Uprawa jęczmienia ozimego

Z wczesnym rozwojem wiąże się również największa wśród zbóż tolerancja na suszę wiosenną, dzięki możliwości najlepszego wykorzystania zapasów wody pozimowej. Dzięki wczesnemu schodzeniu z pola jęczmień ozimy jest bardzo dobrym przedplonem dla rzepaku ozimego. Jego wadą jest natomiast mała wierność plonowania wynikająca ze słabej zimotrwałości i wrażliwości na kulturę gleby Jęczmień ozimy można uprawiać na różnych glebach. Jednym z czynników umożliwiających dobry rozwój odmiany ozimej jesienią i stwarzających lepsze warunki dla przezimowania jest dobór odpowiedniego przedplonu. Bardzo dobrym przedplonem dla jęczmienia ozimego są: wczesne ziemniaki, rzepak ozimy, groch, mieszanka wyki z żytem, mieszanki roślin strączkowych uprawiane na zielonkę lub susz. W przypadku braku takiego stanowiska można uprawiać jęczmień po zbożach. W sytuacji jego uprawy na cele browarne należy wykluczyć stanowiska po motylkowych i strączkowych. Nie zaleca się uprawiać jęczmienia po jęczmieniu, głównie ze względu na możliwość silnego porażenia chorobami, szczególnie podsuszkowymi.

W uprawie jęczmienia ozimego istotnym czynnikiem jest zakwaszenie gleby. Kwaśny jej odczyn utrudnia dobre zahartowanie roślin przed zimą i w konsekwencji przyczynia się do słabego przezimowania. Gleby zakwaszone wykazują też na ogół niedostateczną zawartość przyswajalnego dla roślin magnezu. Stąd wynika konieczność wapnowania, które najlepiej zrobić po zbiorze przedplonu, przed wykonaniem podorywki (w razie konieczności można to zrobić przed wykonaniem orki siewnej). Wysokość dawki wapna zwykłego, jak i magnezowego ustala się na podstawie stopnia zakwaszenia gleby i jej zwięzłości.

Wymagania pokarmowe: jęczmień ozimy z plonem 1 t ziarna i odpowiednią ilością słomy przeciętnie pobiera: 23-26 kg azotu (N), 11 kg fosforu (P2
O5), 22 kg potasu (K2O), 7 kg wapnia (CaO), 4,5 kg magnezu (MgO), 9 kg siarki (SO3) oraz 5 g boru (B), 9 g miedzi (Cu), 260 g żelaza (Fe), 70 g manganu (Mn), 0,7 g molibdenu (Mo) i 60 g cynku (Zn). Wykazuje dużą wrażliwość na niedobór miedzi i średnią na niedobór manganu. Braki manganu występują najczęściej w glebie świeżo wapnowanej oraz przy pH wynoszącym powyżej 6,5. Tak więc, aby ustalić prawidłową dawkę nawozu, musimy wziąć pod uwagę plon, który na danym stanowisku możemy uzyskać.

Jęczmień ozimy wykazuje bardzo dużą wrażliwość na niedobór fosforu i średnią wrażliwość na niedobór potasu w glebie. Wielkość zalecanych dawek nawozów fosforowych i potasowych zależy od kompleksu glebowego i zasobności gleby w te składniki. Nawozy fosforowo-potasowe należy zastosować najlepiej przed siewem pod głęboką uprawę. Jesienna dawka azotu nie powinna przekraczać 30 kg N.

Na wiosnę należy zastosować nawożenie azotem w dwóch terminach:

• ¾ 2/3 ilości – w czasie ruszenia wegetacji (najwcześniej jak to jest możliwe, oczywiście przestrzegając obowiązującego prawa)
• ¾ 1/3 – w fazie strzelania w źdźbło lub też 1/2 dawki bardzo wczesną wiosną i pozostałą część w fazie strzelania w źdźbło.

W warunkach województwa łódzkiego jęczmień ozimy siejemy w ostatnim tygodniu września do początku października (pierwsza dekada). Zbyt wczesne siewy są niewskazane, ponieważ wzrasta wówczas niebezpieczeństwo porażenia roślin chorobami grzybowymi oraz wystąpienia szkodników, zwłaszcza ploniarki zbożowej, skoczków i mszyc, które mogą przenosić wirusy.

Ilość wysiewu zależy od terminu siewu, jakości materiału siewnego, uprawianej odmiany oraz przedplonu. Optymalna głębokość siewu to 3-4 cm.

Jesienią, ze względu na wczesny siew i szybki wzrost, w uprawie jęczmienia ozimego istnieje konieczność zastosowania zabiegów fungicydowych przeciwko takim chorobom, jak: mączniak prawdziwy, rdza jęczmienia, plamistość siatkowa jęczmienia, rynchosporioza zbóż oraz plamistości powodowane przez grzyby z rodzaju Fusarium. Nie należy zapominać o zwalczaniu szkodników – mszyc i skoczków, które przenoszą choroby 
wirusowe, np. żółtą wirusową karłowatość jęczmienia. 

W okresie ciepłej i długiej jesieni na plantacjach jęczmienia pojawiają się szkodniki przenoszące tę chorobę. 

Z tego względu należy lustrować plantacje i po zauważeniu mszyc (pierwsze wykryte sztuki) wykonać zabieg insektycydem. Objawy tej choroby uwidaczniają się na jęczmieniu porażonym jesienią w okresie wiosny w postaci zahamowania wzrostu i żółtych przebarwień na liściach. Choroba ta może spowodować bardzo poważne obniżki plonów, nawet o 50-60%.

Konieczne jest zwalczanie zachwaszczenia jęczmienia ozimego, dlatego jesienią zaleca się zastosować jeden z dostępnych herbicydów. Środki chwastobójcze należy aplikować zgodnie z załączoną instrukcją stosowania.

W przypadku silnego porażenia jęczmienia ozimego chorobami w trakcie wegetacji roślin, niezbędne jest wykonanie oprysku jednym z zalecanych fungicydów. Zabiegi fungicydami stosuje się, gdy na 10-15% roślin występuje porażenie chorobami. Terminy stosowania i dawki preparatów opisane są na załączonej do preparatu instrukcji stosowania.

Jeżeli uprawiamy jęczmień ozimy w warunkach sprzyjających wyleganiu (wyższe nawożenie azotowe, zbyt gęsty siew, nadmierne rozkrzewienie), celowe jest stosowanie regulatorów wzrostu. Dobrą praktyką jest zastosowanie ich wczesną wiosną na początku strzelania w źdźbło. W zależności od potrzeb, zabiegi regulatorami można wykonywać aż do momentu pojawienia się pierwszych liści. 

Do zbioru przystępujemy w fazie pełnej dojrzałości ziarna, gdy osiągnie ono wilgotność 14-15%. Zaraz po zbiorze, jeszcze przed złożeniem ziarna do magazynu, najlepiej jest oczyścić je z zanieczyszczeń. Jest to szczególnie istotne, gdy zbieramy ziarno o wilgotności większej, tj. 17-18%.

Oddzielenie zanieczyszczeń może wtedy obniżyć wilgotność ziarna nawet o kilka procent.

Rafał Balcerek  Artykuł opracowany we współpracy z Łódzkim Ośrodkiem Doradztwa Rolniczego w Bratoszewicach  Zainteresował Cię ten artykuł? Masz pytanie do autora? Napisz do nas tutaj