KalendarzRolników.pl
PARTNERZY PORTALU
  • Partner serwisu Krajowa Rada Izb Rolniczych
  • Partner serwisu Kujawsko-Pomorski Ośrodek Doradztwa Rolniczego
  • Partner serwisu Narodowy Instytut Kultury i Dziedzictwa Wsi w Warszawie
  • Narodowy Instytut Wolności
  • ODR Bratoszewice

WYSZUKIWARKA

Leki z polnych chwastów - mniszek pospolity

Opublikowano 15.04.2023 r.
Każdego roku niezmiennie zachwycają nas żółte dywany kwiatów mniszka pospolitego. Kwitnie on w kwietniu, maju, na wszystkich miedzach, łąkach i trawnikach. Traktowany jako uciążliwy chwast, jest jednak bardzo często wykorzystywany w medycynie naturalnej i ziołolecznictwie. Cała roślina ma właściwości lecznicze, a najbardziej popularny jest sporządzany z niej syrop

syrop z mniszka lekarskiego

Właściwości mniszka lekarskiego

Syrop z mniszka lekarskiego jest bardzo ceniony w medycynie ludowej, m.in. ze względu na działanie przeciwwirusowe i przeciwzapalne. Pozytywnie wpływa na odporność organizmu. Najczęściej jest stosowany w leczeniu bólu gardła i kaszlu, ale doskonale sprawdza się także, jako naturalne panaceum na dolegliwości żołądkowe oraz infekcje skórne. Mikstura przygotowana na bazie tego pospolitego chwastu jest
niezwykle bogata w wiele cennych dla zdrowia składników: ma dużo witaminy C, A i D, a także tych z grupy B, które słyną ze swojego dobroczynnego wpływu na układ nerwowy. Jest również źródłem żelaza, potasu, krzemu i magnezu. Poza tym nie brakuje w niej pewnego wartościowego aminokwasu – asparaginy (poprawiającej sprawność umysłu). W składzie syropu z mniszka lekarskiego można znaleźć też kwasy polifenolowe i flawonoidy, garbniki, inulinę oraz kwas krzemowy. Specyfikowi przypisuje się ponadto działanie moczopędne, żółciopędne, przeciwskurczowe oraz przeciwmiażdżycowe.

Kiedy zbieramy kwiaty mniszka?

Aby przygotować syrop z mniszka lekarskiego, potrzebne są świeże kwiatostany tej rośliny. Kwitnie ona od końca kwietnia do końca maja, dlatego na zbiory najlepiej wybrać się właśnie w tym okresie – wówczas koszyczki kwiatowe są najbardziej dojrzałe, a ich smak pozbawiony jest goryczy. Bardzo ważna jest ponadto pora dnia – kwiaty należy zbierać przed południem, gdy są one najbardziej otwarte i dorodne, zaś ich płatki charakteryzują się najlepszym smakiem i aromatem.

Wyprawę po surowce na syrop należy zorganizować w słoneczny dzień – wówczas miód z mniszka lekarskiego będzie najsmaczniejszy i zdrowy. Roślin nie zbieramy po deszczu. Ważne jest nie tylko to, kiedy zbierać mniszek na syrop. Liczy się i miejsce, ponieważ na pewno nie należy
zrywać egzemplarzy rosnących bezpośrednio przy drodze, chociażby ze względu na ryzyko zanieczyszczenia spalinami. Niezbyt dobrą lokalizacją będą też tereny sąsiadujące z polami uprawnymi, gdzie stosuje się duże ilości pestycydów i nawozów. Na zbiór najlepiej wybrać się na jak najbardziej naturalne, dalekie od ingerencji człowieka łąki.

Przygotowanie syropu z mniszka

Przed sporządzeniem syropu kwiaty należy oczyścić z ewentualnych zanieczyszczeń i owadów. Zadanie można sobie znacznie ułatwić, rozkładając rośliny na białym papierze – ciemne robaczki będą wówczas najlepiej widoczne. Zamiast przebierać kwiaty w poszukiwaniu insektów, można je też zwyczajnie pozostawić w przewiewnym miejscu na 2-3 godziny. Niechciani goście powinni w tym czasie opuścić swoje kryjówki. Jeżeli
bardzo zależy nam na łagodnym smaku syropu, wówczas należy odciąć zielone części u spodu kwiatów przy pomocy ostrego nożyka. Można je zostawić, ale wtedy gotowy specyfik będzie odznaczał się delikatną goryczką. Jeżeli jednak kwiaty są młode, zielone szypułki nie powinny mocno zaburzyć smaku.

Przepisy na syrop z mniszka lekarskiego

Sposoby na to, jak przyrządzić syrop z mniszka lekarskiego przekazywane są w wielu domach z pokolenia na pokolenie. Każda rodzina wprowadza własne modyfikacje do receptury, co powoduje, że wyrób z kwiatów może się nieco zmieniać. Warto wypróbować różne przepisy, aby sprawdzić, która propozycja odpowiada nam najbardziej lub ewentualnie wprowadzić do niej swoje drobne ulepszenia.

Przepis podstawowy zakłada użycie jedynie kilku składników: zebranych w odpowiednim czasie kwiatów mniszka, cukru, cytryn i wody.

Oczyszczone koszyczki kwiatowe zalewa się zimną wodą (1 l wody na ok. 1 kg kwiatów mniszka lekarskiego, co odpowiada około 300 kwiatom), a następnie gotuje się na małym ogniu przez około kwadrans. Po tym czasie garnek z kwiatami mniszka należy odstawić na 24 godziny w chłodne miejsce. Po upływie zalecanego czasu trzeba odcedzić wywar przez sito bądź przez gazę apteczną. Kwiaty na tym etapie można już wyrzucić, natomiast do płynu należy dodać około 1 kg cukru oraz sok z trzech cytryn. Całość powinno się dokładnie wymieszać, a następnie gotować na małym ogniu tak długo, aż otrzyma się konsystencję zbliżoną do miodu (ciągle mieszając). Długość obróbki cieplnej zależy od preferowanej konsystencji. W ciągu 1-2 godzin powstanie lekko gęsty, płynny syrop, natomiast po 2-4 godzinach będzie bardziej zgęstniały i podobny do miodu.

Syrop wygodnie jest przelać do słoiczków. Nie trzeba go pasteryzować ze względu na dużą zawartość cukru, który jest naturalnym konserwantem.
Pamiętajmy, że termin przydatności takiego domowego syropu z mniszka lekarskiego to maksymalnie 12 miesięcy.

Przepis można nieco zmodyfikować i wykorzystywać zamiast białego cukru ksylitol. W tym przypadku najlepiej zebrane kwiaty mniszka układać warstwowo w słoiku, rozdzielając ich warstwy odpowiednimi porcjami ksylitolu. Piętra składników trzeba przeplatać w słoiku, aż do jego zapełnienia, po czym należy odstawić naczynie na mniej więcej tydzień w słoneczne miejsce. Po tym czasie syrop przecedzamy i jest gotowy do spożycia.

Syrop z mniszka z miodem, a w zasadzie nie tyle syrop, co miód z mniszkiem, przygotowuje się podobnie do tego na bazie ksylitolu. W tym przypadku należy oczyszczone kwiatostany zalewać miodem – najlepiej układać je również warstwami, upewniając się, aby ostatni poziom kwiatów w słoiku był dobrze przykryty miodem. Tak przygotowany specyfik najlepiej zostawić na 2-3 tygodnie w ciemnym miejscu, regularnie wstrząsając słoikiem. Po tym czasie wystarczy całość przecedzić i spożywać na bieżąco.

Dawkowanie

Syrop z mniszka lekarskiego, ze względu na przyjemny smak i miodową konsystencję, można stosować do smarowania chleba, polewania naleśników czy w charakterze środka słodzącego do kawy, herbaty bądź lemoniady. Dawka nie powinna być większa niż 2-3 łyżeczki dziennie, chyba że mamy do czynienia z infekcją. Wówczas, zarówno w przypadku dzieci, jak i osób dorosłych, zaleca się podawanie 1 łyżeczki od 2 do 4 razy dziennie. Jeżeli produkt ma nam pomóc i wpłynąć na poprawę trawienia, łykamy łyżeczkę specyfiku tuż przed posiłkiem do 3 razy dziennie.

Przeciwwskazania

Nawet tak naturalny i prozdrowotny wyrób nie jest zalecany dla każdego. Ze względu na dość dużą zawartość cukru, może nie być najlepszym wyborem dla diabetyków – w ich przypadku odpowiedni będzie napar. Przeciwwskazaniem do spożywania syropu z mniszka lekarskiego może być też nadkwasota oraz wrzody żołądka, gdyż jednym z efektów ubocznych po jego spożyciu jest zwiększone wydzielanie soku żołądkowego. Nie powinny go również używać osoby uczulone na mniszek lekarski. To nie najlepsze rozwiązanie dla osób, które zmagają się z chorobami pęcherzyka żółciowego, schorzeniami nerek czy kamicą dróg żółciowych. Trzeba wiedzieć, że mniszek lekarski może wchodzić w interakcje z niektórymi medykamentami, dlatego pacjenci przyjmujący leki powinni omówić ze swoim lekarzem możliwość picia syropu z mniszka lekarskiego.

 
Karolina Krajewska
Artykuł opracowany we współpracy z Łódzkim Ośrodkiem Doradztwa Rolniczego w Bratoszewicach 
Zainteresował Cię ten artykuł? Masz pytanie do autora? Napisz do nas tutaj
Komitet do spraw pożytku publicznego
NIW
Sfinansowano ze środków Narodowego Instytutu Wolności – Centrum Rozwoju Społeczeństwa Obywatelskiego w ramach Rządowego Programu Rozwoju Organizacji Obywatelskich na lata 2018-2030
PROO