Grunty dla samorządów lokalnych

Szkoła podstawowa w Warszawie wybudowana na gruntach nieodpłatnie przekazanych

Nieodpłatne przekazania gruntów zaliczamy do form trwałego rozdysponowania gruntów. Umożliwiają je przepisy wynikające z art. 24, 43, i 44 ustawy o gospodarowaniu nieruchomościami rolnymi Skarbu Państwa. 

Od 1992 roku, tj. od początku działalności dawnej Agencji Nieruchomości Rolnych – obecnie Krajowego Ośrodka Wsparcia Rolnictwa – do końca października 2023 r. nieodpłatnie przekazano uprawnionym podmiotom niemal 700 tys. ha gruntów Zasobu. Najwięcej przekazano Lasom Państwowym około 156 tys. ha, a następnie samorządom lokalnym prawie 61 tys. ha. Właśnie jednostki samorządu terytorialnego są ważnymi beneficjentami tej formy rozdysponowania. Mogą one ubiegać się o nieodpłatne przekazanie gruntów przez KOWR na realizację zadań własnych. 

W okresie 01.01.–31.10.2023 r. przekazano nieodpłatnie uprawnionym podmiotom 5 tys. ha gruntów Zasobu WRSP, w tym: jednostkom samorządu terytorialnego z różnych tytułów (głównie gminom) – 400 ha gruntów.

Nieodpłatne przekazanie gruntów może nastąpić na wniosek np. jednostki samorządowej, skierowany do właściwego oddziału terenowego KOWR. Na otrzymanych gruntach samorządy muszą realizować zadania precyzyjnie określone w umowie z KOWR. Jeśli nieruchomość w ciągu 10 lat od przekazania przez KOWR zostanie sprzedana lub zagospodarowana w inny sposób niż określony w umowie, KOWR może zażądać zwrotu aktualnej wartości pieniężnej tej nieruchomości.

Nieruchomości wchodzące w skład Zasobu WRSP mogą zostać w drodze umowy nieodpłatnie przekazane na własność jednostce samorządu terytorialnego: 

• na cele związane z realizacją inwestycji w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 8 lipca 2010 r. o szczególnych zasadach przygotowania do realizacji inwestycji w zakresie budowli przeciwpowodziowych (Dz. U. z 2021 r. poz. 1812), 
• w celu umożliwienia realizacji miejscowego planu odbudowy, o którym mowa w ustawie z dnia 11 sierpnia 2001 r. o szczególnych zasadach odbudowy, remontów i rozbiórek obiektów budowlanych zniszczonych lub uszkodzonych w wyniku działania żywiołu (Dz. U. z 2020 r. poz. 764, z późn. zm.), 
• przeznaczone w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego lub studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy lub decyzji na cele związane z realizacją inwestycji infrastrukturalnych służących wykonywaniu zadań realizowanych przez jednostki (z art. 24 ust 5 pkt 1 ugnrSP),
• zabudowane obiektami infrastruktury technicznej towarzyszącej budynkom mieszkalnym wraz z mieniem niezbędnym do korzystania z tej infrastruktury (zgodnie z art. 44 ugnrSP). 

Aby samorządy lokalne mogły skorzystać z nieodpłatnego przekazania gruntów przez KOWR na realizację zadań własnych muszą spełnić następujące warunki:

1. Posiadać aktualny plan zagospodarowania przestrzennego albo studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy;
2. Określić zadania, z katalogu zadań własnych jednostki samorządu terytorialnego, na które KOWR może przekazać nieodpłatnie nieruchomości zgodnie z ustawą;
3. Wystosować pisemny wniosek jednostki samorządowej do właściwego oddziału terenowego KOWR;
4. Wykorzystać nieruchomość zgodnie z celem, na jaki została przekazana przez KOWR.

Na uzyskanych przez samorządy lokalne gruntach powstają szkoły, boiska sportowe, place zabaw, tereny rekreacyjne, jak również obiekty użyteczności publicznej: hydrofonie, studnie głębinowe, przepompownie, oczyszczalnie ścieków, drogi dojazdowe, a od 2012 r. także nekropolie. 

W ostatnim czasie najbardziej spektakularnym przykładem jest nieodpłatne przekazanie gruntów pod budowę nowego szpitala onkologicznego we Wrocławiu. Oddział Terenowy  KOWR we Wrocławiu w maju 2020 roku przekazał 21,8 ha nieruchomości, których wartość została wyceniona na kwotę prawie 18,5 mln zł. Będzie to największy szpital onkologiczny na Dolnym Śląsku. Szpital pomieści  700 łóżek, powstanie blok operacyjny na 10-12 sal, gdzie rocznie przeprowadzanych będzie około 10 tys. zabiegów. Inwestycja ma się zakończyć pod koniec 2028 r., a jej  koszt to 700 milionów złotych. 
 

źródło: KOWR