KalendarzRolników.pl
PARTNERZY PORTALU
  • Partner serwisu Narodowy Instytut Kultury i Dziedzictwa Wsi w Warszawie
  • ODR Bratoszewice
  • Narodowy Instytut Wolności
  • Partner serwisu Kujawsko-Pomorski Ośrodek Doradztwa Rolniczego
  • Partner serwisu Krajowa Rada Izb Rolniczych

WYSZUKIWARKA

Pielęgnacja rogów i racic u bydła

Opublikowano 11.05.2023 r.
Profesjonalna opieka nad zwierzętami jest podstawą sukcesu, jeśli chodzi o skuteczną hodowlę. Nie da się uzyskać oczekiwanych efektów w ramach chowu, jeśli działania z tym związane nie zostaną zaplanowane zgodnie z ogólnymi zasadami i wytycznymi dotyczącymi indywidualnych wymagań charakterystycznych dla danego gatunku.

krowy dekornizacja korekcja racic

Dekornizacja

Jednym ze zdecydowanie najważniejszych zabiegów, jakie należy przeprowadzić w związku z hodowlą zwierząt gospodarskich, jest dekornizacja.

Dekornizacja jest standardowym zabiegiem zootechnicznym stosowanym w gospodarstwach hodujących bydło. To specjalistyczna czynność, polegająca na usunięciu rogów bądź ich zalążków. Zabieg uchodzi za nieprzyjemny, ale jednocześnie konieczny, gdyż zwiększa bezpieczeństwo zwierząt w kontekście wzajemnego okaleczania się i poprawia bezpieczeństwo pracy rolnika czy też pracowników zatrudnionych przy bezpośredniej obsłudze zwierząt w oborze.

Zwierzęta po dekornizacji wymagają mniej miejsca w kojcu i przy stole paszowym lub korycie niż te z pozostawionymi rogami, co umożliwia zwiększenie obsady zwierząt w oborze.

Usuwanie rogów przeprowadza się na różne sposoby. Najpopularniejszą metodą jest wypalanie zawiązków rogowych u cieląt. Zabieg wykonuje się przy użyciu elektrycznego lub gazowego dekornizatora. Do miejsca, gdzie znajduje się oczyszczony z sierści zawiązek rogu, należy dość silnie przycisnąć rozgrzane do kilkuset stopni urządzenie. Po kilku sekundach zabiera się sprzęt i usuwa wypalony zawiązek.

Zwierzę w czasie zabiegu powinno być bardzo dobrze unieruchomione, aby udało się uniknąć zadawania mu dodatkowych ran. Po zakończeniu czynności miejsce wypalania dezynfekujemy. Całą operację najlepiej wykonać z udziałem lekarza weterynarii. Popularność tej metody wynika z łatwości jej wykonania, braku krwawienia oraz ograniczonego ryzyka występowania powikłań.

Drugim sposobem dekornizacji jest chirurgiczna amputacja rogów. Zabieg ten jest bardziej inwazyjny, a do jego przeprowadzenia należy użyć specjalistycznego urządzenia – noża Robertsa. Jest to najbardziej krwawa metoda, wymagająca siły i precyzji, dlatego powinna być wykonywana przez weterynarza, gdyż po zabiegu często trzeba założyć opatrunek i zastosować środki tamujące krwawienie.

Ostatnim sposobem usunięcia rogów jest dekornizacja chemiczna z użyciem silnie żrącego środka, która skutkuje obumarciem zawiązków rogów. Preparaty do dekornizacji chemicznej dostępne są w postaci maści, sztyftów czy też przylepców zawierających określoną substancję. Metoda ta stosowana jest najwcześniej – u cieląt w wieku kilku dni. Nie jest chętnie wybierana przez hodowców, bowiem cielęta mogą odnieść dodatkowe obrażenia na ciele, gdy próbują zdrapać pastę. Szczególnie niebezpieczna jest sytuacja, gdy użyty produkt dostanie się do oczu – może wówczas oślepić zwierzę.

Optymalnym okresem na wykonanie dekornizacji są pierwsze tygodnie życia zwierząt, ze względu na ograniczony stres i ból, na jakie są narażone. Dopuszczalny termin mieści się w zakresie 3–8 tygodni życia, jednak optymalny jest wiek 2–3 tygodni, kiedy zawiązki rogów nie są jeszcze zrośnięte z wyrostkiem kości czołowej; są one wówczas wyczuwalne pod skórą i dają się przemieszczać. Mniejsze cielęta są ponadto łatwiejsze i bezpieczniejsze w obsłudze. Im większe rogi, tym trudniej je usunąć i wzrasta ryzyko, że będą odrastać. Amputacja rogów u dużych zwierząt wpływa na skórę, kości i na zatoki czołowe, powodując głębsze i bardziej rozległe uszkodzenia. Zwiększa się też ryzyko infekcji i wydłuża czas regeneracji rany.

Ważna w przeprowadzeniu dekornizacji jest pora roku. Najlepsza jest zima. Wiosną i latem znacznie zwiększa się ryzyko infekcji i powikłań. Mogą pojawiać się zakażenia w zatoce czołowej, gdzie powstaje ubytek i rana. W takich miejscach lubią bytować larwy much, powodując dokuczliwe oraz groźne powikłania i zakażenia. W zimie takie problemy nie występują.

U osobników starszych do dekornizacji wykorzystywana jest specjalna, założona na uchwyty, stalowa linka do obcinania rogów. Piłując oburącz, usuwamy róg blisko sierści zwierzęcia. Kolejną czynnością jest obowiązkowa dezynfekcja i osłona tego miejsca, najlepiej antybiotykiem w sprayu. Druga metoda polega na założeniu opasek uciskowych na podstawy rogów, które muszą pozostać przez okres 2–3 miesięcy. Po upływie tego czasu, w wyniku stopniowej martwicy, rogi powinny odpaść same. Zabieg dekornizacji u bydła dorosłego powinien być wykonany tylko w przypadkach, gdy jest to konieczne, a także w czasie, gdy nie ma latających owadów.

Obecnie europejskie prawo nie reguluje szczegółowych zasad przeprowadzania dekornizacji u cieląt. Zaleca się, aby zabieg wykonywać z zastosowaniem miejscowego znieczulenia, jednak do 6. tygodnia życia nie jest to konieczne. Ból i silny stres poważnie zaburzają zachowanie cieląt, obniżają apetyt, spowalniają gojenie się ran i zwiększają ryzyko infekcji.

Pamiętaj! Im młodsze cielę, tym mniejsze ryzyko wystąpienia problemów po dekornizacji. Jeśli zwierzę znajduje się na zewnątrz, należy zapewnić mu schronienie przed deszczem lub pozostawić na 24-48 godzin w budynku inwentarskim.

Pielęgnacja racic u bydła

Kolejnym bardzo ważnym zabiegiem pielęgnacyjnym w chowie bydła jest korekcja racic. To zabieg profilaktyczny, który polega na usunięciu nadmiernie przerośniętego rogu racicowego i nadaniu racicom właściwego, naturalnego kształtu, który zapewnia zwierzęciu równomierne rozłożenie nacisku ciała. W wyniku korekcji skrócony zostaje wierzchołek racicy i zmniejszona grubość przedniej części podeszwy; przywraca się w ten sposób naturalne ustawienie osi palca i przenosi główny nacisk ciężaru ciała z piętki i tylnej części podeszwy na jej przednią część, zapobiegając tworzeniu się wrzodu.

Dobrze wykonana korekcja eliminuje bóle związane z przeciążeniami, co ma bezpośredni wpływ na wydajność i rozród. Zabieg ten powinien być wykonywany minimum dwa razy w roku, szczególnie przez hodowców utrzymujących bydło na uwięzi. Betonowe podłoże, po którym poruszają się krowy, bywa szorstkie, dlatego zewnętrzna część rogu ściera się szybciej, co jednocześnie stymuluje wzrost rogu w innych częściach racicy.

Uszkodzenia jej spowodowane betonowymi posadzkami mogą wpływać na zachwianie równowagi zwierzęcia podczas poruszania, a w efekcie powodować bardzo poważne zmiany w obrębie kończyn. Wykonywanie obu tych zabiegów pozwala na spełnienie jednej z zasad dobrostanu zwierząt, a mianowicie: zwierzę jest wolne od bólu, urazów i chorób, dzięki odpowiedniej profilaktyce i/lub szybkiej diagnostyce i leczeniu. Zabiegi profilaktyczne wymagają, oczywiście, nakładów finansowych i czasu na ich wykonanie, ale przynoszą wymierne korzyści.

 

 
Andrzej Zdziebko
Artykuł opracowany we współpracy z Łódzkim Ośrodkiem Doradztwa Rolniczego w Bratoszewicach 
Zainteresował Cię ten artykuł? Masz pytanie do autora? Napisz do nas tutaj
Komitet do spraw pożytku publicznego
NIW
Sfinansowano ze środków Narodowego Instytutu Wolności – Centrum Rozwoju Społeczeństwa Obywatelskiego w ramach Rządowego Programu Rozwoju Organizacji Obywatelskich na lata 2018-2030
PROO