Fosfor zlokalizowany

Nawożenie kukurydzy jest jednym z najważniejszych czynników plonotwórczych, jednak z uwagi na wysokie koszty nawozów mineralnych niezmiernie istotne jest ich racjonalne używanie. Znaczenie ma termin i sposób stosowania nawozów ze względu na duże zróżnicowanie pobierania składników pokarmowych w całym okresie wegetacji.

Fosfor w uprawie kukurydzy jest niezbędny do wytworzenia odpowiedniego systemu korzeniowego, ponadto odpowiada za proces kwitnienia i wiązania nasion. Bardzo ważne jest, aby ten makroelement był dostępny dla roślin od momentu ich kiełkowania. Często jednak w okresie wschodów i początkowego wzrostu tego zboża jest zimno, występują nawet wiosenne przymrozki, co zdecydowanie ogranicza dostępność fosforu. W konsekwencji pojawiają się zaburzenia w jego pobieraniu i roślinom zaczyna brakować energii do syntezy chlorofilu, czego objawem są fioletowe przebarwienia liści. Pobór tego pierwiastka jest bardzo uzależniony od odczynu gleby i temperatury, a poza tym jest on „mało ruchliwy”. 
Fosfor pobierany jest przez kukurydzę od początku wegetacji. Największa jego absorpcja przez 
system korzeniowy ograniczona jest do bezpośredniego sąsiedztwa korzenia i nie przekracza 0,01-0,1 mm, licząc od jego powierzchni (dla porównania, w przypadku azotu odległość ta może wynosić nawet 2 cm). 

W miarę upływu wegetacji przyswajanie tego składnika wzrasta i trwa aż do fazy dojrzewania. Istnieje możliwość przeciwdziałania temu niekorzystnemu zjawisku, jakim jest ograniczony dostęp fosforu dla roślin kukurydzy, poprzez zwiększenie jego stężenia 
w bezpośrednim sąsiedztwie korzeni.  

Można to zrobić w dwojaki sposób. Jedną z metod jest zastosowanie wysokich dawek nawozów fosforowych. Musiałyby one znacznie 
przewyższać potrzeby pokarmowe kukurydzy, co jest nie do zaakceptowania ze względów ekonomicznych. Najczęściej stosowany system siewu rzutowego nawozów mineralnych powoduje, że duża część fosforu znajdująca się w międzyrzędziach może być niedostępna dla rośliny uprawnej, a niestety – dostępna dla chwastów. Ponadto równomierne rozrzucenie tego makroskładnika sprawia, że powierzchnia styku jego cząsteczek z glebą jest bardzo duża, co z kolei sprzyja unieruchamianiu tego pierwiastka. Kukurydza, aby w jak największym stopniu wykorzystać tak rozmieszczony fosfor, zmuszona jest do nadmiernej rozbudowy systemu korzeniowego. 

Odbywa się to kosztem uzyskania odpowiedniego plonu. Lepszym i wydajniejszym sposobem jest umieszczenie nawozu fosforowego w bezpośrednim sąsiedztwie korzeni kukurydzy. Jest to tzw. nawożenie startowe, zwane również rzędowym lub zlokalizowanym. Stosując je, należy przestrzegać jednak kilku zasad. Nawóz nie może znajdować się zbyt blisko nasion, aby nie doszło do zatrucia amoniakiem, w przypadku gdy zawiera on azot lub stężenie soli mogące doprowadzić do uszkodzenia kiełkujących nasion lub rozwoju 
systemu korzeniowego. Nie powinien być też umiejscowiony w zbyt dużej odległości od ziaren, aby dostarczone składniki mineralne były 
dla roślin dostępne jak najszybciej. Idealnym i stosowanym w praktyce rozwiązaniem jest usytuowanie nawozu w odległości 5 cm poniżej 
i 5 cm obok nasion kukurydzy. Dzięki temu unika się nieproduktywnego zasilania międzyrzędzi, które są siedliskiem – coraz trudniejszych 
do zwalczenia – chwastów. Ponadto w pobliżu ziaren wytworzone jest pożądane, wyższe stężenie fosforu, co umożliwia jego pobieranie przez 
kukurydzę z minimalnym nakładem energetycznym na rozwój korzeni. 

Ważne jest, aby przy nawożeniu startowym nie przekraczać zalecanych dawek nawozu, które przecież zależą od rodzaju i zasobności gleby. Najlepiej używać do tego nawozów dwuskładnikowych zawierających fosfor i azot. Najczęściej wykorzystywany jest w tym przypadku fosforan amonu; zalecana jego dawka wynosi 100-130 kg. Punktem wyjścia zawsze powinno być badanie gleby. Startowe nawożenie kukurydzy jest coraz powszechniej stosowane. Oczywiście siewnik musi być wyposażony w specjalny aplikator do wysiewu nawozów mineralnych.
Dotychczasowe rezultaty badań wskazują jednoznacznie na korzystny wpływ zlokalizowanego nawożenia fosforem na wzrost i rozwój kukurydzy. Oddziaływanie to jest szczególnie duże w początkowym okresie wegetacji, w którym warunki atmosferyczne panujące w Polsce są dla tego zboża często stresogenne. Niekorzystny przebieg pogody w tym czasie utrudnia pobieranie przez kukurydzę składników pokarmowych, głównie fosforu, co prowadzi do zahamowania wzrostu. Pozytywny wpływ stosowania startowego nawożenia pod kukurydzę znajduje 
również odzwierciedlenie w jej plonowaniu. Plony ziarna są istotnie wyższe przy zlokalizowanym wysiewie nawozów łącznie z siewem 
nasion, aniżeli przy tradycyjnym nawożeniu rzutowym na całą powierzchnię gleby.

Hubert Sierant  Artykuł opublikowany we współpracy z Łódzkim Ośrodkiem Doradztwa Rolniczego w Bratoszewicach  Zainteresował Cię ten artykuł? Masz pytanie do autora? Napisz do nas tutaj