Ograniczenie strat składników pokarmowych

Konsekwencją takich strat jest bowiem obniżony plon płodów rolnych z jednoczesnym wzrostem nakładów produkcji, wynikających z konieczności dodatkowego uzupełnienia składników, które zostały wymyte lub przekształcone do form niedostępnych dla roślin.

Jednocześnie niesie to za sobą duże ryzyko zanieczyszczenia wód powierzchniowych. Rolnictwo, jako jeden z sektorów produkcji, w dużym stopniu odpowiada za zanieczyszczenie przyrody. Wiadomo, że silnie oddziałuje na środowisko poprzez ingerencję w glebę, wodę oraz powietrze. Dlatego kładzie się duży nacisk na to, aby sektor rolniczy przykładał jak największą wagę do ochrony środowiska. Intensyfikacja rolnictwa i ciągle rosnąca produkcja zwierzęca prowadzi między innymi do zanieczyszczenia wody azotem oraz fosforem. To z kolei wywołuje zjawisko, jakim jest eutrofizacja, czyli przeżyźnienie środowiska wodnego i w rezultacie przyczynia się do zakwitania wód. Aby to zminimalizować, wprowadzono program mający na celu zmniejszenie zanieczyszczenia wody azotanami oraz dalsze jego ograniczanie.

Pierwszym ze sposobów, jaki rolnik może wybrać, aby zapobiec utracie tak ważnych dla roślin składników odżywczych, jest utrzymanie okrywy zielonej na gruntach ornych przez okres jesieni oraz zimy. Gleba okryta przez rośliny wieloletnie, jak i uprawy zimowe skutecznie ogranicza straty składników mineralnych. Wykorzystanie upraw wieloletnich zatrzyma wymywanie azotu i fosforu, spowodowane spływami powierzchniowymi oraz erozją gleby. Jeśli chodzi o rośliny jednoroczne, to uprawy ozime – ze względu na swój cykl rozwojowy w chłodnym klimacie – aktywnie pobierają dostępny azot oraz fosfor, robiąc to lepiej niż formy jare.

Aby ograniczyć wymywanie azotu, warto również stosować poplony. Mogą być one wysiane wraz z rośliną główną, dzięki czemu w momencie zbioru plonu mają już dobrze wykształcony system korzeniowy. Za stosowaniem poplonów przemawia wiele korzyści, bo nie tylko zapobiegają wymywaniu się azotu, lecz także – przyorane późną jesienią lub wiosną – dostarczą ten cenny składnik świeżo wysianym roślinom w dostępnej formie, przyczyniając się do zwiększenia ilości materii organicznej oraz znaczącej poprawy struktury gleby.

Innym sposobem na ograniczenie strat składników odżywczych jest wdrażanie uproszczeń w uprawie gleby. Dotychczas w Polsce naj-
popularniejszym systemem uprawy był tradycyjny system płużny, którego charakterystyczną cechą jest używanie pługa jako głównego narzędzia. System ten, mimo swoich zalet, ma równie dużo wad: niszczy strukturę gleby, przyczynia się do mineralizacji warstwy próchniczej, przesusza ją, a niewłaściwie wykonany – może powodować na przykład, np. podeszwę płużną. Mówi się, że straty materii organicznej wynikające z intensywnej uprawy płużnej w przeciągu 20 lat mogą wynosić nawet 50%. Alternatywą dla systemu płużnego jest uproszczona uprawa roli, charakteryzująca się tym, że uprawa gleby przebiega bez użycia pługa lub tzw. strip-till, którego charakterystyczną cechą jest wysiew roślin w nieuprawioną glebę. Wdrożenie jednego z powyższych rozwiązań znacząco przyczyni się do poprawy struktury gleby oraz zwiększenia ilości materii organicznej.

Dodatkowym plusem powyższych rozwiązań są: poprawa retencji wodnej oraz infiltracji, czego skutkiem jest zmniejszenie stężenia fosforu w spływie powierzchniowym.

Skutecznym sposobem na ograniczenie strat azotu czy też potasu jest także przesunięcie terminu wykonywanej orki z jesiennej na wiosenną. W związku z tym, że jesienią rośliny pobierają azot w mniejszej ilości, zwiększa się ryzyko wymywania tego makroelementu. Kolejną korzyścią przesunięcia orki na wiosnę jest ochrona gleby przed erozją, natomiast rośliny jare są w stanie już po wysiewie pobierać dostępny azot i ochronić glebę przed niesprzyjającymi warunkami atmosferycznymi. Przy tym, aby ograniczyć straty składników odżywczych, istotne jest również odpowiednie nawożenie. Powinno się ono odbywać na podstawie wcześniej sporządzonego (w oparciu o aktualne badania gleby) planu nawożenia. Będzie on uwzględniać rzeczywiste zapotrzebowanie pokarmowe wysiewanych roślin. Dzięki temu unikniemy sytuacji, w której dostarczymy zbyt dużo lub zbyt mało składników odżywczych. Ważne jest, aby przy nawożeniu mineralnym oraz organicznym nawóz był dobrze przykryty glebą. Ma to na celu ograniczenie strat nawozu, aby rośliny w maksymalny sposób mogły z niego korzystać. Wymieszanie może nastąpić za pomocą pługa lub kultywatora.

To tylko część ze sposobów, jakie rolnik może wykorzystać, aby ograniczyć straty składników odżywczych. Takie działania wpłyną pozytywnie na wielkość i jakość uzyskiwanego plonu, a jednocześnie pozwolą ograniczyć negatywne oddziaływanie na środowisko.

Anna Harążka Artykuł opublikowany we współpracy z Łódzkim Ośrodkiem Doradztwa Rolniczego w Bratoszewicach  Zainteresował Cię ten artykuł? Masz pytanie do autora? Napisz do nas tutaj