Szkodniki glebowe ziemniaków

Szkodniki glebowe ziemniaków

Jego liście i łodygi zawierają, co prawda, trujące glikoalkaloidy, ale nie są one w stanie powstrzymać żarłocznych owadów i uchronić tej rośliny przed wszystkimi niebezpieczeństwami. Uszkodzenia bulw powodowane przez szkodniki glebowe, które potrafią w postaci larw przebywać w ziemi po kilka lat, są powodem dyskwalifikowania całych partii tego warzywa przeznaczonych do sprzedaży.

Przyczyną nadmiernego występowania szkodników są nie tylko lekkie zimy, lecz także długotrwałe zmiany agroklimatyczne, tzw. anomalie.

Wskazać tu należy: długie okresy posuszne, wydłużenie czasu jesiennego, skrócenie wiosny czy upalne i suche lato. Jednak najważniejszymi czynnikami powodującymi rozwój i zwiększenie liczby szkodników są przede wszystkim błędy i zaniedbania w podstawowych zabiegach agrotechnicznych w uprawie i zmianowaniu roślin.

Największe straty gospodarcze wyrządzają:

• Drutowce (Elateridae) – larwy chrząszczy z rodziny sprężykowatych. Są to szkodniki o znaczeniu gospodarczym. Mają dość wydłużone ciało, mniej więcej 17-25 mm, gruby chitynowy pancerz i barwę od żółtorudej do rudobrązowej; przypominają kawałki miedzianego drutu. Ich rozwój w glebie trwa od 2 do 5 lat, w zależności od gatunku i warunków środowiska. Najczęściej, i to dość licznie, są spotykane na plantacjach zachwaszczonych (szczególnie perzem), monokulturach, gruntach po zagospodarowanych użytkach trawiastych, wieloletnich motylkowych oraz polach odłogowanych. W bulwach larwy drutowca tworzą wżery i kanały wewnętrzne, przebiegające w miąższu w różnych kierunkach. Korytarze te są zanieczyszczone odchodami. Tak uszkodzone ziemniaki nie nadają się do konsumpcji i przetwórstwa spożywczego, ponieważ otworki mają średnicę 1-2 mm. Brak zarejestrowanych środków ochrony roślin do wykorzystania w trakcie wegetacji uniemożliwia szybkie wyeliminowanie tych groźnych dla plonów larw. Pozostają inne metody zgodne z integrowaną ochroną roślin. Ważną rolę odgrywa właściwy płodozmian. Zabiegi agrotechniczne – podorywki oraz orki – niszczą wrażliwe na światło słoneczne larwy oraz ułatwiają ptakom ich zjadanie. Zabiegi ochrony roślin insektycydami do walki ze stonką ziemniaczaną ograniczają natomiast populację owadów dorosłych. Jedyną metodą ich zwalczania jest zaprawianie bulw zarejestrowaną zaprawą insektycydowo-fungicydową Prestige Forte 370 FS w czasie sadzenia. Działa ona kontaktowo i systemicznie od chwili umieszczenia bulw w ziemi, a dodatkowo eliminuje drutowce żerujące w glebie na bulwach matecznych.

• Pędraki – larwy chrząszczy z rodziny chrabąszczowatych. Przedstawicielem jest chrząszcz majowy (Melolontha melolontha), który przechodzi przeobrażenia zupełne. Pełen cykl rozwoju trwa 5 lat i zaczyna się od jaja poprzez 3 wylinki, poczwarkę, aż do owada dorosłego. Dojrzałe chrząszcze wychodzą z gleby, kiedy temperatura wzrośnie do 20oC. Zjadają liście drzew liściastych, zasiedlają drzewa owocowe, wierzby, buki, dęby i inne. Po kilku tygodniach intensywnego żerowania i odbyciu rójki, samice zakopują się w glebie. Tam, w komorach lęgowych składają jaja. Po złożeniu około 80 jajeczek samice giną. Wylęgające się larwy żerują na korzeniach i bulwach. Pędraki chrząszczowatych mają grube, jasne ciało, charakterystycznie wygięte w kształcie litery U. Występują najczęściej na polach zachwaszczonych, uprawianych po likwidacji pastwisk, ugorów i w pobliżu zadrzewień. Dorosłe osobniki na ogół nie mają znaczenia gospodarczego, szkody powodują larwy, które odżywiają się podziemnymi częściami roślin, powodując w bulwach nieregularne jamy i wżery. Podobnie jak w przypadku drutowców, jedyną metodą ich zwalczania jest zaprawianie bulw zaprawą insektycydowo-fungicydową Prestige Forte 370 FS, która działa wielokierunkowo. Po pierwsze: chroni przed wiosennym gniciem kiełków w następstwie choroby grzybowej – rizoktoniozy. Po drugie: zapewnia ochronę bulwom matecznym i potomnym przed żerowaniem i uszkodzeniem ich przez larwy szkodników glebowych (drutowce i pędraki).

• Rolnice (Nuctuinae) – owad dorosły to motyl o grubym, włochatym ciele. Nie ma on znaczenia gospodarczego. Rolnice prowadzą nocną aktywność i zwykle nie dają się zauważyć w ciągu dnia. Larwy motyli – gąsienice są nieowłosione, o barwie szarej, brunatnej lub ciemnozielonej. Najczęściej można je spostrzec w glebie, a ich kształt przypomina zwinięty rogalik. Młode larwy żerują na nadziemnych częściach roślin. Zjadają brzegi liści, wygryzają w nich dziury oraz podcinają łodygi u nasady. Od drugiej wylinki, larwy za dnia przebywają w glebie, a na żerowanie wychodzą w nocy. Wtedy uszkadzają bulwy, tworząc w nich nieregularne wżery i jamy. Gąsienice po szóstej wylince osiągają postać poczwarki, z której wychodzi motyl, aby rozpocząć następne pokolenie. Ciepła jesień sprzyja rolnicom. Mroźna zima także nie powoduje wyginięcia larw, natomiast wilgotna i cieplejsza – zwiększa ich śmiertelność. Dobre efekty w walce z tym szkodnikiem daje głęboka orka, zwalczanie chwastów, płodozmian oraz wybór stanowiska pod uprawę ziemniaka z dala od terenów odłogowanych. Rozwojowi rolnic sprzyja również susza i wysoka temperatura. Żerują przez cały okres wegetacji ziemniaka. Zwalczanie szkodliwych larw polega przede wszystkim na zabiegach agrotechnicznych, stosowaniu orki głębokiej, płodozmianu, izolacji przestrzennej od użytków zielonych, krzewów i zadrzewień.

Największe uszkodzenia bulw ziemniaka na obszarze Polski powodują właśnie drutowce, pędraki oraz gąsienice rolnic. W rozeznaniu zagrożeń czyhających ze strony tej grupy szkodników pomocne mogą być pułapki przynętowe. Metoda polega na tym, że podkiełkowane ziarno zbóż, na 7-10 dni przed sadzeniem, wykłada się w pojemnikach w ilości 10-20 pudełek na hektar. Walkę z tymi szkodnikami można także rozpocząć, wykorzystując odkrywki glebowe.

Ze względu na stopniowe wycofywanie przez Komisję Europejską doglebowych substancji aktywnych, możliwości zwalczania tych żarłocznych szkodników są bardzo ograniczone. Należy zatem wprowadzić metody agrotechniczne. W kwestii doboru środków chemicznych do ochrony ziemniaków przed innymi szkodnikami mogą nam posłużyć jedynie dopuszczone i dominujące na rynku środki do zwalczania stonki ziemniaczanej oraz mszyc.

Magdalena Ślipek-Jankowska Artykuł opracowany we współpracy z Łódzkim Ośrodkiem Doradztwa Rolniczego w Bratoszewicach  Zainteresował Cię ten artykuł? Masz pytanie do autora? Napisz do nas tutaj