – 60-70 cm. Odległości w rzędzie powinny wynosić 20-25 cm. Na 1 ha, w zależności od odmiany, musi być od 50.000-70.000 roślin. Optymalna głębokość siewu to 5-7 cm.

Ochrona przed chwastami, szkodnikami i chorobami

Pełnia wschodów słonecznika zasianego w optymalnym terminie następuje mniej więcej dwa tygodnie po siewie. Po upływie 5-7 dni, w momencie, gdy zaczynają kiełkować chwasty, należy użyć lekkiej brony, najlepiej na ukos w stosunku do rzędów. Bronowanie całej powierzchni pola zalecane jest maksymalnie do fazy czwartego liścia słonecznika. Chwasty można zwalczać mechanicznie, stosując jedno- lub dwukrotnie opielacz w szerokich międzyrzędziach. Odchwaszczanie wykonujemy do momentu zakrycia międzyrzędzi przez liście rośliny głównej.

W ramach integrowanej ochrony tej uprawy przed sprawcami chorób należy stosować zasady higieny fitosanitarnej, polegające na czyszczeniu sprzętu rolniczego, maszyn wykorzystywanych przy zbiorze oraz unikaniu łączenia nasion pochodzących z plantacji zdrowych i zainfekowanych. Słonecznik poza zgorzelą siewek może być też atakowany przez wiele innych chorób, np. szarą pleśń czy zgniliznę twardzikową. W zapobieganiu im pomagają mechaniczne usuwanie chwastów oraz rzadszy siew.

Konieczne jest również nieuprawianie tej rośliny na tym samym polu przez 5 lat. Jedynym poważnym zagrożeniem dla upraw słonecznika są ptaki, które mogą całkowicie zniszczyć plon, zwłaszcza na mniejszych plantacjach (poniżej 5 ha). Są one szczególnie szkodliwe po siewie oraz w trakcie dojrzewania roślin. Oprócz tych szkodników pola te lubią atakować ślimaki oraz mszyce.

Przed zastosowaniem środków ochrony roślin (herbicydowych, fungicydowych oraz insektycydowych) w uprawie słonecznika należy zajrzeć na stronę: https://www.gov.pl/web/rolnictwo/wyszukiwarka-srodkow-ochrony-roslin-zastosowanie oraz zapoznać się z etykietą środków ochrony roślin: https://www.gov.pl/web/rolnictwo/etykiety-srodkow-ochrony-roslin.

Zbiór słoneczników 

Wykonuje się go w jednym lub kilku terminach. Uzależnione jest to od potrzeby klientów, odmiany oraz stadium rozwoju słoneczników. Zbiór polega na ścięciu pędu na wysokości 1 m, usunięciu liści i pozostawieniu tylko tych położonych najbliżej kwiatostanu. Następnie rośliny należy umieścić w chłodnym miejscu.

Słonecznik kojarzy się, jak sama nazwa wskazuje, z latem i słońcem. Jego intensywnie żółty kolor i duży kwiat z płatkami przypomina wszystkim promienie słoneczne. Pola obsiane tą rośliną to także radość dla oka.

Agnieszka Laszczyk  Artykuł opracowany we współpracy z Łódzkim Ośrodkiem Doradztwa Rolniczego w Bratoszewicach  Zainteresował Cię ten artykuł? Masz pytanie do autora? Napisz do nas tutaj