Rzepak ozimy - jak prowadzić uprawę żeby osiągnąć wysoki plon?

Stanowisko pod rzepak ozimy

Pierwszym krokiem jest określenie na jakich glebach chcemy wysiewać rzepak. Rośnie on bardzo dobrze na glebach klasy I-III, lecz również dobrze radzi sobie na słabszych ziemiach klasy IV-V zasobnych w składniki pokarmowe. Lubi on gleby luźne, nie zlewne z wysokim poziomem próchnicy. Podstawą przygotowania stanowiska jest uregulowanie odczynu gleby, który powinien mieścić się w przedziale 6,0-7,0. Taki odczyn gleby pozwala najlepiej wykorzystać składniki znajdujące się w glebie oraz dostarczone w nawozach. Mając na uwadze tempo procesu odkwaszania gleb oraz blokowania składników np. fosforu zabieg ten powinien być przeprowadzony co najmniej rok przed wysianiem rzepaku. 

Wybór odmiany rzepaku ozimego

Rzepak ozimy jest gatunkiem, który jest bardzo rozpowszechniony i posiada wiele odmian, które są w stanie mocno się od siebie różnić. Mając do dyspozycji setki odmian łatwo jest znaleźć odmianę przeznaczoną bezpośrednio pod dane stanowisko, sposób uprawy czy inne ważne aspekty, którymi kieruje się rolnik. Pierwszymi cechami na jakie warto zwrócić uwagę jest potencjał plonowania oraz dopasowanie do warunków glebowych. Gleby są podstawą produkcji ponieważ, ograniczenia w ilości wody, którą są w stanie zmagazynować, ilość próchnicy i składników pokarmowych dostępnych w tej glebie stanowi podstawę do uzyskania plonu. W tym przypadku warto zwrócić uwagę na podział odmian na populacje i mieszańce. Odmiany populacyjne posiadają zazwyczaj niższy potencjał plonowania od mieszańców (hybryd), lecz charakteryzują się większą stabilnością plonowania na przestrzeni lat w zależności od warunków glebowych i pogodowych. Odmiany hybrydowe są przeznaczane głównie na pola gdzie prowadzona jest intensywna agrotechnika nastawiona na uzyskanie jak największego plonu. 

W następnej kolejności warto zwrócić uwagę na poziom odporności na choroby grzybowe oraz na zimotrwałość, ponieważ panujące w ostatnich latach mało śnieżne zimy potrafią powodować szkody w obsadzie. W przypadku chorób grzybowych warto zwrócić uwagę na suchą zgniliznę kapustnych, zgniliznę twardzikową oraz czerń krzyżowych czyli najgroźniejsze choroby rzepaku potrafiące w niesprzyjających latach spowodować ogromny spadek plonowania. Coraz nowsza genetyka pozwala na ograniczenie występowania tych chorób lecz nadal musi być wspierana prowadzeniem ochrony fungicydowej środkami ochrony roślin. 

Innymi ważnymi cechami są odporność na osypywanie nasion oraz wyleganiu roślin. Cechy te mają ogromne znaczenie w ostatnim etapie wegetacji czyli dojrzewaniu. Występujące w tym okresie niesprzyjające zjawiska jak częste deszcze i porywisty wiatr potrafią położyć rośliny rzepaku na ziemi utrudniając mocno zbiór oraz osypać nasiona z dojrzałych wcześnie łuszczyn.

Siew rzepaku 

Rzepak jest gatunkiem ozimym, który jest wysiewany najwcześniej. Jego siewy rozpoczynają się od  pierwszej dekady sierpnia i trwają do pierwszej dekady września. Siew jest najważniejszym etapem prowadzenia plantacji, ponieważ błędy popełnione na tym etapie mają wpływ na resztę wegetacji. Zbyt głęboki siew, zbytnie przesuszenie gleby, wysianie nasion przed obfitymi opadami deszczu powoduję problemy we wschodach i powolne tempo wzrostu, które wymaga od roślin użycia dużej ilości energii, która mogła być przeznaczona na inne procesy życiowe.  

Nasiona rzepaku powinny być wysiewane na głębokość 2 cm w dobrze uprawioną, spulchnioną i wilgotną glebę. Trafienie w takie warunki gwarantuje równe i pełne wschody. 

Nawożenie 

Rzepak ozimy jest rośliną, która jest bardzo wymagająca pod względem nawożenia. Pobiera z gleby bardzo duże ilości składników pokarmowych głównie azotu oraz potasu. Do wytworzenia jednej tony nasion i słomy rzepak potrzebuje około 50 kg N, 25 kg P2O5, 50-60 kg K2O, 50 kg CaO, 8-10 MgO, 37 kg SO3. W nawożeniu jesiennym warto dobrze zbilansować odpowiednią dawkę azotu. Dobrze prowadzony rzepak potrafi pobrać przed spoczynkiem zimowym nawet 60-100 kg N. Jednak nie warto przesadzać z podawaniem zbyt dużych dawek azotu tym bardziej późną jesienią ponieważ, azot podany w tym terminie może rozhartować rośliny i spowodować uszkodzenia w zimowaniu rzepaku. Wiosną warto postawić na nawożenie siarką, która odpowiada za wykorzystywanie azotu oraz wpływa na wytwarzanie białek potrzebnych w procesach fizjologicznych. Jednym z ważniejszych makroelementów jest także potas, który odpowiada za gospodarkę wodną w roślinie, oraz sztywność łodyg. Natomiast w nawożeniu mikroelementowym warto postawić na nawożenie borem i manganem. 

Ochrona rzepaku

Rzepak ozimy jest rośliną, która wymaga dużej ilości wjazdów ze środkami ochrony roślin. Jesienią podstawą jest wykonanie odchwaszczania. Popularne są zabiegi doglebowe odznaczające się wysoką skutecznością w latach kiedy występują opady w czasie po zasiewach. Inną opcją jest wykonanie zabiegów doglebowych- dolistnych. Zwalczają one szerokie spektrum chwastów. Zabiegi te są wykonywane w pierwszym okresie wzrostu rzepaku. Następnymi zabiegami, które należy wykonać są zabiegi fungicydowe przeciwko suchej zgniliźnie kapustnych i szarej pleśni. Zabieg ten warto połączyć z regulacja pokroju roślin rzepaku. Regulacja wpływa na zahamowanie wzrostu pędu głównego rzepaku i rozwój szyjki korzeniowej. Wiosną natomiast należy wykonać powtórny zabieg regulacji oraz zabieg fungicydowy. Szczególną uwagę trzeba zwrócić w fazie kwitnienia rzepaku, aby zabezpieczyć rośliny przed opadającymi płatkami, które przylepiając się do liści i łodyg tworzą miejsce powstawania grzybni i rozwoju patogenów. Rzepak jest również wymagający pod względem ochrony przed szkodnikami. Duże zagrożenie stanowią chowacze łodygowe: chowacz brukwiaczek i chowacz czterozębny, a także słodyszek rzepakowy. Warto również zwrócić uwagę na chowacza podobnika i pryszczarka kapustnika. Niestety maleje dość mocno ilość substancji czynnych do zwalczania insektów powodując znaczne utrudnienie w ochronie rzepaku.

Podsumowanie 

Jak widać uprawa rzepaku wiąże się z dużą liczbą czynników, które wpływają na uzyskiwany plon. Jest bardzo wymagająca, ale potrafi odwdzięczyć się plonem i poprawić znacznie miejsce w płodozmianie pod rośliny następcze. 

Wsparcie merytoryczne: